چرا باید حاتمی کیا را دوست بداریم
ابراهیم حاتمی کیا در مقاطع مختلف با فیلم هایی که ساخته نشان داده نبض ارتباط با مخاطب را می شناسد اما این موضوع عناصری دارد که حاتمی کیا با حضور در برنامه راز به آنها اشاره کرد.
گروه فرهنگی مشرق- شاید اگر رسانه های موافق تفکر و اندیشه ابراهیم حاتمی کیا براساس برآیند استقبال مخاطبان از فیلم هایش او را محبوب ترین فیلمساز جامعه می نامیدند، در جریان مخالف اندیشه های او که این روزها با تمام توان سعی دارند او را گوشه رینگ قرار دهند کمتر کسی این موضوع را باور می کرد. اما وقتی آمار رسمی وزارت ارشاد می گوید او را ۲۴ درصد محبوب ترین فیلمساز مردم جامعه است اوضاع فرق می کند.
حضور ابراهیم حاتمی کیا در برنامه «راز» تنها یک حضور معمولی نبود، حاتمی کیا در برنامه «راز» چهارشنبه ۲۰ فروردین درباره وضعیت کنونی سینما، نوع حضور ایران در جشنواره های جهانی و موارد دیگری از این دست بحثهای مهمی را مطرح کرد. بحثهای مهمی که اگرچه جسته و گریخته در رسانه های مختلف هم منعکس شد اما به قاعده ای مهم هستند که چندین بار و از زوایای مختلف به آن مباحثنگاه و بررسی شان کرد. یکی از این مباحثنوع نگاه حاتمی کیا به اثر و ارتباط با مخاطب. نکاتی که بدون شک رعایت انها در طی ۳۰ سال گذشته باعثشده است او به عنوان محبوب ترین فیلمساز مردم شناخته شود؛ هرچند که بسیاری همچنان دوست ندارند این موضوع را بپذیرند.
از امروز و با محور قرار دادن بحثهای مختلف مطرح شده در این برنامه تحلیل و گفتگو و گزارش هایی بر این بحثها خواهیم داشت:
توکل؛ عنصر گم شده سینمای ما
بعضی چیزها ظاهرا خیلی ساده و بدیهی هستند و از اصول ابتدایی هر کاری به شمار می روند. اما گاهی همین اصول مهم و بدیهی به جبر زمانه پشت اجزای فراوان و کم اهمیتی قرار می گیرند که دیگر دیده نمی شوند.
شاید در این شرایط تنها بصیرت است که می تواند آن اصول را از میان اجزاء فراوان دیگر بازجوید و دوباره جلایش دهد. اصولی که باعثمی شوند نویسنده یا کارگردان یا خالق هر اثر راه گم نکند و بسان قطب نمایی مسیر صحیح را به او نشان می دهند.
توکل شاید یکی از همین اصول باشد که در مسیر زمان جلوه و حضورش کمتر شده است و اصول بسیار کم اهمیت تری جای آن را بگیرند. اصولی مثل مخاطب سنجی، بررسی بازار و سایر مواردی از این دست که همه اگرچه مهم و درست هستند و می توانند به حضور بهتر هر اثر کمک کنند اما کم رونق شدن بازار همانها هم و کم شدن اثرگذاری همان ها نیز به خاطر از یاد بردن اصول اولیه کار است. اصول اولیه ای که شاید توکل یکی از رئوس آن باشد.
حاتمی کیا در پاسخ به این سوال که آیا به این فکر می کنید که فیلم می تواند با گروه وسیع تری طرف بشود؟ گفت: همیشه آرزوی ما این است که طیف گسترده تری از مخاطب با فیلم طرف بشود اما اینکه در عمل چگونه رخ بدهد را خیلی نمی توانیم بگوئیم دغدغه همیشگی ما باشد. یعنی باید بتوانیم راحت تر عمل کنیم. من همیشه مثل سبدی که به رودخانه نیل می اندازیم به سنت حضرت موسی باید اینکار را انجام دهیم و به خدا توکل کنیم. و با این امید که با توجه به دانش و دانسته هایمان باید این اتفاق رخ دهد، جذابیت باید باشد، قصه گویی داشته باشد و حرف زمان گفته شود و حرف های دیگر تا به مرکز برسیم اما چیزی که بحثرا ظریف می کند این است که ما آمده ایم تا چه چیزی را بگوئیم. اینجا بحثها پیچیده تر می شود.
یعنی این مرز که محتوا مساله جدی تر ما است یا فرم، یا اینکه ابلاغ پیام درست انجام دهد بده بستان هایی است که بعضی وقت ها می گوئیم امیدواریم و خدا کند این فیلم بر دل تماشاگر درست بنشیند و اتفاق خوبی رخ دهد.
