نگاهی به تاریخچه " کشتی در ایران و جهان "

به گزارشگروه ورزشی باشگاه خبرنگاران، کشتی یکی از قدیمی ترین و فراگیرترین ورزش های دنیا است و احتمالا در دوران ماقبل تاریخ با تغییر شکل در جنگ های تن به تن و جایگزین کردن مرگ یا صدمات شدید با یک پیروزی نمادین ایجاد شده است. شواهد بسیاری از حضور کشتی در تمامی تمدن های آغازین بشری وجود دارد. البته اولین بار در یونان باستان به یک ورزش واقعی تبدیل و در سال ۷۰۴ پ. م وارد المپیک شد، در المپیک باستان قهرمان کشتی پس از قهرمان پرتاب دیسک مهمترین پهلوان یونان شمرده می شد، داستان رقابت اودیسه و آژاکس که هومر در ایلیاد روایت کرده است از قدیمی ترین و باشکوه ترین داستان های مربوط به کشتی است.

*زمان مسابقه کشتی آزاد و فرنگی

طبق قوانین بین المللی زمان مسابقه کشتی آزاد و فرنگی برای بزرگسالان امید و جوانان یک زمان ۵ دقیقه ای و برای نوجوانان یک زمان ۴ دقیقه ای تعیین شده است. در صورتیکه دو کشتی گیر در وقت قانونی از نظر امتیاز مساوی شدند بلافاصله کشتی به وقت اضافه ۳ دقیقه ای کشیده خواهد شد و کشتی گیر برنده طبق قانون فیلا مشخص میشود.

سبک های متنوعی از کشتی در کشورهای مختلف دنیا تمرین می شود. از مهمترین سبک های ملی و محلی کشتی می توان به انواع کشتی با کمربند شامل گلیما در ایسلند، شوینگن در سوئیس، گوراش در آسیای میانه و نیز سومو و جوجیتسو در ژاپن، سامبو در روسیه اشاره کرد.

تقریبا تمام کشورهای دنیا دو سبک المپیکی کشتی یعنی کشتی فرنگی و کشتی آزاد را پذیرفته اند، تفاوت این دو در آن است که در کشتی فرنگی، که بیشتر در اروپای قاره ای محبوب است، گرفتن پائین کمر و استفاده از پا ممنوع است اما در کشتی آزاد کشتی گیران اجازه همین اعمال را دارند. مسابقات این دو رشته زیرنظر فدراسیون بین المللی کشتی(فیلا) برگزار می شود.


*نحوه برد و باخت

۱ - ضربه فنی: در این حالت کشتی گیر برنده در جدول مسابقات ۴ امتیاز و بازنده ۰ خواهد گرفت.

۲ - در صورتیکه کشتی گیری حریف خود را با اختلاف ۱۰ امتیاز ببرد به برنده ۴ امتیاز و به بازنده اگر امتیاز فنی داشته باشد ۱ امتیاز اگر امتیاز فنی نداشته باشد ۰ امتیاز تعلق می گیرد.

۳ - در صورتیکه کشتی گیری حریف خود را با اختلاف کمتر از ۱۰ امتیاز ببرد به برنده ۳ امتیاز و به بازنده ۱ امتیاز در جدول خواهد گرفت.

ولی اگر کشتی گیر بازنده امیاز فنی نداشته باشد به برنده ۳ امتیاز و بازنده ۰ تعلق خواهد گرفت.

*مصدومیت و ادامه ندادن به بازی

حاضر نشدن به کشتی و اعمال خلاف مقررات انجام دادن موجب می شود که به برنده ۴ امتیاز و بازنده ۰ امتیاز داده شود. اگر کشتی گیر در مسابقه ۳ اخطاره شود کشتی بلافاصله قطع و در این حالت برنده ۴ امتیاز و بازنده ۰ می گیرد.

توضیح اینکه:

کلیه مسابقات رسمی در هر وزن به صورت یک حذفی و طبق مقررات فیلا برگذار خواهد شد.

*نام

نام کشتی از کمربندی به نام " کُشتی " گرفته شده که پارسیان و زرتشتیان هنگام غروب آفتاب به کمر خود می بستند و در برابر کانون آتش به دعا خواندن می پرداختند. کشتی گرفتن به معنی کمر یکدیگر را گرفتن است. اصل آن در زبان پهلوی، کُستیک و در زبان فارسی دری گُشتی خوانده می شود.

