آغاز تدریس متون تحول یافته رشته های روانشناسی و علوم سیاسی از مهرماه

به گزارش خبرنگار سیاسیخبرگزاری تسنیم، محمدرضا مخبردزفولی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره برنامه های این دبیرخانه در سال ۹۳ به خصوص در زمینه عملیاتی کردن شعار امسال با خبرنگار سیاسیخبرگزاری تسنیمبه گفت وگو نشسته که مشروح آن به شرح ذیل است:

تسنیم:آقای دکتر به عنوان سوال اول درباره شعار امسال که رهبر معظم انقلاب سال" فرهنگ و اقتصاد با عزم ملی و مدیریت جهادی "نام گذاری کرده اند، شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یکی از نهادهای اثرگذار در تبیین این شعار و به مرحله اجرایی رساندن آن چه برنامه هایی در دستور کار دارد؟

مخبردزفولی:فکر می کنم، رهبر معظم انقلاب در نام گذاری سال ها ضمن اینکه اهداف کوتاه مدتی را مورد توجه دارند که هم آثار فرهنگی در جامعه بگذارد و هم ذهن و توجه آحاد جامعه و مسئولان و دست اندرکاران و بخش های مختلف مردمی و نهادها را به سمت آنچه که ضرورت ها و نیازهای مقطع زمانی خاص خودش هست، یک نگاه بلند مدتی را هم در این نامگذاری ها مورد توجه قرار می دهند.

آثار و برکات نگاه کوتاه مدت حتما به عنوان یک ضرورت و نیاز باید باشد که هم در فرمایشات رهبر معظم انقلاب هست و هم در پیام نوروزی ایشان و هم معمولا در اول هر سال که معظم له نام گذاری را تبیین می کنند، وجود دارد، اما من یک برداشتی را می خواهم در این نام گذاری ها و به خصوص نام گذاری اخیر امسال عرض کنم که فکر می کنم نگاه و توجه ویژه ایشان در این سال برای ربط دادن و پیوند دادن اقتصاد و فرهنگ بهتر معلوم شود.

تاکید رهبر انقلاب بر دست پیدا کردن به تمدن نوین اسلامی

رهبر معظم انقلاب از چندین سال قبل موضوع تمدن سازی را مطرح کردند که هم جزو اهداف سند است و هم در سیاست های کلی ابلاغی مورد توجه است.

گاهی به این مسئله توجه فرمودند و تذکر دادند که ما می خواهیم به تمدن نوین اسلامی دست پیدا کنیم. حالا اگر قرار باشد جمهوری اسلامی ایران که بعد از سی و پنج سال بعد از پیروزی انقلاب به یک نظام مقتدر با چارچوب های معین در ابعاد مختلف علمی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روابط بین الملل، بازرگانی و بخش های مختلفی که برای یک جامعه مدنی قرن ۲۱ البته با نگاه اسلامی که ما به جوامع داریم، مورد توجه یک نظام و یک کشور با ثبات و مقتدر نه تنها منطقه ای بلکه تاثیرگذار در ادبیات و روابط جهانی و در دیپلماسی بین المللی باشد، برسیم.

این کشور که اکنون به این نقطه رسیده باید گامی بلند بردارد که بتواند در شرایط کنونی جهان این فرهنگ سازی را در همه ابعاد به جهان نشان دهد. به خصوص موفقیت های زیادی که ما در این مدت به دست آوردیم، یعنی ما صرف نظر از اینکه برای ساخت و ساز کشور تمام نیروهای انقلاب، دولت ها، مسئولان مختلف، مردم، روحانیت، مرجعیت و در راس همه نگاه حضرت امام خمینی(ره) و بعد هم رهبر انقلاب برای پیشرفت و تعالی کشور تلاش کردند، مواجهه جدی هم پیدا کردیم با برخی از چالش های مهم که هر مقطعی نگاه خاص خودش را دارد.