آشنایی زدایی و واکنش های احتمالی
اتفاقی که این روزها کمتر کسی توانایی رفتن به این سمت را در خود می بیند. اساسا آشنایی زدایی یعنی تغییر دادن نگاه و ذهنیت مخاطب از تصویر، صدا یا واقعه ای که پیش از این به گونه ای دیگر در ذهن او تثبیت شده است. مثل همین کاری که حاتمی کیا تلاش کرد تا در مورد شهید چمران انجام دهد و نگاهی که درمورد او کلیشه شده بود را تغییر دهد.. آشنایی زدایی هم البته در ابتدا یقینا با واکنش های زیادی همراه خواهد بود. گروهی که با نگاه کلیشه ای شده گذشته خو گرفته اند حالا یا نمی توانند یا نمی خواهند از آن نگاه جدا شوند و شکل دیگری از آن موضوع را بپذیرند. حاتمی کیا در باره کاری که در فیلم چ درباره شهید چمران و شکل تصویر کردن و روایت زندگی او انجام داده است می گوید:
«یکسری فیلم ها است که در لحظه جواب می دهد و گیشه را پر می کند اما بعضی فیلم ها در طول زمان جواب می دهد و سینما کالت می شود. سینمایی که باید بعدها در مورد آن حرف زد و سردمدار جریانی می شود. من وقتی چ را می ساختم چون ریسک بود و در مورد چمران خودم تا حالا چنین تجربه ای نداشتم و می ترسیدم با توجه به اینکه خیلی ها شناخت و تصویر متفاوتی از این شخصیت دارند مهمترین مساله خودم این بود که باید به جنگ این شناخت ها بروم. حرف های تازه تری بزنم، نفوذ کنم تا آن افرادیکه با آقای چمران زندگی کرده اند و یا تبلیغاتی که از چمران چهره ای ساخته؛ بتوانم در آن نفوذ کنم و حرفی که مستقل است و حرف مستقل خودم می شود در چ تعریف را بگویم.
این موضوع خودش خیلی مسایل می طلبید که اینجا دیگر دلم نمی خواست به این فکر کنم که تماشاچی تا کجا با من خواهد آمد». اما مشخص ترین ویژگی حاتمی کیا که این روزها باعثشده عده ای تمام قد به مخالفت در برابر نظراتش بربیایند این است او حرف خودش را می زند. چمران را می سازد اما نه آنگونه که دیگران دوست دارند بلکه چمران گذرهایی است برای وارد شدن به یک گذشته. گذشته ای به نام انقلاب؛ روزهایی که خیلی ها از آن فاصله گرفته اند و حاتمی کیا مصرانه می خواهد دوباره ما را یاد روزهای ابتدایی انقلاب کند و حتی از اینکه چمران او وسیله ای برای این کار باشد واهمه ای ندارد.
حضور ابراهیم حاتمی کیا در برنامه «راز» تنها یک حضور معمولی نبود، حاتمی کیا در برنامه «راز» چهارشنبه ۲۰ فروردین درباره وضعیت کنونی سینما، نوع حضور ایران در جشنواره های جهانی و موارد دیگری از این دست بحثهای مهمی را مطرح کرد. بحثهای مهمی که اگرچه جسته و گریخته در رسانه های مختلف هم منعکس شد اما به قاعده ای مهم هستند که چندین بار و از زوایای مختلف به آن مباحثنگاه و بررسی شان کرد. یکی از این مباحثنوع نگاه حاتمی کیا به اثر و ارتباط با مخاطب. نکاتی که بدون شک رعایت انها در طی ۳۰ سال گذشته باعثشده است او به عنوان محبوب ترین فیلمساز مردم شناخته شود؛ هرچند که بسیاری همچنان دوست ندارند این موضوع را بپذیرند.
از امروز و با محور قرار دادن بحثهای مختلف مطرح شده در این برنامه تحلیل و گفتگو و گزارش هایی بر این بحثها خواهیم داشت:
توکل؛ عنصر گم شده سینمای ما
بعضی چیزها ظاهرا خیلی ساده و بدیهی هستند و از اصول ابتدایی هر کاری به شمار می روند. اما گاهی همین اصول مهم و بدیهی به جبر زمانه پشت اجزای فراوان و کم اهمیتی قرار می گیرند که دیگر دیده نمی شوند.
شاید در این شرایط تنها بصیرت است که می تواند آن اصول را از میان اجزاء فراوان دیگر بازجوید و دوباره جلایش دهد. اصولی که باعثمی شوند نویسنده یا کارگردان یا خالق هر اثر راه گم نکند و بسان قطب نمایی مسیر صحیح را به او نشان می دهند.