این کمربند که زرتشتیان آن را «بندرین» نیز می نامند، کمربندی است با ۷۲ نخ که از پشم گوسفند توسط زن موبدی بافته می شود. ۷۲ به شش رشته تقسیم می گردد و هر دسته دوازه نخ دارد که هفتاد و دو اشاره دارد به هفتاد و دو فصل یسنا(یکی از بخش های اوستا) و دوازده به دوازده ماه سال و شش اشاره دارد به شش گاهنبار(حبش های دینی سال). کستی را سه بار برکمر می بستند که یادآور سه اصل زرتشت یعنی «گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک» بود.

*انواع کشتی های محلی در ایران

کشتی پهلوانی یا زورخانه ای: در سراسر ایران

کشتی لوچو: از ورزش های محبوب روستاهای مازندران است و چون جایزه کشتی گیران را بر نوک یک چوب در وسط میدان آویزان می کنند به آن لوچو گویند. جایزه؛ قواره پارچه، شال و ترمه و گاهی گاو یا گوسفند است که به همان چوب وسط میدان بسته می شود.


کشتی با چوخه: این کشتی در سراسر خراسان به ویژه قوچان، فریمان و اسفراین، رواج دارد و در فضای آزاد به اجرا در می آید.

کشتی گیله مردی: این کشتی در استان گیلان رواج دارد. در این کشتی هر جای بدن حریف با زمین تماس پیدا کند شکست خورده است. در این کشتی، علاوه بر فون کشتی از ضربات مشت نیز استفاده می شود. و کشتی گیران گیله مرد تنها یک شلوار تنگ استفاده می کنند و جایزه آن گاو، گوسفند، پارچه و… است.

کشتی گیله مردی در گیلان

کشتی چوخه در خراسان

کشتی زوران پاتوله در کردستان

کشتی لری در لرستان

کشتی جنگ(یا زوران) در منطقه الیگودرز

کشتی بغل به بغل در قزوین

کشتی عاشیرما در آذربایجان شرقی

کشتی گوراش یا ترکمنی در مناطق ترکمن نشین

کشتی عربی در میان ایلات و عشایر خوزستان

کشتی کمربندی در استان اصفهان

کشتی لشکرکشی در استان یزد

کشتی کج گردان در سیستان و بلوچستان به ویژه در روستاهای شهرستان زابل

کشتی دسته بغل در استان فارس بویژه منطقه ارسنجان

کشتی کمری در آذربایجان و ترک های قزلباش

*کشتی آزاد

کشتی آزاد یکی از روش های کشتی گرفتن است که در سراسر دنیا تمرین می شود و به همراه کشتی فرنگی یکی از دو سبک کشتی است که در بازی های المپیک برگزار می شود. منشأ اصلی کشتی آزاد در کشتی کَچ اَز کَچ کَن و کشتی کچ است که در سدهٔ ۱۹ میلادی در بریتانیا و ایالات متحده آمریکا توسعه یافت و یکی از سرگرمی های جذاب و مردمی در جشن ها به شمار می رفت. قوانین کشتی آزاد هنوز هم تقریباً مشابه کشتی کچ است با کمی محدودیت برای انجام بعضی حرکات خطرناک.


در کشتی آزاد همچون کشتی کچ و کشتی فرنگی هدف اصلی چسباندن شانه حریف بر تشک است که به پیروزی فوری(ضربه فنی) منجر می شود و برخلاف کشتی فرنگی کشتی گیران اجازه گرفتن پای حریف و استفاده از پای خود را دارند.

مسابقات کشتی آزاد از المپیک ۱۹۰۴ وارد المپیک شد و از المپیک ۲۰۰۴ رقابت های این رشته در بخش زنان نیز برگزار می شود.

*مقررات

بر اساس مقررات بین المللی هرگونه گرفتن، ضربه زدن و پرتاب کردن ملایم حریف مجاز است. اما هر نوع گرفتنی که زندگی یا سلامتی اعضای حریف را به خطر بیندازد مانند گرفتن گلو ممنوع است. همچنین استفاده از لگد، مشت، کله زدن و گرفتن دوبنده ممنوع است. نقض قانون منجر به گرفتن اخطار به کشتی گیر می شود و سه اخطار کشتی گیر را از ادامه مسابقه محروم می کند. در هنگام نقض شدید مقررات کشتی گیر را می توان بی درنگ از مسابقه اخراج کرد.

مسابقات می بایست روی تشک کشتی که حداقل ۹ متر قطر دارد برگزار شود.

