تاریخچه جام جهانی فوتبال

تاریخچه: 
 
جام جهانی فوتبال که مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان به حساب می‌آید، از سال 1930 و هر 4 سال یک بار برگزار می‌شود. 
 
با آنکه فدراسیون جهانی فوتبال- فیفا- در سال 1904 تاسیس شد اما نخستین جام جهانی 26 سال بعد برگزار شد. فیفا در 28 مه سال 1928 در نشست سالانه خود در آمستردام خبر از برگزاری تورنمنتی داد که تیم فوتبال تمام اعضای این فدراسیون می‌توانستند در آن شرکت کنند. 
 
اولین دیدار بین دو تیم ملی فوتبال در سال 1872 و بین تیم‌های انگلستان و اسکاتلند انجام گرفت اما در آن سال‌ها فوتبال خارج از بریتانیای کبیر بعد زیادی نداشت. پس از افزایش محبوبیت فوتبال در آغاز قرن بیستم، این ورزش در المپیک‌های تابستانی 1900 و 1904  و المپیک میانی 1906 به عنوان ورزش ناظر (بدون اهدای مدال) شرکت کرد. 
 
در المپیک تابستانی 1908 بالاخره فوتبال یکی از ورزش‌های رسمی گشت. مسابقات فوتبال در آن سال توسط «انجمن فوتبال» (فدراسیون فوتبال در انگلستان) برگزار می‌شدند و تنها بازیگران آماتور در آن شرکت داشتند و گاها بیشتر یک نمایش بود تا یک مسابقه. تیم ملی آماتورهای فوتبال انگلستان هم در المپیک 1908 و هم در المپیک 1912 فاتح مسابقات شد. 
 

با توجه به این‌که مسابقات فوتبال المپیک تنها بین تیم‌های آماتور برگزار می‌شد، مسابقات «نشان سر توماس لیپتون»‌ توسط «سر توماس لیپتون» در 1909 و در تورین برگزار شدند. 
 
این مسابقات معمولا به عنوان اولین تورنمنت جدی جهانی شناخته می‌شوند و اکثر باشگاه‌های خوب جهان از ایتالیا، آلمان و سوئیس در آن‌ها شرکت داشتند. تیم وست آکلند، تیمی آماتور از روستایی در شمال شرق انگلستان، فاتح این مسابقات شد. وست آکلند در مسابقات بعدی در 1911 نیز قهرمان شد و بر طبق قوانین بازی‌ها، نشان سر توماس را تا ابد به خانه برد. 
 
در 1914 فیفا توافق کرد که مسابقات المپیک را به عنوان «مسابقات قهرمانی فوتبال آماتورها» به رسمیت بشناسد و مسئولیت برگزاری آن را به عهده بگیرد. این باعث شد که مسابقات فوتبال المپیک تابستانی به اولین تورنمنت فوتبال بین‌قاره‌ای بدل شود. اروگوئه قهرمان این مسابقات شد و در سال 1928 نیز مدال طلا را کسب کرد. 
 
در 28 می 1928 پس از طرحی که رئیس وقت فیفا،ژول ریمه، طراحی کرده بود، تصمیم گرفته شد که فیفا تورنمنت بین‌المللی خود را به پا کند. با توجه به این‌که اروگوئه صاحب مدال طلای دو المپیک قبلی بود و با توجه به این‌که در سال 1930 جشن صدمین سالگرد استقلالش را می‌گرفت، میزبانی به این کشور سپرده شد. 

 
اولین جام جهانی رسمی     

     با توجه به موفقیت در برگزاری مسابقات المپیک، فیفا و رئیس وقت آن زمانش؛ ژول ریمه، مجددا تلاش خود را برگزاری یک جام رسمی بین المللی آغاز کردند تا بتوانند مسابقات مربوط به خود را برگزار کنند. در می‌سال ۱۹۲۸ بود که فیفا در شهر آمستردام تصمیمش را برای برگزاری مسابقات رسمی خود، اعلام کرد.

آنها کشور اروگوئه را که در ۲ دوره قبلی جام جهانی فوتبال برای افراد اماتور قهرمان شده بود و در آستانه جشن ۱۰۰ سالگی استقلالش بود را به عنوان میزبان رقابت‌ها، انتخاب کردند. 
 
المپیک تابستانی 1932 در لوس آنجلس برگزار شد و به علت عدم محبوبیت فوتبال در آن کشور، این ورزش در برنامه بازی‌ها گنجانده نشد. علت دیگر عدم توافق فیفا و کمیته بین‌المللی المپیک در مورد وضعیت بازیگران آماتور بود.

رئیس وقت فیفا، ژول ریمه، طرحی ارائه کرد که بر طبق آن اولین مسابقات جام جهانی در 1930 و در اروگوئه برگزار شود. 
 
فدراسیون‌های ملی بعضی کشورها به فرستادن یک تیم به مسابقات دعوت شدند. با توجه به این‌که میزبان مسابقات –اروگوئه- بسیار دور از اروپا واقع شده بود و تیم‌های اروپایی برای شرکت در این مسابقات باید در سفر پر هزینه‌ای از اقیانوس اطلس می‌گذشتند، تا دو ماه مانده به مسابقات هیچ کشور اروپایی حاضر به فرستادن تیم نشده بود. 
 
ژول ریمه نهایتا تیم‌های اروپایی بلژیک، فرانسه، رومانی و یوگسلاوی را به قبول این سفر راضی کرد. مجموعا 13 کشور در این جا شرکت کردند – هفت تیم از آمریکای جنوبی، چهار تیم از اروپا و دو تیم از آمریکای شمالی . 
 
اولین دیدارهای جام جهانی به طور همزمان برگزار شدند و توسط فرانسه و آمریکا فتح شدند. این دو تیم به ترتیب مکزیک را 4 بر یک و بلژیک را 3 بر 0 مغلوب کردند. اولین گل تاریخ جام جهانی توسط لوسین لورن از فرانسه به ثمر رسید. 
 
 چهار روز بعد برت پاتناد از آمریکا اولین هت-تریک تاریخ جام را در برد 3 بر صفرآمریکا مقابل پاراگوئه ثبت کرد. در مسابقه فینال اروگوئه با نتیجه 4 بر 2 از سد آرژانتین گذشت و اولین فاتح جام جهانی شد. این مسابقه در مونته‌ویدئو انجام شد و 93 هزار نفر شاهد برگزاری آن بودند. 

 
پیشروی 
 
مشکلات اولیه بازی‌ها مسائل مربوط به سختی سفرهای بین‌قاره‌ای و جنگ بود. همانطور که تیم‌های اروپایی حاضر به سفر برای شرکت در جام اروگوئه 1930 نبودند، تیم‌های آمریکای جنوبی نیز حاضر به تحمل سفر برای شرکت در جام 1934 و 1938 نبودند و برزیل تنها تیمی بود که در این جام‌ها شرکت کرد. جام‌های 1942 و 1946 به دلیل وقوع جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن برگزار نشدند. 
 
جام جهانی 1950 برای اولین بار شاهد حضور تیم‌هایی از جزیره بریتانیا، مبدع فوتبال، بود. تیم‌های بریتانیایی (انگلستان، اسکاتلند و ...) در 1920 از فیفا بیرون کشیده بودند اما در 1946 با دعوت مجدد فیفا به این فدراسیون بازگشتند و در این جام بازی کردند. 

تیم ملی فوتبال اروگوئه 
 
این تورنمنت در ضمن شاهد حضور دوباره اروگوئه، قهرمان جام اول، بود که دو جام قبلی را تحریم کرده بود. اروگوئه در بازگشت خود مجددا قهرمان شد. (در ضمن جام 1950 اولین و آخرین جامی بود که مرحله  نهایی آن به صورت گروهی برگزار می‌شد و نه به صورت حذفی و در نتیجه قرار بود مسابقه مشخص فینال نداشته باشد. 
 