مثلا ما در دوره اول انقلاب، هنوز انقلاب اولین روزهای پیروزی خود را نگذرانده بود که دشمن مسئله تجزیه و قومیت گرایی و فرقه گرایی را مطرح کرد که اول انقلاب ما درگیری شدیدی را در بخش های مختلف کشور از باب حفظ تمامیت ارزی و دفاع از کیان ایران داشتیم، وقتی دشمن شکست خورد جلوتر آمدیم، وقتی نتوانستند تجزیه انقلاب را انجام دهند، تحمیل یک جنگ ۸ ساله به انقلاب شروع شد. ضمن اینکه اینها برای ما تهدید، چالش و آسیب بود و ضرر و زیانی داشت و هنوز هم آثار آن را داریم تحمل می کنیم. ظرفیت سازی های بزرگی هم شد برای اینکه انقلاب این مسیر دست یابی به تمدن نوین اسلامی را پیدا کند.

همین جا من یک جمله را داخل پرانتز بگویم، چون می خواهم به شعار سال برسم. تمدن سازی ها در دوره های گذشته در چند قرن اتفاق افتاده، اما به نظر ما امروزه به دلیل شتابی که در دنیا هم در فناوری اطلاعات و هم در علم، صنعت و تجارت وجود دارد و هم در اقتصادهای دانش بنیان و هم در بخش های نرم افزاری گوناگونی که در جهان کنونی شکل گرفته، سرعت تمدن سازی چند ده برابر شده نسبت به زمانی که سابقا در قرون گذشته در دنیا شکل می گرفت.

صدها سال طول می کشید تا یک تمدن پایه گذاری شود. تمدن اسلامی در قرون اولیه هجری حداقل ۲ تا ۳ قرن طول کشید و قرن ششم هم خودش را به دنیا نشان داد و درخشندگی خود را برملا کرد.

حالا اینکه چرا بعدا افول پیدا کرد بحثدیگری است. یا تمدن مغرب زمین همین طور است. بعد از رنسانس از قرن ۱۵ تا قرن ۲۰ تلاش شده که امروز ما می توانیم تمدن غرب را به عنوان یک تمدن نگاه کنیم، اما امروزه تمدن سازی شتاب و سرعت زیادی پیدا کرده است.

رهبر معظم انقلاب در نام گذاری امسال سه ضلع تمدن ساز را به هم متصل کردند

در کوتاه ترین زمان می شود به یک تمدن دست پیدا کرد، البته اگر مولفه های آن را کنار هم قرار داده و آن را درست مهندسی و برنامه ریزی کرد.

باز جلوتر تجربه سازندگی و توسعه کشور را داشتیم. پس از تجربه پیشرفت های گوناگون به خصوص در اواخر دهه ۷۰، رهبر انقلاب به تدریج بنیادهای تمدن سازی را به عنوان یک قطعاتی از نگاه کلی چه شعار سال و چه جریان مهم تاثیرگذار در حرکت جامعه مطرح کردند.

فرض کنید نهضت تولید علم و نرم افزاری یا مسئله تدوین نقشه جامعه علمی کشور، سند مهندسی و نقشه راه فرهنگی، اصلاح الگوی مصرف در بخش های مختلف نام گذاری هایی داشتند.

ضلع اول مورد تاکید رهبری برای تمدن سازی " فرهنگ " است

در کنار اینها توجه و جریان سازی های گوناگون فرهنگی، علمی، اقتصادی و اجتماعی دیگری که در سال های مختلف رهبر انقلاب روی آنها تاکید کردند، اما همه آنها اجزای این نقطه عطف نام گذاری امسال هستند.

در نام گذاری امسال رهبری سه ضلع تمدن ساز را به هم متصل کردند؛ باور من این است که ما با همین سه ضلع می توانیم به تمدن نوین اسلامی برسیم.

تمدنی که امسال رهبری چارچوب کلان رسیدن به آن را مشخص کردند، سه ضلعی بوده و ضلع اول آن فرهنگ است.

یکی از اضلاع رسیدن به تمدن نوین اسلامی فرهنگ است. این باید چه ویژگی ها و چارچوبی داشته باشد که هم در بیانات رهبری مشخص شده و هم ما طراحی هایی را در بخش های مختلف نظام داشتیم.