*اوزان

دسته های وزنی کشتی آزاد و فرنگی یکسان است و تاکنون چندین بار تغییر کرده است. از سال ۲۰۰۲ به این سو رقابت های کشتی فرنگی[و آزاد] در رده سنی بزرگسالان در هفت وزن ِ ۵۵ کیلوگرم، ۶۰ کیلوگرم، ۶۶ کیلوگرم، ۷۴ کیلوگرم، ۸۴ کیلوگرم، ۹۶ کیلوگرم، ۱۲۰ کیلوگرم برگزار می شود. در ردهٔ نونهالان(۱۴ و ۱۵ سال) در ده وزن از ۲۹ تا ۸۵ کیلو، در ردهٔ نوجوانان(۱۶ و ۱۷ سال) در ده وزن از ۳۹ تا ۱۰۰ کیلو و در جوانان(۱۸ تا ۲۰ سال) در ۸ وزن از ۴۶ تا ۱۲۰ کیلوگرم برگزار می شود.

*کشتی فرنگی

کشتی فرنگی یکی از سبک های کشتی آماتور است که در سدهٔ ۱۹ میلادی در فرانسه ابداع شد و هرچند نام گِرِکو - رومن(یونانی - رومی) برای آن برگزیده شد، اما پیش از آن تمرین نمی شد، چراکه کشتی یونانی ها و رومی های قدیم بیشتر به کشتی آزاد شباهت داشت.

در کشتی فرنگی استفاده از پا برای به زمین زدن حریف و گرفتن پائین کمر ممنوع است و بقیه مقررات آن مشابه کشتی آزاد دیگر سبک المپیکی کشتی است. این رشته در تمام ادوار المپیک به جز المپیک ۱۹۰۰ پاریس و المپیک ۱۹۰۴ لس آنجلس برگزار شده است.

*اوزان

دسته های وزنی کشتی آزاد و فرنگی یکسان است و تاکنون چندین بار تغییر کرده است. از سال ۲۰۰۲ به این سو رقابت های کشتی فرنگی[و آزاد] در ردهٔ سنی بزرگسالان در هفت وزن ِ ۵۵ کیلوگرم، ۶۰ کیلوگرم، ۶۶ کیلوگرم، ۷۴ کیلوگرم، ۸۴ کیلوگرم، ۹۶ کیلوگرم، ۱۲۰ کیلوگرم برگزار می شود. در ردهٔ نونهالان(۱۴ و ۱۵ سال) در ده وزن از ۲۹ تا ۸۵ کیلو، در ردهٔ نوجوانان(۱۶ و ۱۷ سال) در ده وزن از ۳۹ تا ۱۰۰ کیلو و در جوانان(۱۸ تا ۲۰ سال) در ۸ وزن از ۴۶ تا ۱۲۰ کیلوگرم برگزار می شود.

*تاریخچه کشتی

ورزش کشتی یکی از باسابقه ترین رشته های ورزشی است که در نزد ملل گیتی از دوران باستان به شکل های مختلف برگزار می شده و تقریباً در هیچ ایل و قبیله و روستا و شهری نیست که این ورزش برای مردم آشنا نباشد. با اطمینان می توان گفت که زور آزمایی و کشتی گرفتن از دورانهای نخستین ظهور انسان بر روی کره زمین مورد توجه بوده و در اوغات فراقت یا در جنگها و نزاعها به شکلی طبیعی و غریزی اجرا می شده است.

انسان شاید نخستین درس راه و رسم کشتی گرفتن و زورآزمایی کردن را از حیوانات آموخته باشد. وقتی انسان نخستین دریافت که به کمک قدرت بدنی و زوربازوی خود میتواند بهتر بر حریفان و حیوانات مهاجم چیره شود بیشتر به اهمیت کشتی پی برد. بنابراین بخشی از اوغات فراغت انسانهای اولیه با کشتی گرفتن سپری می شد تا مهارت و آمادگی لازم را در این فن پیدا کنند و در وقت نیاز بکار ببرند.

*کشتی در طول تاریخ

بسیاری از کتیبه هایی که از روزگاران قدیم و در حدود پنج هزار سال پیش به جای مانده و توسط باستان شناسان کشف شده است ثابت میکند که کشتی در میان مصریان و آشوریان رواج بسیار داشته و دارای قاعده و مقررات مخصوصی بوده است.


*کشتی در زورخانه، اواخر دوره قاجار

از بین النهرین و مصر فنون کشتی به مناطق دور و نزدیک آسیا و روم و یونان راه پیدا کرد و در هر جا گسترش و تکامل بیشتری یافت. مربیان کشتی در یونان باستان مراحل اجرای هر فن کشتی را به صورت چند نقاشی در حالات مختلف بر روی صفحات کاغذ پاپیروس نقاشی می کردند و به کمک آنها شاگردان خود را تعلیم می دادند.