گرچه صورت امتیازها به طوری شد که عملا بازی برزیل و اروگوئه به صورت بازی فینال درآمد. در جام‌های بین 1934 تا 1978 شانزده تیم در مسابقات شرکت کردند (به غیر از چند مورد که تیم‌ها پس از راه‌یابی به بازی‌ها استعفا دادند). اکثر تیم‌های از اروپا و آمریکای لاتین بودند و اقلیت بسیار کمی از آفریقا، آسیا و اقیانوسیه. 
 
نمایندگان این قاره‌ها معمولا به سادگی توسط تیم‌های اروپایی و آمریکای لاتینی مغلوب می‌شدند (یک استثنای مهم کره شمالی بود که در 1966 تا یک چهارم نهایی بالا آمد). در جام 1982 تعداد تیم‌های شرکت کننده به 24 افزایش یافت و این رقم در 1998 به 32 رسید که نتیجتا تیم‌های بیشتری از آفریقا،آسیا و آمریکای شمالی شانس شرکت پیدا کردند. 
 
در سال‌های اخیر شرکت‌کنندگان این قاره‌ها توفیق بهتری داشته‌اند. کامرون در 1990 تا یک چهارم نهایی بالا آمد و کره جنوبی،سنگال و آمریکا در 2002 همه حداقل تا یک چهارم نهایی بالا آمدند (کره جنوبی نهایتا چهارم شد). 197 کشور برای راه‌یابی به جام جهانی 2006 آلمان با هم دیگر رقابت کردند. از تمامی 207 عضو فیفا تا به حال تنها سه کشور برای راه‌یابی به جام تلاش نکرده اند. 
 
 با توجه به این‌که کوموروس و تیمور شرقی اعضای تازه‌ای هستند و هنوز این امکان را نداشته‌اند، در واقع بوتان تنها کشوری است که شانس خود را برای شرکت در جام جهانی محک نزده. 
 
در دهه 90 جام جهانی زنان فیفا نیز راه‌اندازی شد و اولین جام جهانی زنان در 1991 در چین برگزار شد. شکل برگزاری این مسابقات مانند مدل مردان است و هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شوند. آمریکا، آلمان، چین و نروژ تا به حال از موفق‌ترین تیم‌های جام جهانی زنان بوده‌اند. 
 

پوشش رسانه‌ای 
 
جام جهانی فوتبال در 1954 برای اولین بار از تلویزیون‌ها پخش شد و در حال حاضر پرتماشاگرترین رویداد ورزشی جهان است و تماشاگرانش از بازی‌های المپیک نیز تجاوز می‌کنند. تخمین زده می‌شود که 28 بیلیون نفر بازی‌های جام جهانی 2002 را تماشا کرده‌آند. تنها فینال آن بازی‌ها توسط 1/1 بیلیون نفر دیده شده‌است. مسابقات قرعه‌کشی آن جام بیش از 300 میلیون نفر بیننده داشته‌است. 
 
برگزاری جام جهانی طرحی بود که ژول ریمه فرانسوی- سومین رئیس فیفا- سال‌ها در ذهن خود می‌پروراند. پیش از آن، مسابقات بین‌المللی فوتبال فقط به المپیک محدود می‌شد که عموما فوتبال زیر سایه ورزش‌های دیگر قرارمی‌گرفت. 
 
در سال 1929 فیفا برای برگزاری نخستین دوره جام جهانی و تعیین محل برگزاری بازی‌ها در نشستی در بارسلون اعضای خود را گرد هم آورد. در این کنگره، تصمیم بر آن شد که اوروگوئه قهرمان فوتبال المپیک 1924، در سال بعد به مناسبت صدمین سالگرد استقلال خود، میزبان نخستین دوره جام جهانی فوتبال باشد. 
 
این مسابقات از آن سال به بعد هر 4 سال یک‌بار - با 2 استثنا در سال‌های 1942 و 1946 به علت جنگ جهانی دوم- برگزار شده‌‌است. در سال 1991 فیفا برگزاری جام جهانی زنان را نیز آغاز کرد. 

جام جهانی فیفا (یا جام جهانی فوتبال مردان و به‌طور کوتاه: جام جهانی)، یک سری مسابقات جهانی فوتبال است که در ردهٔ مردان و میان اعضای فدراسیون بین‌المللی فوتبال(فیفا) برگزار می‌شود.

این مسابقات از سال ۱۹۳۰ به‌طور مرتب و هر ۴ سال یکبار برگزار می‌شود و تنها در سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ با توجه به جنگ جهانی دوم برگزار نشده‌است. رقابت ردهٔ زنان آن نیز جام جهانی فوتبال زنان است. قهرمان کنونی جهان، تیم ملی فوتبال فرانسه است که در سال ۲۰۱۸ قهرمان شد. 

هم‌اکنون، این دوره از مسابقات به پایان رسیده‌است. تیم‌ها برای ورود به مرحلهٔ پایانی جام، در طی ۳ سال پیش از آغاز آن، تلاش کرده و در نهایت به همراه کشور (های) میزبان در این مسابقات حضور پیدا می‌کنند. 

تاکنون ۲۱ دوره جام جهانی برگزار شده‌است و تنها ۸ کشور موفق به فتح این مسابقات شده‌اند که برزیل با ۵ قهرمانی، پرافتخارترین تیم این رقابت‌ها است. همچنین برزیل تنها تیمی است که در همهٔ ۲۱ دورهٔ رقابت‌ها شرکت کرده و هرگز از گروه حذف نشده‌است. 

آلمان و ایتالیا با چهار قهرمانی، دومین تیم‌های پر افتخار هستند، آرژانتین، فرانسه و اروگوئه با ۲ قهرمانی و کشورهای انگلیس و اسپانیا دیگر کشورهایی هستند که تجربهٔ کسب عنوان قهرمانی را دارند. 

اینجا بخوانید:

تاریخچه فوتبال در ایالات متحده آمریکا

جام جهانی، پربیننده‌ترین رویداد ورزشی است، به گونه‌ای که بازی فینال جام جهانی سال ۲۰۰۶ را که در کشور آلمان برگزار شد، ۷۱۵٫۱ میلیون نفر در سرتاسر جهان به صورت زنده تماشا کردند.[۱] تاکنون ۱۷ کشور از قاره‌های اروپا (ایتالیا و فرانسه ۲بار _سوئیس، سوئد، انگلستان، اسپانیا، آلمان ،روسیه و آلمان غربی ۱بار) آسیا (کره جنوبی و ژاپن ۱بار مشترک) آمریکای جنوبی (برزیل ۲ بار اروگوئه، شیلی، آرژانتین ۱بار) آمریکای شمالی (مکزیک ۲بار و ایالات متحده آمریکا ۱ بار) و در قاره آفریقا (آفریقای جنوبی ۱ بار) میزبان این مسابقات بوده‌اند. 

میزبان دوره بعدی جام جهانی در سال ۲۰۲۲ کشور قطر خواهد بود. این دوره از جام جهانی که از ۲۱ نوامبر (۳۰ آبان) تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲ م. (۲۷ آذر ۱۴۰۱ ه‍جری شمسی) در کشور قطر برگزار خواهد شد، نخستین باری خواهد بود که کشوری عربی و مسلمان میزبانی این مسابقات را برعهده خواهد داشت. 

در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸ ایالات متحده آمریکا، مکزیک و کانادا به عنوان میزبان‌های مشترک جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶ برگزیده شدند. همچنین کانادا برای نخستین‌بار میزبانی جام جهانی را گرفته‌است. 

