تولد یک نوزاد و داشتن یک نوزاد جدید اغلب یک لحظهی بسیار زیبا و خوشایند برای همهی مادران باردار و خانوادههای آنها است. همهی این افراد برای تولد نوزاد خود تدارکات بزرگی را ترتیب میدهند. برایش یک اتاق جدید درست میکنند و برای اولین حمامش تدارک میبینند. مادر با تمام هیجانی که برای انجام دادن این کارها دارد، پس از زایمان ممکن است دچار استرس شود. زایمان برای یک مادر یک استرس عاطفی و جسمی ایجاد میکند.
اکثر خانمها مدتی بعد از زایمان، تغییراتی را در خلقوخوی خود تجربه میکنند. این تغییرات طبیعی است و به عنوان “افسردگی پس از زایمان” در نظر گرفته میشود. تغییر خلقوخو در سه روز اول پس از زایمان خودش را نشان میدهد و ممکن است تا دو هفته برای مادر ادامهدار باشد. برخی از این تغییرات در بعضی از بانوان بیش از حد انتظار تشدید میشود و ممکن است زمان طولانیتری داشته باشد. عوامل متعددی برروی تشدید و طولانی شدن افسردگی پس از زایمان تاثیرگذار است که ما در ادامه به آنها اشاره کردهایم.
افسردگی چیست؟
افسردگی (به انگلیسی: Depression) جزو اختلالات خلقی طبقه بندی شده است. افسردگی با احساس فقدان، خشم و غم و اندوه همراه است که باعث مختل شدن فعالیتهای روزمره ی فرد می شود.
(در تعریف خلق باید گفت، احساس درونی نافذ و پایداری که در آن درک و نگرش فرد نسبت به خود ، دیگران و در کل نسبت به محیط اطراف عمیقا تحت تاثیر قرار میگیرد.)
در مطالعات اخیر مشخص شده است که اختلال افسردگی اساسی در بین تمامی اختلالات روانپزشکی، بیشترین شیوع را در کل دوران زندگی افراد دارد. این آمار نشان دهنده ی آن است که این بیماری بسیار شایع و رایج است.
افراد به روشهای مختلفی افسردگی را تجربه می کنند. افسردگی ممکن است در کار روزانه شما مشکل ایجاد کند و میزان بهره وری شما را کاهش بدهد. همچنین میتواند بر روابط و برخی از حالتهای جسمی شما تاثیر گذارد.
بیماری ها و اختلالهایی که بر اثر افسردگی می تواند بدتر بشود عبارتست از:
- بیماری ورم مفاصل
- بیماریهای قلبی و عروقی
- سرطان
- دیابت
- ام اس
به این نکته توجه داشته باشید که گاهی اوقات داشتن غم و اندوه و یا احساس کمبود، بخشی عادی از زندگی است. در زندگی همه درگیر اتفاقات غم انگیز و ناراحت کننده می شوند. اما اگر به طور مرتب احساس بدبختی و ناامیدی دارید، ممکن است دچار افسردگی شده باشید.
افسردگی یه اختلال جدی محسوب می شود و می تواند بدون پیگیری و درمان صحیح تشدید شود.
با این وجود افرادی که بطور آگاهانه در صدد درمان بر آمده و پیگیری دارند در طی چند هفته بهبودی علائم و حالات خود را متوجه می شوند.
اصلیترین علائم افسردگی
از آنجاییکه افسردگی پیچیده است و روی بسیاری از سیستمهای بدن تاثیر میگذارد، علائم زیادی به دنبال دارد که میزان آن از فردی به فرد دیگر متغیر است. در آخرین نسخه از راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی، که پرکاربردترین راهنما برای تشخیص است، علائم افسردگی اینطور آمده است:
افسردگی زمانی اختلال تلقی میشود که همراه با حداقل پنج علامت همزمان و بیش از دو هفته رخ دهد. علائم افسردگی شامل موارد زیر است:
- احساس ناراحتی، پوچی یا درماندگی از نشانه های اصلی افسردگی است.
- کجخلقی، فوران خشم یا پایین آمدن آستانه صبر به افسردگی و علایم آن مرتبط است.
- بیمیلی به انجام فعالیتهای لذت بخش، از رابطه جنسی گرفته تا ورزش نیز از نشانه های اختلالات روانی مرتبط با افسردگی است.
- اختلال در خواب، ازجمله بیخوابی یا پرخوابی یکی از نشانه های بیماری روانی افسردگی است.
- خستگی و پایین بودن انرژی و زمانی که همه کارها در نظر فرد طاقتفرسا است، نشانه افسردگی است.
- اختلال در اشتها، شامل بیمیلی به غذا و کاهش وزن یا پرخوری و افزایش وزن به ناراحتی اعصاب و این بیماری مرتبط است.
- اضطراب، پرخاشگری و بیقراری از نشانه های اصلی افسردگی است.
- حرکت، تفکر یا صحبت فرد کند میشود.
- احساس بیارزشی و عذاب وجدان، تمرکز روی شکستهای گذشته و سرزنش خود از نشانه های اصلی افسردگی است.
- اختلال در تمرکز، یادآوری و تصمیمگیری از نشانه های افسردگی شدید است.
- فکر به مرگ از علائم افسردگی شدید است.