با رواج کشتی در یونان مسابقات مربوط به آن نیز از سال ۷۰۴ قبل از میلاد به مواد پنجگانه بازیهای المپیک باستان افزوده شد. مسابقات پنجگانه در بازیهای المپیک یونان باستان که پنتاتلون گفته می شد عبارت بود از دویدن – پریدن – پرتاب نیزه – پرتاب دیسک و کشتی گرفتن.

قوانین اولیه کشتی در یونان باستان چنین بود که هر کسی سه بار زمین بخورد مغلوب به حساب می آید. ولی در بیشتر کشتیهای باستانی رسم بر این بود که اگر هر قسمت از بدن البته به جز کف پاها با زمین تماس پیدا کند آن کشتی گیر بازنده اعلام شود.

از مشهورترین پهلوانان و کشتی گیران یونان در قرن ششم پیش از میلاد پهلوانی بود به نام میلو از اهالی کروتون. در ۶ دوره پیاپی از بازیهای المپیک به مقام قهرمانی رسید و در ۳۲ مسابقه بزرگ پهلوانی هم حریفان خود را شکست داد تا بلند آوازه ترین کشتی گیر زمان خود باشد.

در قاره پهناور آسیا ورزش کشتی در میان قبایل و ایلات و عشایر همواره رایج بوده و محبوبیت بسیار داشته است اما رواج این ورزش در مغولستان – ژاپن – ایران و هندوستان بیشتر از دیگر مناطق آسیا بوده و هنوز هم هست.

*کشتی در ایران

در ایران قدیم کشتی گرفتن و زور آزمایی کردن اهمیت بسیار داشته است و این ورزش در زندگی و سنتهای ما ایرانیان به قدری ریشه دوانده که تبدیل به یک ورزش ملی شده است.

*کشتی گیران زورخانه در دوره قاجار

کشتی و ورزش باستانی در دوران صفویه و زندیه رونق زیادی در ایران یافت به طوری که در هر شهر صدها پهلوان بنام وجود داشت. در دوران قاجاریه علاقه به این ورزش چنان زیاد شد که در دوران ناصرالدین شاه شخصی به نام «صاحب الدوله» مأمور توسعه ورزش کشتی شد و در تمامی روزهای تعطیل پهلوانان در میادین شهر به کشتی گرفتن می پرداختند. مسابقات کشتی پهلوانی برای انتخاب پهلوان پایتخت از همین ایام آغاز شد و بعدها به صورت یک سنت جاری همه ساله درآمد. محمدصادق بلورفروش، ابراهیم یزدی معروف به یزدی بزرگ، پهلوان اکبر خراسانی، حسین یوزباشی، سید حسن رزاز، سید اسماعیل کالسکه ساز از کشتی گیران و پهلوانان معروف آن زمان بودند.

از زمان رضا شاه زورخانه با فرهنگ جدید رونق بیشتری گرفت و در کنار زورخانه ها، باشگاه ها و ورزشگاه ها هم شکل گرفتند. از سال ۱۳۱۸ با مطرح شدن مقررات بین المللی کشتی، تغییر و تحولاتی در شیوه کشتی گرفتن و طرز لباس پوشیدن کشتی گیران پدید آمد.

درباره کلمه کشتی باید گفت که زرتشتیان و پارسیان باستان هنگام غروب آفتاب بندی به کمر خود می بستند و در برابر کانون آتش به دعا خواندن می پرداختند. آن کمربند کستی نامیده می شد و کشتی گرفتن هم از این کلمه آمده به معنی کمر یکدیگر را گرفتن. البته واژه کستی هم در طی زمان تبدیل به کشتی شده است و امروزه برای نامیدن این ورزش که زورگری و زور آزمایی است به کار میرود.

تاریخ پهلوانی ایران سرشار از نامهای آشنایی است که قدرت بدنی و نیروی خود را در راه مبارزه با بی عدالتی و دفاع از مظلومان بکار برده اند. از پهلوانان قدیم پوریای ولی – عبدالرزاق – مفرد قلندر – فیله همدانی – شمس محمد – محمد مالانی و یوسف ساوی شهرت و محبوبیت بیشتر دارند و از پهلوانان دوره معاصر میتوان به نامهای مشهوری همچون ابراهیم یزدی – اکبر خراسانی – حاج محمد صادق بلور فروش و حاج سید حسن رزاز اشاره کرد.