مسابقات بین‌المللی پیشین 

در سال ۱۸۷۲، نخستین مسابقهٔ بین‌المللی فوتبال میان دو تیم انگلیس و اسکاتلند و در گلاسگو انجام شد که با نتیجهٔ مساوی بدون گل به پایان رسید.نخستین جام برگزار شده نیز در سال ۱۸۸۴ و با نام مسابقات قهرمانی بریتانیا برگزار شد.

در قرن ۲۰ میلادی، فوتبال رو به رشد رفت و در بازی‌های المپیک تابستانی ۱۹۰۰، فوتبال بدون داشتن مدال و به عنوان یکی از ورزش‌های تیمی، برگزار شد. در سال ۱۹۰۴ بود که فیفا در سوئیس تأسیس شد.

مسئولان وقت فیفا تلاش می‌کردند تا جدا از فوتبالی که در مسابقات المپیک برگزار می‌شود، مسابقات دیگری برگزار کنند اما چون سال‌های آغازین این رشته ورزشی بود، فیفا توفیقی کسب نکرد و شکست خورد.

در المپیک سال ۱۹۰۸ بود که فوتبال برای نخستین بار، به عنوان ورزشی رسمی در المپیک مورد استفاده قرار گرفت و فیفا مسئولیت برگزاری آن را به عهده داشت.

البته در آن زمان تنها تیم ملی انگلیس یک تیم حرفه‌ای بود و سایر تیم‌ها دارای بازیکنان آماتور بودند که به همین دلیل در طی ۲ دوره بعدی المپیک، انگلیس مدال طلا را کسب کرد. 

در سال ۱۹۰۹ و در کنار مسابقات المپیک که برای تیم‌های آماتور برگزار می‌شد، سر توماس لیپتون، جام توماس لیپتون را در شهر تورین برگزار کرد. البته در این رقابت‌ها، تیم‌های ملی شرکت نداشتند بلکه از هر کشور، یک تیم باشگاهی و به عنوان نماینده آن کشور در این مسابقات حضور پیدا می‌کرد.

زمانی جام توماس لیپتون به عنوان نخستین دوره رقابت‌های جام جهانی شناخته می‌شد.در این رقابت‌ها، موفق‌ترین تیم‌های ایتالیا، آلمان و سوئیس حضور داشتند اما مسئولین فوتبال انگلیس، حاضر نشدند تا یک تیم حرفه‌ای به این مسابقات بفرستند که لیپتون از باشگاه «آکلند غربی» به نمایندگی از انگلیس، برای شرکت در این رقابت‌ها دعوت کرد که در نهایت همین تیم هم قهرمان شد. 

در سال ۱۹۱۴، فیفا مسابقات فوتبال المپیک را با عنوان جام جهانی فوتبال برای افراد آماتور به رسمیت شناخت و مسئولیت برگزاری این رقابت‌ها را پذیرفت.

این حرکت فیفا در سال ۱۹۲۰، منجر به برگزاری نخستین جام بین قاره‌ای فوتبال شد که در آن یک کشور غیر اروپایی نیز شرکت کرد. مصر به همراه ۱۳ تیم اروپایی دیگر در این رقابت‌ها شرکت کرد که در نهایت مسابقات با قهرمانی تیم ملی بلژیک به پایان رسید.

۲ دوره بعدی رقابت‌ها نیز در سال‌های ۱۹۲۴ و ۱۹۲۸ با قهرمانی تیم ملی اروگوئه به پایان رسید. 

نخستین دوره رقابت‌ها 

با توجه به موفقیت در برگزاری مسابقات المپیک، فیفا و رئیس وقت آن زمانش؛ ژول ریمه، مجدداً تلاش خود را برای برگزاری یک جام رسمی بین‌المللی آغاز کردند تا بتوانند مسابقات مربوط به خود را برگزار کنند. در مه سال ۱۹۲۸ بود که فیفا در شهر آمستردام تصمیمش را برای برگزاری مسابقات رسمی خود، اعلام کرد.

آن‌ها کشور اروگوئه را که در ۲ دوره قبلی جام جهانی و در آستانه جشن ۱۰۰ سالگی استقلال اش بود، به عنوان میزبان رقابت‌ها، انتخاب کردند. 

کمیته ای برای دعوت تیم‌های ملی برای حضور در این رقابت‌ها تشکیل شد اما انتخاب اروگوئه به عنوان میزبان رقابت‌ها، به منزله افزایش هزینه‌ها و سخت شدن آمدن تیم‌ها به رقابت‌ها بود که همین مسئله باعث شد که تا قبل از ۲ ماه مانده به آغاز رقابت‌ها، هیچ تیم اروپایی، اعلام آمادگی نکرده باشد.

هر چند در نهایت بلژیک، فرانسه، رومانی و یوگسلاوی از اروپا در این رقابت‌ها حضور پیدا کردند. ۷ تیم از آمریکای جنوبی، ۲ تیم از آمریکای شمالی به همراه ۴ تیم اروپایی، ۱۳ تیم حاضر در نخستین دوره رقابت‌های جام جهانی فوتبال بودند. 

دو بازی اول در تاریخ رقابت‌های جام جهانی، در ۱۳ ژوئیه ۱۹۳۰ برگزار شد. جایی که فرانسه موفق شد با نتیجه ۴–۱ تیم مکزیک را شکست دهد و آمریکا نیز با ۳ گل تیم بلژیک را شکست داد. لوسین لوران فرانسوی، زننده نخستین گل تاریخ رقابت‌های جام جهانی شد.

در بازی فینال نیز اروگوئه میزبان توانست در حضور ۹۳ هزار تماشاگر، با نتیجه ۴–۲ آرژانتین را شکست داده و به عنوان نخستین قهرمان جام جهانی فوتبال شناخته شود. جامی که با نام جام ژول ریمه نیز از آن یاد می‌شود.

جام‌های جهانی قبل از جنگ جهانی 

پس از برگزار شدن نخستین دوره رقابت‌های جام جهانی، بازی‌های المپیک سال ۱۹۳۲ در لوس آنجلس برگزار شد که در آنجا فوتبال محبوبیت بسیار کمی داشت و به جای آن، فوتبال آمریکایی بسیار محبوب شده بود.

به همین دلیل بود که مسئولین فیفا و المپیک، تصمیم گرفتند مسابقات فوتبال را در آن دوره از رقابت‌ها برگزار نکنند.[۱۳] فوتبال دوباره در المپیک سال ۱۹۳۶ جزو یکی از رشته‌ها شد اما بیشتر از گذشته تحت شعاع جام جهانی فوتبال قرار گرفته بود. 

مسابقات سال ۱۹۳۴، در کشور ایتالیا برگزار شد. جایی که برای اولین بار مسابقات دارای مرحله گروهی شدند. ۱۶ تیم در این دوره حضور داشتند که تا سال ۱۹۸۲، این تعداد تغییری نکرد. اروگوئه ای‌ها که از گسترش فاشیسم در ایتالیا ناراضی بودند، این مسابقات را تحریم کردند.

 بولیوی و پاراگوئه نیز به دلیل مسائل مالی، در این مسابقات حضور پیدا نکردند تا برزیل و آرژانتین بدون برگزاری هیچ بازی مقدماتی، در مسابقات حضور پیدا کنند. مصر نیز در این دوره، به عنوان نخستین تیم آفریقایی حضور پیدا کرد.

 ایتالیایی‌ها نیز خود توانستند در این دوره از رقابت‌ها قهرمان شوند و تبدیل به نخستین تیم اروپایی شوند که قهرمان جام جهانی می‌شود.

دوره بعدی رقابت‌ها نیز مجدداً در اروپا و این بار در فرانسه برگزار شد که موجب اعتراض کشورهای آمریکایی شد و اروگوئه و آرژانتین مسابقات را تحریم کردند.