- درد فیزیکی مثل سردرد یا کمردرد که علت مشخصی ندارد میتوان از علائم افسردگی و کرونا باشد.
علائم افسردگی در کودکان
علائم افسردگی در کودکان بسیار متنوع است و هر کودک دستهای از این علائم را بروز میدهد. برخی نشانههای متداول افسردگی در کودکان عبارتاند از:
-
تحریکپذیری، عصبانیت و دائماً در حالت جدل بودن
-
احساس مداوم غم و ناامیدی
-
دور شدن کودک از فعالیتهایی که قبلاً از آنها لذت میبرده و یا دور شدن از افرادی که قبلاً آنها را بسیار دوست داشته
-
افزایش حساسیت کودک نسبت به تذکر، انتقاد یا نه شنیدن از طرف والدین
-
تغییرات اشتها (پرخوری یا بی اشتهایی عصبی)
-
تغییر در میزان خواب (بیخوابی یا پرخوابی)
-
گریه و بیتابی زیاد
-
عدم توانایی در تمرکز
-
خستگی دائمی و کمبود انرژی
-
شکایت از دردهای طولانیمدت مانند دلدرد و سردرد که به درمان مقاوم هستند
-
صحبت درباره خودکشی و مرگ
توجه داشته باشید که همه کودکان افسرده این علائم را ندارند و در زمانهای مختلف و تحت شرایط مختلف، علائم متفاوتی بروز میدهند و برخی کودکان نیز ممکن است در محیطهای سازمانیافته علائم کاملاً طبیعی داشته باشند. اما در اکثر کودکان دارای افسردگی، یک تغییر چشم گیر در میزان فعالیت اجتماعی، از دستدادن علاقه نسبت به مدرسه و عملکرد ضعیف در دروس مشاهده میشود.
گرچه اقدام به خودکشی در کودکان زیر ۱۲ سال بسیار نادر است اما ممکن است درصورتیکه تحت اضطراب، عصبانیت و ناراحتی بیش از حد قرار گیرند اقدام به خودکشی و یا آسیب به خود نیز کنند. کودکانی که سابقه خانوادگی خشونت، سوءمصرف مواد مخدر و یا سوءاستفاده جنسی دارند بیشتر در معرض خودکشی هستند بهخصوص در حالاتی که به سلاحهای گرم و یا داروهای خطرناک دسترسی داشته باشند.
علت افسردگی
علت بوجود آمدن افسردگی در افراد بر حسب سن، جنس و شرایط بیولوژیک آنها متفاوت است. شایع ترین علل افسردگی شامل:
-
سابقه خانوادگی یا ژنتیک: اگر سابقه خانوادگی افسردگی و یا دیگر اختلالات خلقی وجود داشته باشد، فرد بیشتر در معرض ابتلاء به افسردگی است.
-
تروما یا آسیب در دوران کودکی: برخی از وقایع بر نحوه ی واکنش بدن به ترس و شرایط پر استرس اثر می گذارد. تجربه اتفاقی تلخ یا وحشتناک میتواند در آینده باعث بروز افسردگی شود.
-
ساختار مغز: فعالیت کم لوب فرونتال در مغز می تواند خطر ابتلاء به افسردگی را افزایش دهد. با این حال هنوز مشخص نیست که این اتفاق بعد از شروع علایم افسردگی رخ می دهد یا پیش از آن!
-
داشتن برخی از مشکلات جسمی نیز میتواند فرد را در معرض خطر ابتلاء به افسردگی قرار دهد. مثل:
بیماری مزمن (سرطان، ام اس، مشکلات تیروئید)
بی خوابی
درد مزمن (میگرن، درد های مفصلی)
اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD)
استفاده از مواد مخدر، داشتن سابقه استفاده از مواد مخدر و الکل
مصرف برخی از داروها
کمبودهای ویتامین در بدن ( مثل ب ۱۲)
-
شرایط محیطی
اگر ما تنها باشیم، دوستی نداشته باشیم، نگرانیهای فکری و جسمی داشته باشیم. احتمال ابتلا به افسردگی در ما بیشتر می باشد.
- بیماری جسمی
اغلب افسردگی وقتی بروز می کند که ما از نظر فیزیکی بیمار باشیم. این امر نه تنها برای بیماریهای تهدیدکننده زندگی مثل سرطان و بیماری قلبی صادق است بلکه در مورد بیماریهای مزمن، مثل آرتروز یا برونشیت نیز صدق می کند.
جوانترها ممکن است بعد از ابتلا به عفونتهای ویروسی مثل سرماخوردگی ،آنفولانزا یا تب غده ای دچار افسردگی شوند.
-
شخصیت
هر کسی می تواند افسرده شود. ولی عدهای از ما به نظر بیشترمستعد ابتلا بافسردگی هستیم، این امر ممکن است به علت خصوصیات خاص بدن ما، به علت تجارب اولیه در زندگی مان یا هر دو باشد.
-
الکل
بسیاری از افرادی که زیادالکل می نوشند، دچار افسردگی می شوند. معلوم نیست اول کدام یک در شخص بروز می کند نوشیدن مفرط یا افسردگی. همچنین افرادی که خیلی زیاد مشروب می خورند بیشتر از دیگران مستعد خودکشی هستند.