اینکه شما سوال کنید آیا این آسیب ندارد؟ چرا، ما آسیب ها را باید احصاء کنیم و نسبت به حل آنها و تبدیل کردن آنها به فرصت و ظرفیت مثبت برنامه ریزی کنیم.

عرض من این است که این نام گذاری و رسیدن به تمدن اسلامی و ابعاد اصلی این تمدن سازی را رهبر انقلاب معین کردند.

" اقتصاد " دومین ضلع رسیدن به تمدن سازی

دومین ضلع اقتصاد است. حتما برای اینکه یک کشور به تمدن نوین برسد و خودش به یک مکتب تمدن ساز تبدیل شود و بتواند تمدنش را در معرض قضاوت جهانی و الگو قرار دهد باید اقتصادش قوی باشد.

برای هر کدام از اینها رهبری هم مدل دادند، هم اضلاع را معلوم کردند و هم مدل رسیدن و الگوی رسیدن به آن اقتصاد مورد نظر را برای دستیابی به تمدن اسلامی معین کردند.

سومین ضلع مورد تاکید رهبر انقلاب برای تمدن سازی " علم و فناوری " است

ضلع سوم علم و فناوری است. اینها سه ضلع قطعی و ضروری برای ساخت تمدن است؛ شما ممکن است بگویید بخش های دیگری هم هستند. آنها در ذیل اینها قابل رسیدن است. هر سه اینها عامل اقتدار است؛ یعنی کسی که می خواهد تمدن درست کند و خودش را به یک تمدن قابل قبول تبدیل کند و خود را در جامعه جهانی عرضه کند و الگو شود باید این سه ضلع را پیدا کند.

این اضلاع سه گانه دست یابی به تمدن است. رهبری این اضلاع را کاملا معلوم کردند؛ مهندسی رسیدن به تمدن نوین اسلامی از مسیر این سه ضلع و شکل گیری اینها سامان می یابد.

اگر پشتیبانی و عزم رهبری در عرضه " علم و فناوری " نبود به این نقطه نمی رسیدیم

من یک یک این موارد را عرض می کنم. اول از علم و فناوری شروع می کنم، چون می خواهم آن را به فرهنگ تعمیم دهم؛ اینکه رهبری بیش از یک دهه قبل این موضوع را مطرح کردند قطعا بلاشک پرچم دار پیشرفت علم بودند.

بنده به عنوان کارشناس و کسی که سال هاست کارم این موضوعات است عرض می کنم که اگر پشتیبانی و حمایت و عزم رهبری در عرضه علم و فناوری نبود، به این نقطه نمی رسیدیم.

بسیاری قصد داشتند مسیر عرضه علم و فناوری را دچار رکود و رخوت کنند

خیلی ها قصد داشتند که این مسیر را دچار رکود یا رخوت یا ناامیدی و یاس کنند. عده ای می گفتند ما نمی توانیم به این قله ها برسیم. مگر می شود ما در سلول های بنیادی به نقطه ای که برخی کشورهای غربی رسیده اند، برسیم؟ این یک منطقه ممنوعه است. آنها اجازه ورود نمی دهند. مگر می شود در موضوع هسته ای به قله ها دست پیدا کنیم. این جزو مناطق ممنوعه دنیاست و فقط کشورهایی می توانند ورود پیدا کنند که خودشان را صاحب دنیا تلقی می کنند.

در عرصه علوم پایه، پزشکی و علوم مهندسی و بخش های دیگر, اصلا برای بعضی ها غیرقابل تصور بود که بتوانیم جزو ۱۰ کشور ساخت نیروگاه و سد در دنیا باشیم. باور کردنی نبود که ما جزو کشورهای ۱۰ گانه یا ۲۰ گانه دنیا باشیم که هم علم سلول های بنیادی و هم فناوری و هم کاربرد آن را در سلامت انسان داشته باشیم. کسی باورش نمی شد، اما ما با زیرساخت هایی که در حوزه علمی بعد از دهه اول دیدیم - چون در دهه اول درگیر جنگ بودیم - به خصوص دهه ۷۰ تا اوایل دهه ۸۰ به این نقطه رسیدیم که کشوری باشیم که زیرساخت نرم افزارانه نیروی انسانی و مغز متفکر، دانشمند متعهد و تجربیات را انباشت کرده و به یک چارچوب راهبردی تبدیل کنیم و از اینها برای رسیدن به آن ظرفیت های علمی و فناوری استفاده کنیم.