همچنین برای نخستین بار اعلام شد که تیم‌های میزبان و قهرمان دوره قبل رقابت‌ها، بدون نیاز به برگزاری مسابقات مقدماتی، می‌توانند در این رقابت‌ها حضور یابند.

فرانسوی‌ها که میزبان بودند، تبدیل به نخستین میزبانی شدند که موفق به کسب جام نشد. تیم ملی ایتالیا در نهایت موفق شد تا برای دومین بار پیاپی، قهرمان این رقابت‌ها شود 

برگزار نشدن دو جام جهانی بخاطر جنگ جهانی 

دوره‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ جام جهانی، به دلیل جنگ جهانی دوم برگزار نشد. جام جهانی ۱۹۴۲ قرار بود تا در کشور آلمان برگزار شود. این خبر در ۲۳مین سالگرد فیفا در سال ۱۹۳۶ و در برلین اعلام شده بود.

اما جنگ جهانی در سال ۱۹۳۹ آغاز شد و میزبانی آلمان منتفی شد. در ژوئن همین سال، قرار شد برزیل میزبان رقابت‌ها باشد هرچند که با گسترش جنگ جهانی، برگزاری مسابقات منتفی شد آنهم در حالیکه حتی میزبان رقابت‌ها هم مشخص نشده بود.

بعد از پایان جنگ جهانی نیز، مسابقات سال ۱۹۴۶ به دلیل خرابی‌های حاصل از جنگ، برگزار نشد.

جام‌های جهانی بعد از جنگ جهانی 

۱۹۵۰ 

اعضای تیم ملی اروگوئه که قهرمان نخستین جام، پس از جنگ جهانی دوم شدند، 

در سال ۱۹۵۰ بود که مسابقات دوباره از سر گرفته شد. مسابقات به میزبانی برزیل برگزار شد و انگلیس برای نخستین بار در این رقابت‌ها حضور پیدا کرد.

انگلیسی‌ها که فوتبال را ورزشی انگلیسی می‌دانستند، دوست نداشتند تا در رقابت با تیم‌های غیرانگلیسی شرکت کنند تا بتوانند فوتبال را انگلیسی نگه دارند. اما سرانجام در سال ۱۹۴۶ بود که دعوت فیفا را پذیرفتند و در این رقابت‌ها شرکت کردند.

هر چند در نهایت آن‌ها با شکست برابر آمریکا، از گردونه رقابت‌ها حذف شدند و نتوانستند به فینال راه پیدا کنند. انگلیسی‌ها آن بازی را با ۱ گل به آمریکا واگذار کرده بودند هرچند در ابتدا اخبار به اشتباه مخابره شد. بنابر اخبار، انگلیسی‌ها بازی را ۱–۰ برده بودند و البته به علت اشتباه تایپی، نتیجه بازی ۱۰–۰ به نفع انگلیس خوانده شده بود. همچنین اروگوئه‌ای که دو دوره قبلی را تحریم کرده بود، مجدداً به این بازی‌ها آمد.

کشورهای اروپای شرقی چون شوروی سابق نیز به‌دلایل سیاسی در مسابقات حضور نداشتند. ایتالیا، قهرمان دوره قبل نیز با وجود سقوط هواپیمای خود که باعث کشته شدن اکثر بازیکنانش شد، در این رقابت‌ها شرکت کرد.

همچنین این تنها دوره از رقابت‌ها بود که پس از مرحله گروهی، مسابقات حذفی برگزار نشد و در این دور هم مسابقات به شکل گروهی برگزار شد. در نهایت نیز اروگوئه‌ای‌ها، برزیل میزبان را شکست دادند و قهرمان شدند. 

۱۹۵۴ 

جام جهانی ۱۹۵۴ در کشور سوئیس برگزار شد و مسابقات برای اولین بار از طریق تلویزیون پخش شدند. شوروی که در مسابقات المپیک شگفتی ساز شده بودند، در این رقابت‌ها موفق نبودند.

در مرحله یک چهارم نهایی مسابقات نیز پر گل‌ترین بازی تاریخ رقابت‌ها رقم خورد. جایی که اتریش با وجود آنکه با ۳ گل از سوئیس عقب افتاده بود، در نهایت با نتیجه ۷–۵ موفق شد سوئیس را شکست دهد.

در نهایت نیز آلمان غربی با برتری ۳–۲ برابر قهرمان المپیک، یعنی مجارستان موفق شد قهرمان مسابقات شود.[۱۶] این قهرمانی در حالی بدست آمد که آلمانی‌ها ابتدا با ۲ گل از حریف عقب افتاده بودند. به همین دلیل این مسابقه در آلمان، با نام «معجزه برلین» معروف شده‌است.

اینجا بخوانید:

تاریخچه فوتبال در ایران

۱۹۵۸ 

پله و ژیلمار، اعضای تیمی از برزیل بودند که نخستین قهرمانی جهان را برای برزیل به ارمغان آوردند 

جام جهانی ۱۹۵۸ در کشور سوئد برگزار شد و برزیل توانست قهرمان شود. برزیلی‌ها تبدیل به نخستین تیم تاریخ مسابقات شدند که در حالی قهرمان می‌شدند که مسابقات در یک قاره دیگر برگزار می‌شد.

همچنین برای اولین بار، هر چهار تیم بریتانیایی موفق به حضور در مرحله نهایی مسابقات شدند. اتفاقی که دیگر هرگز رخ نداد.

همچنین در این مسابقات، پله به جهان فوتبال معرفی شد. وی در فینال ۲ بار گلزنی کرد. جاست فونتین نیز با زدن ۱۳ گل، بهترین گلزن رقابت‌ها شد. رکوردی که تاکنون دست نخورده باقی مانده‌است.

۱۹۶۲ 

در حالی شیلی میزبان جام جهانی ۱۹۶۲ بود که قبل از آغاز مسابقات، زلزله ویرانگر و ۹٫۵ ریشتری شیلی رخ داد و خسارات زیادی وارد کرد. این دوره از مسابقات بخاطر بازی‌های بیش از حد خشن و تدافعی اش بسیار مشهور شد.

برای مثال بازی ایتالیا با شیلی که با برد ۲–۰ شیلی همراه بود، به نام نبرد سانتیاگو معروف شد. دو روزنامه‌نگار ایتالیایی، مقاله‌ای تند دربارهٔ کشور میزبان نوشتند و در مسابقه نیز بازیکنان دو تیم به قصد مصدوم کردن بازیکنان حریف بازی می‌کردند و در نهایت دو بازیکن از تیم ایتالیا نیز از بازی اخراج شدند.

در نهایت و برای دومین بار پیاپی، برزیل موفق شد در فینال و با نتیجه ۳–۱ تیم چکسلواکی را شکست دهد و قهرمان مسابقات شود. مارکوس کول کلمبیایی نیز تبدیل به نخستین و تنها بازیکن تاریخ شد که از روی نقطه کرنر، موفق به زدن گل در جام جهانی شد. لو یاشین این گل را دریافت کرده بود.

در بین سال‌های ۱۹۳۷ تا ۱۹۷۸، مسابقات با حضور ۱۶ تیم برگزار می‌شد. البته در مسابقات سال ۱۹۳۸ کشور اتریش جزوی از آلمان شده بود و به همین دلیل بود که مسابقات با حضور ۱۵ تیم برگزار شد.