*موقعیت کشورها

در مسابقات جهانی و بازیهای المپیک هر بار حدود ۵۰۰ کشتی گیر قوی هیکل و زورمند از سراسر دنیا قدم به میدان مسابقه می گذارند که در آن میان کشورهای شوروی – آمریکا – آلمان – بلغارستان و ایران از قدرتهای برتر کشتی جهان به شمار می روند.

*معروفترین کشتی گیران جهان

جورج هاکن اشمیدت معروف به شیر روسی. این پهلوان به مدت ۱۰ سال(از سال ۱۸۹۸ تا سال ۱۹۰۸) از هیچ حریفی شکست نخورد. در سال ۱۹۶۸ در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

یاشار دوغو کشتی گیر معروف ترکیه و فاتح مدال طلای المپیک ۱۹۴۸(در وزن ۷۳ کیلو) و قهرمان جهان در سال ۱۹۵۱.

تدیا شویلی(شوروی) ازبهترین کشتی گیران جهان در دهه ۱۹۷۰ که در وزنهای ۸۲ و ۹۰ کیلوگرم کشتی می گرفت. او در فاصله سالهای ۷۶ – ۱۹۷۱ تعداد ۶ مدال طلا از بازیهای المپیک و مسابقات قهرمانی جهان به گردن آویخت.

حمید کاپلان(ترکیه) کشتی گیر سنگین وزن و قهرمان المپیک ۱۹۵۶ و قهرمان جهان در سال ۱۹۵۸.

الکساندر مدوید(شوروی) برنده مدال طلا در المپیک های ۱۹۶۴ – ۱۹۶۸ – ۱۹۷۲ و قهرمان دنیا در سالهای ۱۹۶۲ – ۱۹۶۳ – ۱۹۶۷ – ۱۹۶۹ – ۱۹۷۰ و ۱۹۷۱. افتخارات و پیروزمندیهای او در تاریخ کشتی جهان بی نظیر است.

واتانابه(ژاپن) تنها کشتی گیر بدون شکست جهان و قهرمان المپیک و دنیا در سالهای ۱۹۶۴ – ۱۹۶۲. او در طی سالهای ورزش خود ۱۸۶ کشتی در میدانهای ملی و بین المللی گرفت و در هیچ یک از آنها مغلوب نشد.

*کشتی ایران

ورزش کشتی در ایران طرفداران بسیار زیاد دارد و ورزش ملی ما محسوب می شود. این ورزش از قدیم در زورخانه ها رواج داشته است ولی مسابقات کشتی زورخانه ای رفته رفته به خارج از گود زورخانه منتقل شده و به صورت آزاد و فرنگی گسترش یافته است.

ایران از سال ۱۹۴۸(المپیک لندن) قدم به صحنه های بین المللی نهاد و به عنوان یک قدرت قابل حساب و درجه اول مطرح شد. درخشانترین پیروزی ایران ۲ بار کسب مقام قهرمانی جهان در سالهای ۱۹۶۱(یوکوهاما ژاپن) و ۱۹۶۵(منچستر انگلستان) بوده است. ضمن آنکه در قاره آسیا هم کشتی ایران همواره درخشش داشته و اغلب به مقام قهرمانی دست یافته است.

*مشهورترین کشتی گیران ایران

از میان پهلوانان و کشتی گیران آزاد و فرنگی ایران که در مسابقات قهرمانی جهان و بازیهای المپیک مدال گرفته اند میتوان به این نامهای آشنا اشاره کرد:

جهان پهلوان غلامرضا تختی – عباس زندی – حبیبی – سیف پور – محمد علی صنعتکاران – منصور مهدی زاده – عبدالله موحد – ابراهیم جوادی – شمس الدین سید عباسی – محسن فرح وشی – منصور برزگر – محمد رضا نوایی – رضا سوخته سرایی – محمد حسین محبی – مجید ترکان – عسکری محمدیان – علیرضا سلیمانی – برادران خادم و…

*لباس و کفش کشتی گیران

لباس کشتی گیران یک دو بند است که یک کشتی گیر رنگ آبی و دیگری قرمز را انتخاب کرده به تن می کند. کفش کشتی گیران نیز کفش بدون پاشنه ایست که مخصوص کشتی ساخته می شود.

*لباس داوران کشتی

داوران مسابقات، لباس سراپا سفید می پوشند و مچ آستین های آن ها یکی به رنگ آبی و دیگری به رنگ قرمز است. داور با بلند کردن هر کدام از دست ها امتیاز هر ورزشکار آبی یا قرمز را مشخص می کند.

انتهای پیام /