توکل شاید یکی از همین اصول باشد که در مسیر زمان جلوه و حضورش کمتر شده است و اصول بسیار کم اهمیت تری جای آن را بگیرند. اصولی مثل مخاطب سنجی، بررسی بازار و سایر مواردی از این دست که همه اگرچه مهم و درست هستند و می توانند به حضور بهتر هر اثر کمک کنند اما کم رونق شدن بازار همانها هم و کم شدن اثرگذاری همان ها نیز به خاطر از یاد بردن اصول اولیه کار است. اصول اولیه ای که شاید توکل یکی از رئوس آن باشد.
حاتمی کیا در پاسخ به این سوال که آیا به این فکر می کنید که فیلم می تواند با گروه وسیع تری طرف بشود؟ گفت: همیشه آرزوی ما این است که طیف گسترده تری از مخاطب با فیلم طرف بشود اما اینکه در عمل چگونه رخ بدهد را خیلی نمی توانیم بگوئیم دغدغه همیشگی ما باشد. یعنی باید بتوانیم راحت تر عمل کنیم. من همیشه مثل سبدی که به رودخانه نیل می اندازیم به سنت حضرت موسی باید اینکار را انجام دهیم و به خدا توکل کنیم. و با این امید که با توجه به دانش و دانسته هایمان باید این اتفاق رخ دهد، جذابیت باید باشد، قصه گویی داشته باشد و حرف زمان گفته شود و حرف های دیگر تا به مرکز برسیم اما چیزی که بحثرا ظریف می کند این است که ما آمده ایم تا چه چیزی را بگوئیم. اینجا بحثها پیچیده تر می شود.
یعنی این مرز که محتوا مساله جدی تر ما است یا فرم، یا اینکه ابلاغ پیام درست انجام دهد بده بستان هایی است که بعضی وقت ها می گوئیم امیدواریم و خدا کند این فیلم بر دل تماشاگر درست بنشیند و اتفاق خوبی رخ دهد.
آشنایی زدایی و واکنش های احتمالی
اتفاقی که این روزها کمتر کسی توانایی رفتن به این سمت را در خود می بیند. اساسا آشنایی زدایی یعنی تغییر دادن نگاه و ذهنیت مخاطب از تصویر، صدا یا واقعه ای که پیش از این به گونه ای دیگر در ذهن او تثبیت شده است. مثل همین کاری که حاتمی کیا تلاش کرد تا در مورد شهید چمران انجام دهد و نگاهی که درمورد او کلیشه شده بود را تغییر دهد.. آشنایی زدایی هم البته در ابتدا یقینا با واکنش های زیادی همراه خواهد بود. گروهی که با نگاه کلیشه ای شده گذشته خو گرفته اند حالا یا نمی توانند یا نمی خواهند از آن نگاه جدا شوند و شکل دیگری از آن موضوع را بپذیرند. حاتمی کیا در باره کاری که در فیلم چ درباره شهید چمران و شکل تصویر کردن و روایت زندگی او انجام داده است می گوید:
«یکسری فیلم ها است که در لحظه جواب می دهد و گیشه را پر می کند اما بعضی فیلم ها در طول زمان جواب می دهد و سینما کالت می شود. سینمایی که باید بعدها در مورد آن حرف زد و سردمدار جریانی می شود. من وقتی چ را می ساختم چون ریسک بود و در مورد چمران خودم تا حالا چنین تجربه ای نداشتم و می ترسیدم با توجه به اینکه خیلی ها شناخت و تصویر متفاوتی از این شخصیت دارند مهمترین مساله خودم این بود که باید به جنگ این شناخت ها بروم. حرف های تازه تری بزنم، نفوذ کنم تا آن افرادیکه با آقای چمران زندگی کرده اند و یا تبلیغاتی که از چمران چهره ای ساخته؛ بتوانم در آن نفوذ کنم و حرفی که مستقل است و حرف مستقل خودم می شود در چ تعریف را بگویم.
این موضوع خودش خیلی مسایل می طلبید که اینجا دیگر دلم نمی خواست به این فکر کنم که تماشاچی تا کجا با من خواهد آمد». اما مشخص ترین ویژگی حاتمی کیا که این روزها باعثشده عده ای تمام قد به مخالفت در برابر نظراتش بربیایند این است او حرف خودش را می زند. چمران را می سازد اما نه آنگونه که دیگران دوست دارند بلکه چمران گذرهایی است برای وارد شدن به یک گذشته. گذشته ای به نام انقلاب؛ روزهایی که خیلی ها از آن فاصله گرفته اند و حاتمی کیا مصرانه می خواهد دوباره ما را یاد روزهای ابتدایی انقلاب کند و حتی از اینکه چمران او وسیله ای برای این کار باشد واهمه ای ندارد.
ارسال نظر