- جنسیت
زنان بیشتر از مردان مستعد افسردگی هستند. بدین علت که مردان کمتر دستخوش احساسات می شوند، احساسات خود را سرکوب می کنند یا آنها را با خشونت بیان می کنند یا اینکه از طریق نوشیدن زیاد مشروب سرکوب می کنند.از طرف دیگر، زنان معمولا بیشتر تحت استرس هستند.چون هم استرس محیط کار را دارند و در عین حال باید مراقب بچه هم باشند.
-
ژن ها
افسردگی می تواند به صورت خانوادگی باشد اگر یکی از والدین شما شدیداً افسرده باشد، شما هشت برابر بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستید.
ممکن است گاهی هرگز علل افسردگی در افراد مشخص نشود.
تغییر علائم و نشانه های افسردگی براساس جنسیت و سن افراد
علایم افسردگی مانند هر بیماری دیگری بسته به سن و جنسیت افراد متغیر است. این بیماری در سنین خاصی مانند جوانی، نوجوانی و میان سالی برای انسان خطرناکتر از سنین دیگر میتواند باشد. براساس گزارش سال ۲۰۱۹ مرکز پیشگیری و کنترل بیماریهای آمریکا که به بررسی نشانههای افسردگی در افراد بالغ پرداخته است، حدود ۴۰٪ مبتلایان به افسردگی را افراد در بازه سنی ۱۸ تا ۲۹ و ۴۵ تا ۶۴ تشکیل میدهند. به همین دلیل بسیار مهم است که بدانید هرکدام از علائم افسردگی در کدام جنسیت و رده سنی شایعتر است.
- علائم افسردگی در نوجوانان
طبق گزارشی که مرکز سلامت آمریکا منتشر کرده، گروه سنی جوانان و نوجوانان بیشترین آسیبپذیری را در برابر بیماری افسردگی دارند. نوجوانی دورهای است که افراد به دنبال یافتن هویت واقعی خود هستند. به همین دلیل ممکن است خصوصیات شخصیتی و ارزشهای ایشان مدام تغییر کند و بعضا در تضاد با هم باشد. همین مساله استیصال و فشار روحی زیادی را به نوجوانان وارد میکند. و هرچه این فشار بالاتر باشد باعث میشود نسبت به افسردگی آسیب پذیرتر نیز شوند. درنتیجه فشار روحی واردشده بر خود را با رفتارهایی همچون: پرخاش، زودرنجی، لجبازی، قلدری، قهرکردن مکرر و طولانی و دیگر موارد اینچنین بروز دهند. این موارد از شایع ترین نشانه افسردگی در نوجوانان است که در صورت تداوم در کنار سایر عواملی که بالاتر ذکر شد گاهی حتی باعث به وجود آمدن افکار خودکشی در فرد نیز میشود.
علائم افسردگی در مردان کمی سختتر از دیگر افراد قابل تشخیص است. آقایان به دلیل هنجارهای موجود در جامعه کمتر به ابراز احساسات خود تمایل دارند. همین مساله باعث میشود که در اکثر اوقات احساساتی مانند: درماندگی، غم و اندوه، بیانگیزگی، استیصال و… را مخفی کرده و آن را بروز ندهند. در نتیجه تمام آنها را به شکل خشونت یا عصبانیت نمایش دهند که طبق هنجارهای جامعه از مردان پذیرفتهتر است. در نتیجه ممکن است تشخیص ریشه عصبانیت در مردان همیشه آسان نباشد و اطرافیان نتوانند همیشه دلیل عصبانیت آقایان را متوجه شوند. برای همین در صورت بروز و تداوم خشونت و عصبانیت در آقایان، باید این مسأله را در نظر داشت که ممکن است ریشه این رفتار در افسردگی ایشان باشد.
آقایان نسبت به خانم ها کمتر احساسات خود را ابراز میکنند، به همین دلیل بیشتر در خطر نتایج منفی بیماری افسردگی هستند.
زنان به دلیل اینکه در بروز احساسات خود توانمندتر هستند راحتتر میتوانند نشانههای افسردگی را در خود و دیگران تشخیص دهند. شایعترین علائم افسردگی در زنان شامل موارد زیر است: داشتن افکار منفی، تغییر در نوع تغذیه، تعمیمدادن مشکلات به کل زندگی، عدم انجام فعالیتهای مفید
*نکته بسیار مهم: نکته بسیار مهم در مورد این علائم این است که در دورهی قاعدگی به دلیل تغییر در فعالیت هورمونها این کاملا طبیعی است برخی از علایم افسردگی در خانمها به وجود بیاید. در طول دوره قاغدگی نباید به احساسات را تعمیم داد و مانع از شدت گرفتن آنها شد.
مدت زمان دورههای افسردگی
بیماری افسردگی معمولا عود میکند و دورههای آن چند هفته یا چند ماه طول میکشد. تحقیقات نشان میدهد متوسط زمان اولین دوره از افسردگی ۱۷.۳ هفته، یا حدودا ۴ ماه، است. احتمال بهبودی طی هفتههای اول بسیار بالاست. به نظر میرسد شدت اولین دوره از افسردگی- میزان پایین آمدن عملکرد بدن یا منزوی شدن- روی احتمال عود این اختلال اثر میگذارد.