همچنین در مسابقات سال ۱۹۵۰ بود که به علت انصراف تیم‌های هند، اسکاتلند و ترکیه، مسابقات با شرکت ۱۳ تیم برگزار شد.[۲۰] در آن سال‌ها اکثر تیم‌های شرکت کننده، از اروپا و آمریکای جنوبی بودند و تیم‌های کمی از قاره‌های آمریکای شمالی، آسیا، آفریقا

 و اقیانوسیه در این رقابت‌ها بودند و اکثر آن‌ها نیز به راحتی از تیم‌های اروپایی و آمریکایی جنوبی، شکست می‌خوردند. در واقع تا سال ۱۹۸۶، تنها آمریکا بود که جزو قاره اروپا و آمریکای جنوبی نبود اما توانسته بود از دور نخست رقابت‌ها صعود کند و در رقابت‌های سال ۱۹۳۰، به دور نیمه نهایی رسیده بود. همچنین تیم‌های ملی کوبا در سال ۱۹۳۸، کره شمالی در سال ۱۹۶۶ و مکزیک در سال ۱۹۷۰ بود که توانسته بودند به مرحله یک چهارم نهایی برسند. 

در دوران جنگ جهانی دوم جام در ایتالیا بود و معاون رئیس فیفا، «اوتورینو باراسی» آن را در یک جعبه کفش در زیر تختخواب خود مخفی کرده بود.

 برزیل در سال ۱۹۶۶ به روال عادی پس از چهار سال جام را به فیفا بازگرداند. این جام در همین سال و قبل از شروع بازیها، بخشی از نمایشگاه «فوتبال در دنیای تمبر» بود که در «وستمینستر سنترهال» لندن برگزار شده بود. در روز ۲۰ مارس ۱۹۶۶ برابر ۲۹ اسفند ۱۳۴۴ (خورشیدی)، زمانی که در قسمت دیگری از ساختمان نمایشگاه مراسم عبادت برگزار شده بود، ربوده شد. اما یک هفته بعد سگی ضمن بازی در باغچه جلوی خانه ای آن را پیدا کرد.

جام ژول ریمه پس از مسابقات ۱۹۷۰ برای همیشه به برزیل رفت ولی در دسامبر سال ۱۹۸۳ دوباره و این بار از ویترین فدراسیون فوتبال برزیل به سرقت رفت. در تحقیقات پلیس معلوم شد که دزدان جام را ذوب کرده‌اند.

به این خاطر فدراسیون برزیل بدل جام را نزد یک شرکت آلمانی در شهر «هانائو» نزدیک فرانکفورت سفارش داد که اکنون در برزیل نگهداری می‌شود. 

پس از این رویداد، فیفا از میان ۵۳ طرح که هنرمندان در رقابتی جهانی برای جام جهانی فراهم آورده بودند، جام فعلی را که طراحی تندیس ساز و سنگتراش ایتالیایی «سیلویو گازانیگا» اهل میلان است را برگزید.

جنس جام طلای ۱۸ عیار، وزن آن ۶۱۷۵ گرم و ارتفاع آن ۳۶۸ میلی‌متر است. تیم برنده جام را دریافت می‌کند و پس از پایان مسابقات می‌بایستی آن را قبل از بازگشت به کشور خود تحویل فیفا دهد.

تیم قهرمان یک نسخه بدل با روکش آب طلا دریافت می‌کند که آنهم متعلق به فیفا می‌ماند. 

1974- آلمان‌غربی/ قهرمان: آلمان‌غربی 
 
تیم‌های فرانسه، اسپانیا و انگلستان غایبان بزرگ جام دهم بودند و جمهوری دمکراتیک کنگو، آلمان شرقی، هائیتی و استرالیا (سهمیه آسیا) برای نخستین‌بار به جام‌جهانی می‌آمدند. 
 
سیستم برگزاری بازی‌ها بار دیگر در این جام تغییر کرد. بدین شکل که 16 تیم در 4 گروه 4 تیمی بازی کردند که تیم‌های اول و دوم هر گروه به دور بعد راه یافتند و دوباره به 2 گروه 4 تیمی تقسیم شدند که 2 تیم اول مستقیما به فینال و 2 تیم دوم به بازی رده‌بندی راه‌یافتند. 
 
آلمان‌غربی، میزبان مسابقات و هلند به فینال رفتند و برزیل و لهستان برای بازی رده‌بندی مقابل هم قرارگرفتند. 
 
بازی فینال با حضور بیش از 75 هزار نفر در استادیوم المپیک مونیخ برگزار شد. آلمان‌غربی با بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال خود چون سپ مایر، فرانتس بکن باوئر، برتی فوگتس، پل برایتنر، گرد مولر، ولفگانگ اورات، راینر بونهوف و اولی هوینس در مقابل هلندی قرارگرفت که از مثلث طلایی یوهان کرایف و ران رینسن برینک و جانی رپ بهره‌می‌برد. 
 
در ثانیه‌های نخست بازی فینال یک پنالتی به سود هلند گرفته شد که یوهان نیسکنس آن را به گل تبدیل کرد و یکی از سریعترین گل‌های تاریخ جام‌جهانی را رقم زد اما آلمان با 2 گل برایتنر و گرد مولر از هلند پیش افتاد و برای دومین‌بار به جام‌جهانی دست‌یافت. 

 
1978- آرژانتین/ قهرمان: آرژانتین 
 
تعداد شرکت کنندگان مرحله انتخابی در این دوره برای نخستین بار از عدد 100 گذشت. 2 تیم ایران و تونس به عنوان نمایندگان آسیا و آفریقا برای نخستین‌بار به جام‌جهانی راه‌یافتند. 
 
ایران که در دور نخست مرحله انتخابی سوریه و عربستان‌سعودی را شکست داده بود، در دور دوم با هنگ‌کنگ، کره جنوبی و استرالیا هم گروه شد که به عنوان تیم اول به جام جهانی راه‌یافت. 
 
2 شکست مقابل هلند و پرو و یک تساوی با اسکاتلند، 2 گل زده (ایرج دانایی‌فر و حسن روشن)، 8 گل خورده و 1 امتیاز نتیجه سفر ایران به آرژانتین بود. 
 
در این دوره تیم‌های آرژانتین و هلند به عنوان سرگروه به فینال رسیدند و برزیل و ایتالیا بازی رده‌بندی را برگزار کردند. در فینال هلند که برای بار دوم به فینال رسیده بود با تیم جوان و ناشناخته آرژانتین با بازیکنانی چون دانیل پاسارلا، دانیل برتونی، ماریو کمپس و اسوالدو آردیلس تقابل سختی داشت و در پایان وقت قانونی 1 بر 1 مساوی شدند.

اما آرژانتین با زدن 2 گل در وقت اضافی، پس از اوروگوئه و برزیل، سومین کشور آمریکای لاتین بود که به جام‌جهانی دست می‌یافت. 

 
 1982- اسپانیا/ قهرمان: ایتالیا 
 
با حضور ستارگانی چون زیکو، سوکراتس (برزیل)، دیه‌گو مارادونا (آرژانتین)، پائولو روسی و دینو زوف (ایتالیا)، کارل هاینتس رومنیگه و هارالد شوماخر (آلمان‌غربی) و ژان تیگانا و میشل پلاتینی (فرانسه) این جام، به جام ستارگان شناخته می‌شود. 
 
در این جام سهمیه آفریقا به 2 تیم افزایش یافت و از هر 2 منطقه آسیا و اقیانوسیه 1 تیم به جام جهانی راه یافت.

تیم‌های حاضر، به 6 گروه 4 تیمی تقسیم شدند و 2 تیم اول هر گروه صعود کردند. در مرحله نیمه‌نهایی تیم‌های فرانسه و آلمان‌غربی و در بازی دیگر ایتالیا و لهستان مقابل هم قرارگرفتند. 
 

بازی دو تیم فرانسه و آلمان‌غربی پس از 120 دقیقه با نتیجه 3 بر 3 به تساوی رسید که آلمان‌غربی موفق شد فرانسه را در ضربات پنالتی شکست دهد و به فینال برود. ایتالیا با 2 گل پائولو روسی لهستان را شکست داد و راهی فینال شد. 
 
