«پویش نه به تصادف»، لازم ولی کافی نیست
همه می‌دانیم که به صرف اجرای یک پویش، نمی‌توان آمار تصادفات جاده‌ای و تلفات ناشی از آن را کاهش داد و اگرچه علیرضا رئیسی در قامت سخنگوی این پویش اعلام کرده است.
همه می‌دانیم که به صرف اجرای یک پویش، نمی‌توان آمار تصادفات جاده‌ای و تلفات ناشی از آن را کاهش داد و اگرچه علیرضا رئیسی در قامت سخنگوی این پویش اعلام کرده است، از ۲۵ اسفندماه سال گذشته تا ۱۵ فروردین امسال، با اجرای این پویش، تعداد جان‌باختگان ناشی از تصادفات رانندگی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، ۸.۵ درصد کاهش یافته اما آنطور که علیرضا شریفی یزدی، جامعه‌شناس در گفت‌و‌گو با «ما» می‌گوید: «تمرکز این پویش بر«ترویج فرهنگ رانندگی ایمن و مسئولانه»، «پرهیز از رفتار‌های پرخطر در رانندگی»، «تشویق دیگران به رعایت اصول ایمنی» و «رعایت قوانین راهنمایی‌و‌رانندگی، به‌منظور کاهش تصادفات» بوده است. طبیعتا اقدامات فرهنگسازانه زمانبر است و چنین پویش‌هایی نمی‌تواند به این سرعت نتیجه بدهد.»
کشور ما یکی از بالاترین آمارهای مرگ و میر جاده‌ای در جهان را به نام خود ثبت کرده و به گفته رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور در سال ۱۴۰۲ پس از ۱۰ سال آمار کشته‌شدگان تصادف‌های رانندگی در ایران از ۲۰ هزار نفر عبور کرد.
به گزارش رسانه ها، «تیمور حسینی» رییس پلیس راهور فراجا شنبه ۱۶فروردین۱۴۰۴ اعلام کرد که از ۲۵اسفند۱۴۰۳ تا ۱۵فروردین سال جاری، ۸۸۰ تصادف منجر به فوت رخ داده است.
به گفته این مقام پلیس ۱۵هزار و ۸۳۳ تصادف نیز منجر به مجروح شدن ۲۰هزار و ۱۰۹ نفر شده است. این آمار جدای تصادف‌هایی است که خسارت جانی نداشته‌اند. ۸هزار و ۵۷۲ تصادف نیز خسارت مالی به همراه داشته‌اند.
تیمور حسینی با جمع‌بندی آمار تصادف‌های برون‌شهری و درون‌شهری، اعلام کرد که ۱میلیون و ۱۶هزار و ۳۴۳ مورد تصادف جاده‌ای در سفرهای نوروزی به‌وقوع پیوسته است.
علیرضا شریفی یزدی معتقد است: «کاهش این آمارهای هولناک تنها به تغییر رفتار رانندگان منوط نمی‌شود. بدون تردید پویش‌هایی نظیر نه به تصادف حتما خوب است و باید ادامه یابد، هرچند در صورت تداوم نیز به کاهش تصادفات جاده‌ای منتهی نخواهد شد، چراکه علل و عوامل متعددی باید مورد‌توجه باشد.» در شرایطی که سالانه هزاران نفر در جاده‌های کشور قربانی می‌شوند، فقدان اقدامات موثر برای ارتقای ایمنی جاده‌ها، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و ضعف نظارت بر عملکرد رانندگان همچنان از عوامل اصلی مرگ‌ومیر جاده‌ای در کشور محسوب می‌شود و نمی‌توان به صرف اجرای پویشی که تنها به‌دنبال اصلاح رفتار رانندگان است، سوانح جاده‌ای و آمارهای تکان‌دهنده در این بخش را کاهش داد.