این روزها به دلیل شرایط پاندمی، افسردگی در کرونا و یا افسردگی بعد از کرونا به شدت مشاهده میشود. هنوز مشخص نیست بین ویروس کرونا و افسردگی چه رابطهای وجود دارد اما شرایط ایجاد شده میتواند به نشانه های اختلالات روانی از جمله بیماری افسردگی و حالت های افسردگی دامن بزند.
آیا پیشگیری از افسردگی امکان پذیر است؟
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از افسردگی وجود ندارد؛ بااینحال، برخی استراتژیها ممکن است در کاهش خطر ابتلا مؤثر باشند:
- کنترل استرس، افزایش مقاومت و صبوری و تقویت اعتمادبهنفس
- ورزشکردن و فعال بودن
- سپری کردن وقت با خانواده و دوستان
- مراجعه و صحبت با دوستان، آشنایان و متخصصین در زمانهای بحرانی
- مراجعه سریع به روانپزشک در صورت مشاهده علائم افسردگی و پایبند بودن به روند درمانی
- عدم مصرف مواد مخدر، داروهای روانگردان و مسکنهای قوی
- تلاش برای پیدا کردن راهحل و مشورت گرفتن از دیگران در هنگام برخورد با مشکلات سخت
افسردگی پس از زایمان چیست؟
گرفتگی خلقوخو به شکل شدید در دوران پس از زایمان که پس از تولد کودک ایجاد میشود که معمولاً پس از تولد کودک ایجاد میشود. این افسردگی یک بیماری شایع روانپزشکی است که اکثریت مادران در دوره پس از زایمان آن را تجربه میکنند.
افسردگی پس از زایمان به یک نگرانی جهانی برای سلامت روان تبدیل شده است که سالانه میلیونها نفر را تحت تاثیر قرار میدهد. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده است که حدود 65 درصد از مادران در آسیا با افسردگی پس از زایمان روبرو هستند.
افراد مبتلا به افسردگی پس از زایمان معمولاً با اضطراب، غمگینی یا ناامیدی شدید مواجه میشوند. همین امر باعث میشود آنها در عملکرد طبیعی خود دچار مشکل شوند. این احساسات معمولاً طولانیتر از گرفتگی خلقوخو (Baby Blues) است. تغییرات خلقوخویی دو هفته پس از زایمان برطرف میشود اما افسردگی پس از زایمان ممکن است به اشکال مختلفی خود را نشان دهد و مدت طولانیتری مادر را درگیر کند.
افسردگی پس از زایمان ترکیب پیچیدهای از تغییرات عاطفی، فیزیکی و رفتاری است که توسط برخی از زنان در مدت کوتاهی پس از زایمان تجربه میشود. این تجربیات به تغییرات شیمیایی، اجتماعی و روانشناختی مربوط به زایمان نسبت داده شده است.
توجه به این نکته ضروری است که برخی از پدران و شرکای احساسی مادران نیز ممکن است مدت کوتاهی پس از تولد نوزاد جدید خود دچار افسردگی شوند. از این رو افسردگی پس از زایمان تنها به مادران محدود نمیشود بلکه ممکن است در مردان (پدران) نیز مشاهده شود که ما در ادامه این مقاله در این باره بیشتر توضیح دادهایم.
افسردگی پس از زایمان اکثر نژادها، فرهنگها یا طبقهها رایج است و فرقی نمیکند در چه طبقهای هستید. فرقی ندارد شما در ونکور کانادا زندگی میکنید یا آمریکا، هرکسی که از یک کودک جدید در زندگی خود استقبال میکند، ممکن است این اختلالات ناراحتکننده را تجربه کند.
دلایل افسردگی بعد از زایمان
با توجه به تحقیقات انجامشده، افسردگی پس از زایمان با تغییرات هورمونی منحصربهفردی که پس از زایمان رخ میدهد در ارتباط است و محققان بر این باورند که تغییرات ناگهانی در سطح هورمونها پس از زایمان، میتواند به افسردگی در زنانی که به تغییرات در سطوح استروژن و پروژسترون حساستر هستند منجر شود.
بهطورکلی، افسردگی پس از زایمان ناشی از ترکیب عوامل هورمونی، زیستمحیطی، عاطفی و ژنتیکی است که برخی از آنها خارج از کنترل شما هستند. برخی از زنان ممکن است به نوعی احساس کنند که مسئول ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند، اما افسردگی به دلیل انجام دادن یا انجام ندادن کاری رخ نمیدهد. همچنین اگر در دوران بارداری افسردگی یا اضطراب داشتید یا اگر دچار گرفتگی خلق پس از زایمان بودهاید، ممکن است احتمال بیشتری برای افسردگی پس از زایمان داشته باشید. عوامل دیگری که به زیاد شدن احتمال افسردگی پس از زایمان کمک میکند شامل خستگی جسمی پس از زایمان، تلاش برای تطبیق عاطفی خودتان با مادر شدن و محرومیت از خواب و بیخوابیهای مداوم است.