در فینال ایتالیا با 3 گل پائولو روسی، مارکو تاردلی و الساندرو آلتوبلی در مقابل تک گل آلمان‌غربی برای سومین‌بار قهرمان جهان شد. 
 
 
1986- مکزیک/ قهرمان: آرژانتین 
 
مکزیک در آن زمان نخستین کشور جهان بود که 2 بار میزبانی بازی‌های جام‌جهانی را برعهده گرفته بود. 
 
121 کشور عضو فیفا برای ورود به جام سیزدهم در دور مقدماتی به رقابت پرداختند که 24 تیم موفق به سفر به مکزیک شدند. عراق، کانادا و دانمارک برای نخستین بار به جام جهانی راه یافتند. 
 
در مرحله یک هشتم نهایی تیم‌های برزیل، آرژانتین، آلمان‌غربی، مکزیک، اسپانیا، انگلستان، فرانسه، بلژیک با شکست دادن حریفان به یک چهارم نهایی رسیدند. 
 
فرانسه و برزیل در یکی از مهیج‌ترین بازی‌های تاریخ فوتبال جهان مقابل هم قرارگرفتند. بازی در 90 دقیقه قانونی با گل‌های کاره‌کا و پلاتینی 1 بر 1 تمام شد و پس از 30 دقیقه وقت اضافی بدون گل به ضربات پنالتی رسید. فرانسه نهایتا در این بازی پیروز شد و به نیمه‌نهایی رفت. 
 
در این مرحله آرژانتین و انگلستان نیز مقابل هم قرارگرفتند و با 2 گل مارادونا (دو گلی که هرکدام در نوع خود پدیده‌ای در جام جهانی محسوب می‌شود) آرژانتین به مرحله بعد صعود کرد. 
 
در 2 بازی دیگر یک چهارم نهایی، آلمان‌غربی و بلژیک با پیروزی بر حریفان خود به نیمه‌نهایی رسیدند. در نیمه‌نهایی مانند سال 1982 فرانسه مغلوب آلمان‌غربی شد و آرژانتین هم مقابل بلژیک پیروز شد. 
 
بازی فینال که در ورزشگاه آزتک برگزار می‌شد آرژانتین با نتیجه پر گل 3 بر 2 آلمان را شکست داد و توانست در فاسله 8 سال 2 بار جام را به خانه ببرد. 

 
1990- ایتالیا/ قهرمان: آلمان‌غربی 
 
در این جام کشورهای کاستاریکا، امارات عربی متحده و ایرلند تازه واردان بودند. آرژانتین قهرمان دوره قبل در یک بازی غیرقابل پیش بینی، مغلوب کامرون شد و به سختی به عنوان تیم سوم پس از کامرون و رومانی از گروهش صعود کرد و با شکست دادن برزیل با تک گل کلودیو کانی‌گیا به یک هشتم نهایی رسید. 
 
این تیم در مرحله بعد یوگسلاوی و ایتالیا را در ضربات پنالتی شکست داد و در کمال ناباوری برای دومین‌بار پیاپی به فینال رسید. 
 
اما آلمان‌غربی که 3 بار پی‌در‌پی به فینال رسیده بود، حریف سختی برای آرژانتین به حساب می‌آمد. این تیم با 10 گل زده و 5 امتیاز به عنوان تیم اول از گروهش صعود کرد و با شکست دادن تیم‌های هلند، چکسلواکی و انگلستان به فینال رسید. 
 
در فینال در دقیقه 85 خطای مدافع آرژانتین روی یورگن کلینزمن، 1 پنالتی برای آلمان‌غربی به ارمغان داشت که آندریاس برمه آن را به گل تبدیل کرد و همراه برزیل و ایتالیا با 3 بار فتح جام، عنوان پرافتخارترین تیم را از آن خود کرد. 

اینجا بخوانید:

تاریخچه فوتبال انگلستان

 
فرانتس بکن باوئر، ستاره فوتبال آلمان مشهور به قیصر که در سال 1974 به عنوان کاپیتان آلمان‌غربی با این تیم قهرمان شده بود، در جام 1990 ایتالیا، در نقش مربی این تیم بار دیگر به این عنوان دست‌یافت. 
 
 
1994- آمریکا/ قهرمان: برزیل 
 
این جام در کشوری برگزار می‌شد که فوتبال در مقابل ورزش‌های دیگری چون بیسبال، بسکتبال و فوتبال آمریکایی محبوبیت کمتری داشت. 
 
فیفا با توجه به درخشش کامرون در دوره قبل، سهمیه آفریقا را که 2 تیم بود به 3 تیم افزایش داد. 
 
نیجریه، عربستان‌سعودی و یونان تازه‌واردان جام‌جهانی بودند. تیمی ملی روسیه نیز برای نخستین‌بار مستقل از دیگر جمهوری‌های سابق اتحاد شوروی به جام جهانی آمد و آلمان‌شرقی و آلمان‌غربی پس از اتحادشان برای نخستین‌بار در قالب تیم ملی آلمان به میدان آمدند. 
 
آرژانتین با مارادونا، در 2 بازی اول پیروز شد، اما پس از اینکه جواب آزمایش مارادونا در خصوص استفاده از داروهای نیروزا مثبت درآمد و این بازیکن از ادامه بازی‌ها محروم شد، شیرازه این تیم از هم پاشید. 
 
در مرحله یک چهارم نهایی بجز برزیل، تیم‌های آلمان، ایتالیا، بلغارستان، رومانی، هلند، اسپانیا و سوئد اروپایی بودند و چون آنها هیچگاه خارج از اروپا به جام دست‌نیافته بودند، شانس‌شان برای شکستن این طلسم قدیمی 1به 7 بود. 
 
در این مرحله ایتالیا، برزیل و سوئد تیم‌های اسپانیا، هلند و رومانی را شکست دادند و بلغارستان، آلمان را شکست داد و به نیمه نهایی رفتند. 
 
در نیمه نهایی ایتالیا مقابل بلغارستان پیروز شد و برزیل، سوئد را شکست داد. بازی فینال پس از 120 دقیقه بدون گل پایان یافت و برزیل موفق شد در ضربات پنالتی با نتیجه 3 بر 2 ایتالیا را شکست دهد و برای چهارمین‌بار قهرمان جهان شود. 
 

در یکی از نادرترین اتفاقات تاریخ فوتبال، آندرس اسکوبار مدافع تیم ملی کلمبیا در بازی مقابل آمریکا گلی را به اشتباه وارد دروازه خودی کرد که منجر به شکست و حذف کلمبیا از بازی‌ها شد. این بازیکن پس از بازگشت به کلمبیا هدف گلوله هواداران افراطی فوتبال قرارگرفت و کشته شد. 
 
1998- فرانسه/ قهرمان: فرانسه 
 
در این جام تعداد تیم‌های شرکت کننده از 24 تیم به 32 افزایش یافت. به همین دلیل سهمیه آسیا به 5 تیم افزایش پیدا کرد. ژاپن، کرواسی، جامائیکا و آفریقای‌جنوبی برای نخستین بار به جام جهانی می‌آمدند. 
 
ایران پس از گذر از چندین مسابقه نفسگیر در مرحله انتخابی آسیا تقریبا امیدش را از دست داده بود، چین، کره‌جنوبی، ژاپن و عربستان‌سعودی به جام فرانسه راه پیدا کرده بودند و ایران با شکست استرالیا به عنوان تیم پنجم راهی فرانسه شد. ایران در دور مقدماتی با  2 باخت در مقابل یوگسلاوی و آلمان و 1 پیروزی مقابل آمریکا حذف شد. 
 
بجز کرواسی که در اولین حضور خود، توانسته بود به نیمه‌نهایی راه‌یابد، برزیل، فرانسه و هلند دیگر تیم‌های راه‌‌‌یافته به این مرحله بودند.