شریفی یزدی در ادامه توضیح می‌دهد که «رانندگی در کشور ما، به‌ویژه در بعضی نقاط کشور از نظر رعایت اصول و قواعد راهنمایی‌و‌رانندگی، از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و بسیاری از افراد در هنگام رانندگی با تلفن همراه صحبت می‌کنند، درحالی که نتایج مطالعات نشان داده استفاده از تلفن در حین رانندگی، تقریبا تمرکز را تا یک سوم کاهش می‌دهد. بنابراین عدم استفاده از تلفن همراه، بستن کمربند ایمنی و رعایت سرعت مجاز بسیار مهم است اما مشکل اصلی ما در بالا بودن آمار تلفات جاده‌ای متوجه خودرو و جاده است. اگر بستر لازم برای واردات خودرو به شکل درست فراهم شود، هیچ‌کس حاضر نخواهد شد خودروهای تولید داخل را خریداری کند.»
به گزارش جام جم آنلاین، آمارها نشان می‌دهد که «خودروهای داخلی، به‌ویژه پراید، پژو ۴۰۵ و پژو پارس، سهم قابل‌توجهی در حوادث رانندگی دارند. گزارش‌های پلیس راهور تأکید می‌کنند که این خودروها در درصد بالایی از تصادفات منجر به فوت و جرح دخیل هستند. برای مثال، در نوروز ۱۴۰۳، بیش از ۶۲ درصد از تصادفات مرگبار مربوط به این خودروها بوده است. عوامل متعددی در بالا بودن سهم این خودروها در تصادفات نقش دارند، از جمله تیراژ بالا و گستردگی استفاده، ایمنی پایین به دلیل طراحی قدیمی و ضعف ساختاری، و دسترسی گسترده به این خودروها به دلیل قیمت اقتصادی. این عوامل باعث شده‌اند که خودروهای پراید و پژو ۴۰۵ همچنان در صدر آمار تصادفات مرگبار کشور قرار داشته باشند. بر اساس گزارش کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در سال ۱۳۹۷، تنها دو خودروی پراید و پژو ۴۰۵ مسئول بیش از ۹۰۰۰ مرگ ناشی از تصادفات بوده‌اند. این آمار ضرورت اصلاح استانداردهای ایمنی و سیاست‌های سخت‌گیرانه‌تر در تولید خودروهای داخلی را یادآور می‌شود.»
علیرضا شریفی یزدی بر این باور است که درکنار اصلاح وضعیت خودروها و جاده‌ها؛ فرهنگ‌سازی برای رانندگی ایمن نیز حائز اهمیت است. این جامعه‌شناس در توضیح این مسئله خاطرنشان می‌کند: «با نظارت کافی پلیس راهور، می‌توان رفتار رانندگان متخلف و قانون‌شکن را اصلاح کرد، یکی از ابزار‌های نظارتی، جریمه و توقیف اتومبیل و یا معرفی رانندگان خطرآفرین به دادگاه است. در این صورت، رفتار راننده از قاعده جریمه و خلاف مشهور رانندگی خارج شده و تبدیل به جرم می‌شود. نتایج مطالعات نشان داده که در تمامی کشور‌های جهان، اعمال جرایم سنگین درکنار سایر اقدامات موثر بوده است. وقتی در جاده، دوربین کنترل سرعت نصب می‌کنید، راننده نمی‌تواند وقتی نزدیک دوربین می‌شود، از سرعت‌اش بکاهد و بعد دوباره سرعت‌اش را افزایش دهد، چون معدل سرعت از طریق سیستم، محاسبه و جریمه منظور می‌شود، این مسئله نیز همانند پویش نه به تصادف اگرچه لازم است، اما کافی نیست. مهمترین اقدامات برای کاهش تصادفات و آسیب‌های ناشی از آن، ابتدا اصلاح جاده‌ها و تولید خودروی استاندارد و سپس نظارت کافی پلیس راهور در زمان اعطای گواهینامه است. باید به‌صورت سالیانه به رانندگان آموزش داد. متاسفانه پلیس راهور وقتی به افراد گواهینامه می‌دهد، آن‌ها را به حال خود رها می‌کند. درحالی که باید به‌صورت دوره‌ای از رانندگان آزمون گرفت. این اقدام در تمامی نقاط جهان انجام می‌شود. بنابراین نظارت بر رفتار رانندگان که یکی از بخش‌های آن تعیین جریمه است، درکنار سایر اقدامات می‌تواند به بحث کاهش تصادفات کمک کند، چراکه متاسفانه ایران دومین کشور پرتصادف و پرتلفات جهان در بخش سوانح جاده‌ای است.»