مدت زمان افسردگی بعد از زایمان
بسیاری از خانمها پس از زایمان – به خصوص در دو هفته اول پس از زایمان – این تغییرات را تجربه میکنند؛ به خصوص اینکه نوزاد در این دوران نیاز به مراقبت ساعت به ساعت دارد و کاملا طبیعی است که بعضی وقتها مادر دچار خستگی شده یا احساس کند که گیر افتاده است! اما اگر این تغییرات خلقی، احساس اضطراب یا ناراحتی شدید باشد یا اگر بیش از دو هفته طول بکشد، معنایش این است که مادر دچار افسردگی پس از زایمان شده است. بهطور کلی خانمهایی که پس از زایمان دچار افسردگی میشوند، خود به خود بهبود پیدا نمیکنند، مگر اینکه وارد فرایند درمان شوند.
علائم افسردگی بعد از زایمان
اگر از علائم زیر، پنج مورد یا بیشتر را تقریباً هر روز و در بیشتر طول روز، به مدت حداقل دو هفتۀ متوالی تجربه کردید، ممکن است مبتلا به افسردگی پس از زایمان شده باشید:
-
احساس غم و اندوه شدید، پوچی یا ناامیدی
-
احساس برانگیختگی و خشم
-
گریه کردن مداوم یا بیشتر وقتها قرار داشتن در آستانۀ گریه
-
بیعلاقگی یا لذت نبردن از فعالیتها و سرگرمیهای معمول خود
-
دشواری در به خواب رفتن در آغاز شب یا مشکل در بیدار ماندن طی روز
-
از دست دادن اشتها یا خوردن بیش از حد
-
احساس گناه شدید
-
حس بیارزش بودن زندگی
-
احساس ناتوانی در کنار آمدن با مسائل
-
داشتن افکار منفی در مورد خودتان
-
ترس از تنها ماندن با کودکتان
-
حس ترس بیدلیل و غیرقابل کنترل
-
وسواس بیش از حد
-
حواسپرتی
-
داشتن رویاهایی در مورد آسیب دیدن کودکتان
-
مشکل در تمرکز یا تصمیمگیری
-
کنارهگیری از دوستان و خانواده
-
بیعلاقگی به کودک
-
ناتوانی در مراقبت از کودک
-
احساس خستگی شدید و رخوت
اگر هر کدام از موارد بالا را در خودتان مشاهده کردهاید، لازم است خیلی زود از همسرتان یا یکی از اطرافیان خود کمک بخواهید یا بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید تا برای درمان افسردگی پس از زایمان مورد بررسی قرار بگیرید.
مقابله با افسردگی پس از زایمان
کارهایی که باید در خانه انجام دهید تا با افسردگی پس از زایمان مقابله کنید:
-
برای بیرون رفتن و ملاقات با دوستانتان یک برنامه منظم ترتیب دهید و از آنها بخواهید که به صورت منظم با شما تماس گرفته و به ملاقات شما بیایند. دور بودن از جمع می تواند افسردگی را بدتر کند علل خصوص اگر با استرسِ بزرگ کردن یک نوزاد نیز همراه باشد.
-
رژیم غذایی متعادل داشته باشید. اگر اشتهایتان کم است می توانید در طول روز از میان وعده های سبک استفاده کنید. میتوانید از پزشکتان بخواهید که در صورت لزوم برای شما مکمل های غذایی تجویز کند.
-
ورزش منظم روزانه داشته باشید به عنوان مثال در فضای باز قدم بزنید. ورزش به شما کمک می کند که خلق و خوی شما بهتر شده و سرحال شوید.
-
تا جایی که امکان دارد در معرض نور خورشید قرار بگیرید. پرده های خانه را کنار بزنید و تا جایی که امکان دارد در طول روز از خانه بیرون بروید.
-
برای تهیه غذا و سایر کارهای خانه، از دوستان و یا اعضای خانواده و همسرتان کمک بگیرید. دوستان و اعضای خانواده معمولا از کمک کردن به شما خوشحال می شوند.
-
خود درمانی ممنوع، از مصرف کافئین و همچنین مصرف خودسرانه دارو برای بهبود وضعیتتان اکیدا خودداری کنید. اگر علائمی از افسردگی بعد از زایمان دارید به پزشک مراجعه کرده و با ایشان مشورت کنید.
-
بیش از اندازه کار نکنید. تا جایی که می توانید استراحت کنید و بخوابید. خستگی می تواند افسردگی بعد از زایمان را بدتر کند.
-
اگر گروهی را برای حمایت از کسانی که تازه مادر شده اند، می شناسید در آن عضو شوید. هیچ کس به اندازه ی کسی که مثل شما تازه مادر شده است نمی تواند حال شما را درک کند و از شما حمایت کند.
پتانسیل بروز خشونت های خانگی زمانی که زن خانه باردار است و یا بعد از تولد نوزاد افزایش می یابد. در صورتی که همسر شما نسبت به شما خشونت اعمال می کند و یا از شما سوء استفاده عاطفی می کند بدانید که شما و نوزادتان به لحاظ جسمی نیز در خطر قرار دارید و این برخورد احتمال بروز افسردگیِ پس از زایمان را در شما افزایش می دهد. در چنین وضعیتی بیش از هر موقعیت دیگری شما و نوزادتان نیاز به کمک و حمایت دارید. در این زمینه با پزشک و یا مشاور خانواده مشورت کنید.