در این مرحله برزیل مقابل هلند در ضربات پنالتی به پیروزی رسید و فرانسه میزبان بازی‌ها کرواسی را شکست داد. در فینال فرانسه موفق شد با 3 گل برزیل را شکست دهد و قهرمان جهان شود. 

 
2002- کره‌جنوبی و ژاپن/ قهرمان: برزیل 
 
در آغاز هزاره سوم میلادی برای اولین‌بار جام‌جهانی در خارج از 2 قاره آمریکا و اروپا و همچنین به طور مشترک در 2 کشور برگزار شد. 
 
194تیم عضو فیفا در مرحله انتخابی رقابت کردند. تیم‌های اکوادور، سنگال و اسلوونی برای نخستین بار به این مسابقات راه یافته بودند. ترکیه و کره‌جنوبی با شکست دادن حریفان موفق شدند تا نیمه‌نهایی صعود کنند. 
 
در نخستین بازی مرحله نیمه‌نهایی برزیل، ترکیه را شکست داد و برای سومین‌بار متوالی به فینال رسید. آلمان دیگر تیم راه‌یافته به مرحله نیمه‌نهایی موفق شد با نتیجه 1 بر صفر کره‌جنوبی را شکست دهد و به فینال برود. 
 
در فینال با 2 گل رونالدو، برزیل برای پنجمین‌بار قهرمانی‌اش را جشن گرفت و فاصله خودش را با رقیبانش آلمان و ایتالیا که 3 بار جام را به خانه برده‌اند، افزایش داد. 
 
 
2006- آلمان/ قهرمان: ایتالیا 
 
آلمان برای دومین‌بار میزبان تیم‌های برتر فوتبال جهان شد.رقابت‌های مقدماتی از 2 سال قبل در 6 منطقه جهان برگزار شد و فیفا مقرر کرد قهرمان دوره قبل باید در بازی‌های مقدماتی حاضر شود. 
 
32 تیم صعود کننده در 8 گروه 4 تیمی قرارگرفتند و رقابت‌ها 19 خرداد سال 1385 با بازی آلمان - کاستاریکا در ورزشگاه مونیخ آغاز شد. 
 
مرحله یک چهارم پایانی با دیدار آلمان - آرژانتین آغاز شد و 2 تیم در وقت‌های قانونی و اضافی به تساوی 1-1 رسیدند. در ضربات پنالتی آلمان پیروز شد و به نیمه نهایی صعود کرد. 
 
در گروه‌های دیگر پرتغال در ضربات پنالتی انگلیس را شکست داد. فرانسه در یک بازی تماشایی برزیل را مغلوب کرد. ایتالیا هم 3 بر صفر اوکراین را درهم‌کوبید تا حریف آلمان‌ها در نیمه نهایی شود. 
 
دیدار آلمان و ایتالیا مسابقه‌ای زیبا بود که هر دو تیم 119 دقیقه رقابتی هیجان‌انگیز و پایاپای به نمایش گذاشتند. 
 
ولی ایتالیا در دقیقه آخر با ضربه گروسو به گل رسید و 2 دقیقه بعد گل دوم را به ثمر رساند و پیروزشد. فرانسه نیز با تک گل زیدان به دیدار نهایی راه‌یافت. در رده‌بندی آلمان با نتیجه 3 بر 1 پرتغال را شکست داد و سوم شد. 
 
دیدار پایانی با حوادث تلخی همراه بود. در آن مسابقه 2 تیم با نتیجه 1-1 تا دقیقه 113 پیش رفتند که در آن هنگام ناگهان زین‌الدین زیدان کاپیتان فرانسوی‌ها با سر به سینه ماتراتزی مدافع ایتالیا کوبید و اخراج شد. 
 
فرانسه علی‌رغم تمام شایستگی‌ها در ضربات پنالتی مغلوب شد و ایتالیا برای چهارمین‌بار فاتح جام جهانی شد. 

تاکنون ۲۱ دوره جام جهانی برگزار شده‌ است و تنها ۸ کشور موفق به فتح این مسابقات شده‌اند که برزیل با ۵ قهرمانی ، پرافتخارترین تیم این رقابت‌ها است. همچنین برزیل تنها تیمی است که در همهٔ ۲۱ دورهٔ رقابت‌ها شرکت کرده و هرگز از گروه حذف نشده‌ است. 

آلمان و ایتالیا با چهار قهرمانی ، دومین تیم‌ های پرافتخار هستند ، آرژانتین ، فرانسه و اروگوئه با ۲ قهرمانی و کشورهای انگلیس و اسپانیا دیگر کشورهایی هستند که تجربهٔ کسب عنوان قهرمانی را دارند. 

جام جهانی ، پربیننده‌ترین رویداد ورزشی در جهان است ، به گونه‌ای که بازی فینال جام جهانی سال ۲۰۰۶ را که در کشور آلمان برگزار شد ، ۷۱۵٫۱ میلیون نفر در سرتاسر جهان به صورت زنده تماشا کردند. 

تاکنون ۱۷ کشور از قاره‌های اروپا (ایتالیا و فرانسه ۲بار ، سوئیس ، سوئد ، انگلستان ، اسپانیا ، آلمان ، روسیه و آلمان غربی ۱بار) آسیا (کره جنوبی و ژاپن ۱بار مشترک) آمریکای جنوبی (برزیل ۲ بار اروگوئه، شیلی، آرژانتین ۱بار) آمریکای شمالی (مکزیک ۲بار و ایالات متحده آمریکا ۱ بار) و در قاره آفریقا (آفریقای جنوبی ۱ بار) میزبان این مسابقات بوده‌اند. 

میزبان دوره بعدی جام جهانی در سال ۲۰۲۲ کشور قطر خواهد بود. جام جهانی ۲۰۲۲ از ۲۱ نوامبر (۳۰ آبان ۱۴۰۱) تا ۱۸ دسامبر (۲۷ آذر ۱۴۰۱) در کشور قطر برگزار خواهد شد و نخستین باری خواهد بود که کشوری عربی و مسلمان میزبانی این مسابقات را برعهده خواهد داشت. 

در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸ ایالات متحده آمریکا ، مکزیک و کانادا به عنوان میزبان‌های مشترک جام جهانی فوتبال ۲۰۲۶ برگزیده شدند. همچنین کانادا برای نخستین‌ بار میزبانی جام جهانی را بدست آورده است. 

قهرمانان جام جهانی 

جام و جوایز جام جهانی: 

از سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۷۰ جایزه ژول ریمه به تیم قهرمان جام جهانی اهدا می‌شد. ابتدا این جام تنها به جام جهانی معروف بود اما از سال ۱۹۴۱ به جام "ژول ریمه" تغییر نام داد. در سال ۱۹۷۰ ، سه دوره قهرمانی پیاپی برزیل باعث شد که این جام در برزیل به مدت زیادی بماند. در سال ۱۹۸۳ جام دزدیده شد و هیچ وقت پیدا نشد.

احتمال داده می‌شود که دزدها این جام را آب کرده باشند. 

از سال ۱۹۷۰ به بعد جام جدیدی به عنوان "جام جهانی" طراحی و استفاده شد. این جام را هنرمند ایتالیایی به نام "سیلویو گازانیگا" طراحی کرده است. این جام ۳۶ سانتی متر طول دارد و از طلای ۱۸ عیار ساخته شده است.

وزن این جام ۶.۱۷۵ کیلوگرم است. در زیر این جام نام کشورهایی که از سال ۱۹۷۴ قهرمان شده‌اند حک شده است. جام جدید به صورت دائم به کشور برنده داده نمی‌شود بلکه بعد از مراسم افتتاحیه یک جام مشابه به آنها داده می‌شود تا به خانه ببرند. 