آیا افسردگی پس از زایمان قابل درمان است؟
بله و درمان آن هم برای سلامتی مادر و هم نوزادی که تازه به دنیا آمده اهمیت دارد. درمان افسردگی پس از زایمان شامل مشاوره و درمان روان شناسی، دارو درمانی یا ترکیبی از هر دو است. و البته اگر این درمانها باعث کاهش علائم افسردگی نشود، پزشک ممکن است روش های تحریک کننده مغز مانند الکتروشوک درمانی را پیشنهاد کند. درمان افسردگی بر پایه شدت بیماری زمینه ای، سابقه پاسخ به درمان و ترجیح بیمار انجام می شود. زنانی که نخستین دوره افسردگی خود را با شدت خفیف تا متوسط در دوران بارداری تجربه می کنند، می توانند از روشهای غیر دارویی سودبرند.
مشاوره و رواندرمانی به مادری که دچار افسردگی پس از زایمان است کمک میکند تا بهتر بتواند علائم بیماری را کنترل کند. دو روش علمی و مورد تأیید برای درمان افسردگی پس از زایمان روان درمانی بین فردی و تکنیک درمان رفتاری-شناختی یا سی بی تی است. در این روش به مادر روشهای متفاوتی را برای فکر کردن، رفتار کردن و واکنش نشان دادن به موقعیتها یاد میدهد.
مصرف داروهای ضدافسردگی هنگام شیردهی
مصرف داروهای ضدافسردگی در حین شیردهی بیخطر است. هرچند داروها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل میشود، اما سطح آنها بسیار پایین است. مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین، ایمنترین گزینه تلقی میشود و اغلب برای زنان شیرده مبتلا به افسردگی تجویز میشود. دیگر داروهای ضدافسردگی نیز به نظر میرسد بیخطر باشد شامل مهارکنندههای بازجذب نوراپینفرین و بیشتر داروهای ضدافسردگی سهحلقهای است.
بر اساس برخی پژوهشها، نوزادان مادرانی که داروهای ضدافسردگی مصرف کردهاند و با شیر مادر تغذیه شدهاند، ممکن است کمی بیشتر تحریکپذیر باشند یا در تغذیه یا خواب دچار مشکلاتی باشند. با این حال، نوزادان مادرانی با افسردگی درماننشده نیز میتوانند همین مشکلات را داشته باشند. اگر میخواهید بدانید که تغییر در غذا خوردن، خواب یا رفتار کودک شما ناشی از داروهایی است که مصرف میکنید، با پزشک خود صحبت کنید و به خاطر داشته باشید که مصرف داروی خود را ادامه دهید، مگر این که پزشک دستور قطع آنها را بدهد.
درمان افسردگی پس از زایمان با مکمل های درمانی
تا به امروز مطالعات زیادی در زمینه تأثیر مصرف برخی ویتامینها و املاح خاص از جمله منیزیم، زینک (روی)، ویتامینهای گروه ب و... و ارتباط آن با بروز یا درمان افسردگی پس از زایمان انجام شده است. مطالعات مختلفی وجود دارد که نشان میدهد عنصر معدنی منیزیم میتواند روی رهاسازی و متابولیسم انتقال دهنده های عصبی نقش داشته و بنابراین روی سیستم عصبی تأثیرگذار باشد. علاوه بر این در بعضی مطالعات به اثر ضد افسردگی منیزیم پرداخته شده و نشان داده شده است که کمبود آن میتواند منجر به بروز افسردگی شود. درواقع یکی از فرضیههایی که در مورد افسردگی پس از زایمان مطرح میشود – در کنار همه عوامل هورمونی و روانی – کاهش سطح منیزیم در دوران بارداری است. همچنین در بعضی مطالعات مشخص شده است که کمبود منیزیم میتواند باعث بروز علائمی مانند تحریکپذیری، سردرد، اختلالات رفتاری و... شود. بنابراین مصرف مکمل های منیزیم نیز یکی دیگر از درمان های افسردگی بعد از زایمان زیر نظر پزشک متخصص می باشد.
موثرترین روشهای گیاهی و خانگی برای درمان افسردگی پس از زایمان
استفاده از گل راعی، درمانی است که سالها مردم از آن برای رفع افسردگی پس از زایمان استفاده میکنند. گل راعی دارای خواص ضد افسردگی است و نامهای دیگر آن، علف چای، هوفاریقون و گل هزار چشم میباشد. طبق تحقیقات به عمل آمده، استفاده از این گیاه برای درمان افسردگیهای خفیف تا متوسط بسیار مفید است. شما عزیزان میتوانید از این گیاه به صورت دمنوش استفاده کنید. برای تهیه دمنوش این گیاه، به دو الی چهار گرم گیاه خشک شدهی گل راعی و یک لیوان آب نیاز داریم. گیاه را در داخل قوری بریزید و به آن یک لیوان آب جوش اضافه کنید. قوری را روی حرارت غیرمستقیم قرار دهید تا برای مدت زمان ده الی پانزده دقیقه به خوبی دم بکشد. پس از گذشت این مدت زمان آن را از روی حرارت بردارید و پس از عبور دادن آن از صافی نوش جان کنید. با استفادهی روزانه دو الی سه فنجان از این دمنوش به راحتی از شر افسردگی پس از زایمان رهایی مییابید.
یکی از روغنهای طبیعی که استفاده از آن در طب سنتی برای رفع افسردگی پس از زایمان بسیار توصیه شده است، روغن اسطوخودوس است. گیاه اسطوخودوس دارای خواص آرامبخشی است و سالهای زیادی است که از آن در طب سنتی برای درمان این نوع افسردگی استفاده شده است. این گیاه برای درمان بیاشتهایی، بیخوابی و نگرانی و استرس بسیار موثر است. همانطور که میدانیم یکی از علائم افسردگی پس از زایمان، بیخوابی و استرس است. بنابراین مادران برای رفع این عارضه میتوانند به راحتی از روغن گیاه اسطوخودوس استفاده کنند. به این صورت که در هنگام خواب چند قطره از روغن گیاه اسطوخودوس را بر روی بالش بریزند. این روش باعث میشود خوابی راحت را در طول شب داشته باشند.
- استفاده از ریشه سنبلالطیب
خانمهایی که دچار افسردگی پس از زایمان شدهاند، برای رفع این عارضه میتوانند از ریشهی گیاه سنبلالطیب استفاده کنند. این گیاه به دلیل نداشتن هیچگونه اثر مسکنی، میتوانند گزینهای بسیار مناسب برای رفع بیخوابی، افسردگی و تنشهای عضلانی باشد. برای این منظور میتوانید از دمنوش ریشه سنبلالطیب استفاده کنید. برای تهیه این دمنوش به یک قاشق غذاخوری ریشه سنبلالطیب نیاز دارید که آن را در داخل قوری بریزید و به آن مقدار یک الی یک لیوانونیم آب جوش اضافه کنید. قوری را روی حرارت بخار کتری قرار دهید تا برای مدت زمان ده الی پانزده دقیقه به خوبی دم بکشد. پس از گذشت این مدت زمان آن را از صافی عبور دهید و نوش جان کنید. از این دمنوش به طور روزانه یک فنجان مصرف کنید تا نتایج مطلوب حاصل شود.
گیاه کاوا در جزایر پلینزی رشد میکند و سالهاست که مردم این جزایر از ریشهی این گیاه برای درمان افسردگی استفاده می کنند. تحقیقات به عمل آمده نشان میدهد که این گیاه اعتیادآور نیست و برای کاهش و درمان افسردگی پس از زایمان بسیار موثر است. برای استفاده از این روش میتوانید از این گیاه دمنوشی تهیه و مصرف نمایید. برای تهیه این دمنوش به یک الی دو قاشق چایخوری ریشه گیاه کاوا نیاز داریم که آن را در قوری بریزید و به آن یک الی دو لیوان آب جوش اضافه کنید. قوری را روی حرارت غیرمستقیم قرار دهید تا برای مدت زمان ده الی پانزده دقیقه به خوبی دم بکشد. پس از مدت زمان دم کشیدن آن را از صافی عبور دهید و نوش جان کنید. از این دمنوش به طور منظم استفاده کنید تا شاهد اثرات مطلوب باشید.
گیاه آشواگاندا، برای کاهش هورمونهای تنش عصبی بسیار مناسب است. این گیاه در طب سنتی هند برای درمان افسردگی استفاده میشود. از این گیاه به راحتی دمنوشی تهیه کنید و از فواید آن بهرهمند شوید. برای تهیه این دمنوش به یک قاشق غذاخوری گیاه آشواگاندا نیاز داریم که آن را در قوری بریزید و به آن یک الی دو لیوان آب سرد نیاز داریم. قوری را روی حرارت قرار دهید تا به جوش آید. پس از جوش آمدن اجازه دهید برای مدت دو الی سه دقیقه بر روی حرارت بسیار ملایم به خوبی دم بکشد. پس از دم کشیدن و عبور دادن آن از صافی نوش جان کنید.
یکی از روشهای طبیعی و خانگی برای درمان افسردگی پس از زایمان و تغییرات هورمونی، استفاده از گیاه بابونه است. از این گیاه میتوانید به عنوان دمنوش استفاده و از نتایج آن بهرهمند شوید. برای تهیه این دمنوش به یک الی دو قاشق چایخوری گیاه بابونه و یک الی دو لیوان آب جوش نیاز داریم. مقدار بابونه مورد نیاز و آب جوش را در لیوان بریزید و پس از پنج الی دم کشیدن بر روی حرارت غیرمستقیم، نوش جان کنید. از این دمنوش به طور مرتب استفاده کنید تا شاهد روند هر چه زودتر بهبودی خود باشید.
گیاه کهن دار دارای خواص درمانی زیادی از جمله افسردگی پس از زایمان میباشد. افرادی که دچار افسردگی پس از زایمان دچار شدهاند، می توانند از دمنوش این گیاه استفاده کنند. دمنوش این گیاه اعصاب را آرام و تنشهای عضلانی را کاهش میدهد. برای تهیه این دمنوش به یک قاشق غذاخوری گیاه کهن دار و یک لیوان آب سرد نیاز داریم. قوری را روی حرارت مستقیم قرار دهید تا به جوش آید. پس از جوش آمدن اجازه دهید تا بر روی حرارت بسیار ملایم به مدت دو الی سه دقیقه دم بکشد. دمنوش را از صافی عبور دهید و نوش جان کنید.