در حال‌ حاضر به تمامی افراد تیم قهرمان مدال و یک نشان جام جهانی داده می‌شود. در جام جهانی ۲۰۰۲ به تیم چهارم که کره جنوبی بود و میزبان جام جهانی بود نیز مدال‌هایی اهدا شد. 

فیفا در جام جهانی ۲۰۱۸ به صورت کلی ۴۰۰ میلیون دلار جایزه به تیم‌ها پرداخت کرد که تیم قهرمان ۳۸ میلیون دلار از این جایزه را از آن خود کرد. فیفا اعلام کرد که به همه ۳۲ تیم که در جام جهانی حضور داشتند حداقل ۸ میلیون دلار جایزه اهدا می‌شود. در سال ۲۰۱۴ رقم کلی جوایز ۳۵۸ میلیون دلار بود. 

* آمار تماشاگران جام جهانی: 

طبق آمار فیفا جام جهانی ۲۰۱۸ فوتبال حدود ۳ میلیون تماشاگر در استادیوم‌ها داشت. دو بازی حدود ۴۷ هزار و ۳۷۱ تماشاگر داشته است. 

آمارها نشان داده است که جام جهانی فوتبال در دوره‌های اخیر حدود ۳.۵ میلیارد تماشاگر به صورت کلی داشته است و حدود یک میلیارد نفر مسابقه فینال را تماشا کرده‌اند. 

* هزینه‌های جام جهانی: 

جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه با ۱۴ میلیارد دلار هزینه گران‌ترین جام جهانی در طول تاریخ شناخته شده است. پیش از آن در سال ۲۰۱۴ جام جهانی برزیل ۱۱.۸ میلیارد دلار هزینه داشت. با وجود این به نظر می‌رسد که جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، پر هزینه‌ترین جام جهانی باشد زیرا آمارها نشان داده که قطر حدود ۲۰۰ میلیارد دلار برای زیر ساخت‌ها و امکانات جام جهانی ۲۰۲۲ هزینه کرده است. ساخت و سازها در قطر از سال ۲۰۱۰  که این کشور به عنوان میزبان انتخاب شد، آغاز شده و با حاشیه‌های زیادی همراه بوده است. 

* حضور ایران در جام جهانی: 

ایران در سال‌های ۱۹۷۸، ۱۹۹۸، ۲۰۰۶، ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ در جام جهانی حضور داشته است. در جام جهانی ۱۹۷۸ ایران چهاردهم شد و در مرحله گروهی با دو باخت و یک تساوی حذف شد. در سال ۱۹۹۸ ایران بیستم شد و با یک برد و دو باخت در مرحله گروهی حذف شد. در این جام ایران اولین برد خود در جام جهانی را با نتیجه‌ ۲ بر یک مقابل آمریکا کسب کرد. آن دیدار به دلیل حساسیت‌های خاصی که داشت به "بازی قرن" شهرت یافت. 

در سال ۲۰۰۶ ایران بیست و پنجم شد و با یک تساوی و دو باخت در مرحله گروهی حذف شد. در سال ۲۰۱۴ ایران بیست و هشتم شد و با یک تساوی و دو باخت در مرحله گروهی حذف شد. در جام جهانی ۲۰۱۸ اما ایران با یک برد، یک تساوی و یک باخت در مرحله گروهی حذف شد و عنوان هجدهم جهان را کسب کرد. 

مهدی مهدوی‌کیا با شش بازی در جام جهانی ۱۹۹۸ و ۲۰۰۲، آندرانیک تیموریان با شش بازی در جام جهانی ۲۰۰۶ و ۲۰۱۴، احسان حاج صفی با شش بازی جام جهانی در ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ و علیرضا جهانبخش با شش بازی در جام جهانی ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ بیشترین حضور را برای ایران در جام جهانی داشتند. 

بازیکنانی که برای ایران در جام جهانی گلزنی کردند 

ایرج دانایی‌فرد و حسن روشن در جام جهانی ۱۹۷۸. 

حمید استیلی و مهدی مهدوی کیا در جام جهانی ۱۹۹۸. 

یحیی گل محمدی  و سهراب بختیاری زاده در جام جهانی ۲۰۰۶. 

رضا قوچان‌نژاد در جام جهانی ۲۰۱۴. 

کریم انصاری فرد در جام جهانی ۲۰۱۸. 

* حقایق جالب درباره جام جهانی: 

ـ برزیل با پنج بار قهرمانی بیشترین میزان قهرمانی در بازی‌های جام جهانی را دارد. ایتالیا و آلمان با چهار قهرمانی در رتبه دوم قرار دارند. 

ـ در سال ۲۰۰۲ برای اولین بار جام جهانی فوتبال در دو کشور مختلف یعنی کره جنوبی و ژاپن برگزار شد. 

ـ مسن‌ترین گلزن جام جهانی روژه میلا بود که در ۴۲ سالگی در جام جهانی ۱۹۹۴ برای کامرون مقابل روسیه گل زد. 

ـ در سال ۱۹۶۶ ، کاپ قهرمانی جام جهانی پیش از شروع مسابقات به مدت شش روز دزدیده شد. 

ـ پرگل‌ترین بازی جام جهانی، بازی اتریش مقابل سوییس در جام جهانی ۱۹۵۴ بود. این بازی با نتیجه‌ ۷ بر ۵ به نفع اتریش به پایان رسید. 

ـ ایتالیا بیشترین تعداد مساوی را در جام جهانی دارد. این تیم ۲۱ بار در بازی‌های جام جهانی مساوی کرده است. 

ـ اندونزی بین تیم‌هایی که در جام جهانی حضور داشته‌اند کمترین بازی را در جام جهانی داشته است. این تیم تنها یک بازی در جام جهانی ۱۹۳۸ کرده است. 

ـ مکزیک بیشترین میزان باخت را در جام جهانی دارد که ۲۵ باخت است. البته این تیم ۱۴ پیروزی و ۱۴ مساوی نیز در کارنامه خود دارد. 

ـ بیشترین تعداد گل در یک تورنمنت جام جهانی توسط یک بازیکن روس به ثمر رسیده است؛ ژوست فونتن، ۱۳ گل در سال ۱۹۵۸. 

ـ تقریبا نیمی از جمعیت ۷ میلیارد نفری جهان بازی‌های جام جهانی را تماشا می‌کنند. 

ـ در همه فینال‌های جام جهانی به جز دو جام جهانی، تیم‌هایی از اروپا حضور داشتند. 

ـ دو تیم‌ ‌ملی فوتبال برزیل و ایتالیا تقریبا قهرمان ۵۰ درصد تورنمنت‌های جام جهانی بوده‌اند. 

ـ زودهنگام‌ترین گل در جام جهانی ۲۰۰۲ توسط هاکان شوکور از ترکیه بعد از ۱۱ ثانیه از شروع بازی زده شد. 

ـ خوسه بابتیست از اروگوئه زودهنگام‌ترین کارت قرمز را در جام جهانی دریافت کرد. او در ثانیه ۵۶ بازی اخراج شد. 

ـ‌ به جز آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ دیگر میزبان‌های جام جهانی توانستند به دور دوم بازی‌ها راه یابند. در ۳۰ درصد موارد قهرمان می‌شدند. 

ـ تنها چهار بار پیش آمده که یک تیم، در تمام بازی‌های خود در جام جهانی پیروز شود؛ اروگوئه چهار بازی در جام جهانی ۱۹۳۰، ایتالیا چهار بازی در جام جهانی ۱۹۳۸، برزیل شش بازی در جام جهانی ۱۹۷۰ و برزیل هفت بازی در جام جهانی ۲۰۰۲. 

ـ همه جام‌های جهانی توسط تیم‌هایی برده شده که مربی بومی داشتند.