از دیگر گیاهان مورد استفاده در طب سنتی برای رفع افسردگی پس از زایمان، گیاه رزماری است. از این گیاه به صورت دمنوش استفاده کنید و از فواید بینظیر آن بهره ببرید. برای تهیه این دمنوش به یک الی دو قاشق چایخوری گیاه رزماری نیاز داریم که آن را در قوری بریزید و مقدار یک الی یکونیم لیوان آب جوش به آن اضافه کنید. قوری را برای مدت زمان ده الی پانزده دقیقه روی حرارت غیرمستقم قرار دهید تا دم بکشد. سپس آن را از صافی عبور دهید و نوش جان کنید. این دمنوش را روزانه یک فنجان میل کنید و از نتایج آن بهره ببرید.
گیاه آویشن دارای لیتیوم و تریپتوفان است و به همین دلیل برای رفع بیخوابی و کاهش افسردگی بسیار مناسب است. گیاه آویشن را میتوانید هم به صورت ادویه در غذاهای روزانه و هم به صورت دمنوش استفاده کنید. برای تهیه دمنوش به یک الی دو قاشق چایخوری گیاه آویشن خشک شده نیاز داریم. مقدار آویشن مورد نیاز را در قوری بریزید و دو لیوان آب جوش به آن اضافه کنید. در صورت دلخواه میتوانید کمی نبات نیز به این دمنوش اضافه کند. دمنوش باید برای مدت زمان ده الی پانزده دقیقه به خوبی دم بکشد و سپس آن را نوش جان کنید.
گیاه زعفران یک گیاه نشاط آور است و استفاده از آن باعث افزایش سروتونین در مغز میگردد. افزایش سروتونین در مغز باعث تعادل خلق و خو میشود و افسردگی و استرس را کاهش میدهد. از گیاه زعفران میتوانید در انواع غذاها، دسرها استفاده کنید و هم از آن شربتی تهیه و نوش جان کنید. برای تهیه این دمنوش به مقداری زعفران دم کرده، عسل، آبلیموی تازه و گلاب نیاز داریم. تمامی مواد را در ظرفی بریزید و به آن مقداری آب اضافه کنید. شربت زعفران آماده است، آن را نوش جان کنید. از این شربت به صورت روزانه استفاده کنید تا از شر این عارضه ناخوشایند رهایی یابید.
استفاده از گیاه بادرنجویه، گزینهی انتخابی دیگر طب سنتی برای رفع افسردگی پس از زایمان است. از این گیاه در خانه و با کمترین هزینه، دمنوشی تهیه کنید و از فواید بینظیر آن بهره ببرید. برای تهیه این دمنوش به یک قاشق غذاخوری گیاه بادرنجویه نیاز داریم که پس از ریختن آن در قوری و اضافه کردن یک الی دو لیوان آب جوش، اجازه دهید برای مدت زمان ده الی پانزده دقیقه بر روی حرارت غیرمستقیم به خوبی دم بکشد. پس از دم کشیدن آن را از صافی عبور دهید و نوش جان کنید. از این دمنوش به طور روزانه و مرتب استفاده کنید و شاهد اثرات مثبت و نویدبخش آن باشید.
نقش شوهر در درمان افسردگی بعد از زایمان
مادر، پس از سپری نمودن رنج های بارداری و زایمان، دگرگونی های بسیاری را در خود احساس می کند. درد های فیزیکی، خونریزی های مکرر و انواع بیماری های نظیر یبوست، بواسیر و بی اختیاری در ادرار، او را به شدت درگیر ساخته است.
در این برهه خاص، نقش مردان بعنوان پدر و همسر، پررنگ تر و جدی تر تلقی می شود. باید ها و نباید های بسیاری وجود دارد که با رعایت آنان، می توان به بهبودی حال مادر کمک کرد.
انتظارات خود را کم کنید. هر چه سطح توقعات خود را بالا ببرید، برآورده ساختن آنان از جانب او، سخت تر خواهد شد.
احساسات او را درک کنید. مریضی او را بشناسید و او را به آینده امیدوار سازید. بهتر است او را مطمئن کنید که نیازی نیست همه کارها را کامل و بدون نقص انجام دهد. همچنین او را به این یقین برسانید که می توانید کمکش کنید و برای اینکار از هر چه در توان دارید دریغ نمی کنید.
هیچگاه انرژی های منفی خود را به او منتقل نکنید. او را وادار به انجام کارهای خانه نکنید. به او نگویید که از احساساتش خسته شده اید و باید سریعتر خوب شود. از او نخواهید که موهایش را رنگ کند. وزن خود را کم کرده و لباس های جدید بخرد.
لیستی از خواسته ها و نیازهای او تهیه کنید. بهتر است بیش از قبل در کنار او بمانید و به او توجه کنید. صبور باشید و در هنگام تصمیم گیری، به او فرصت دهید تا به اندازه کافی فکر کند.
سخن آخر
درمان افسردگی پس از زایمان، با همت مادر و اطرافیان، ساده و بدون دردسر خواهد بود. نقش پدر در آرام نمودن شرایط خاص مادر، بسیار محسوس و موثر است.
فراموش نکنید که افسردگی درمان نشده، سالهای سال در روحیات مادر باقی خواهد ماند و به نوزاد او نیز منتقل خواهد شد.
ارسال نظر