لذا امروز ما در بخش های قابل قبول علمی صاحب حرفیم. چیزی که ما دو دهه قبل در عرصه علم و فناوری در دنیا نادیده انگاشته می شدیم. نه فقط در تولید مقاله بلکه چرخه ایده تا محصول و ثروت آفرینی را عرض می کنم. فرصت نیست بگویم که در علوم پیشرفته چه ظرفیت های بزرگی برای خودمان در مقام رقابت با کشورهای تراز یک دنیا فراهم کردیم. این یک حلقه بود.

حلقه دیگر فرهنگ است؛ ما یک کشوری بودیم که با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ به رهبری امام راحل یک ادبیات جدید و روشی جدید و الگویی تازه را در پیروزی انقلاب ها در دنیا مطرح کردیم. خود این یک دکترین و نظریه است؛ امام(ره) بدون استفاده از نیروی قهریه، نظامی و جنگ های نامنظم چریکی و پازتیزانی که در دنیا مرسوم بود و یا روش های کودتاگرایانه این مسیر را به ظرفیت ها تبدیل کردند که ظرفیت های مردمی و استفاده از طوفان مردم برای رسیدن به خواسته ها و آرمان های انسانی و الهی بود.

به همین دلیل انقلاب ما آن زمان که پیروز شد خیلی ها در دنیا شوکه شدند و تا مدتی در این حالت شوک، سرگردانی و حیرانی بودند که این انقلاب با چه مولفه و ویژگی هایی پیروز شد.

یک مرجع تقلید با استفاده از باورها و اعتقادات دینی و ظرفیتی که در اسلام نهفته هست همه مردم را وارد میدان کرد و یک رژیم تا دندان مسلح و لنگر ثبات استکبارجهانی در منطقه را متزلزل و منهدم کرد و نظام مقتدری را جایگزین کرد.

این یک الگوی جدید و تحول فرهنگی بود. ممکن است، چون خودمان در متن هستیم حس نکنیم که چقدر در دنیا بازتاب و انعکاس پیدا می کنیم و همچنان انقلاب ما دارد این مسیر ارتعاشات و امواج را به دنیا می رساند، اما دنیا هم این را متوجه شده، دشمن و دوست متوجه شده، آدم منصف و آدم خبیثمتوجه شدند که انقلاب ما چه ویژگی هایی داشت.

به همین دلیل دشمن بعد از حالت سرگردانی و حیرانی خارج شده و متوجه شد که باید روی این انقلاب مطالعه و تحقیق کند و در این مدت طولانی شاید هزاران مرکز گوناگون پژوهشی، مطالعاتی، سیاسی و… راجع به چیستی، چرایی و نحوه مواجهه انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی کار کردند و ایده و طرح دادند، چه آنهایی که خواستند برای براندازی و ساقط کردن نظام جمهوری اسلامی کار کنند و چه آنهایی که علاقمند بودند که مولفه های این انقلاب را پیدا کنند و از آن الگوبرداری کنند. این یک جریان فرهنگی بود.

رهبری برای دوری از فضای غبارآلود شبه مادی قبل از ورود به دهه ۷۰ موضوع تهاجم فرهنگی را مطرح کردند

از آن طرف این جامعه باید خود را در این مقوله آن قدر بالنده می کرد که بتواند این الگو را به دنیا معرفی کند. البته فضای معنوی جنگ و غلبه نگاه اعتقادی و ایثارگرانه، از خود گذشتگی و ظرفیت های گوناگونی که به واسطه نزدیک بودن به آنچه که به عنوان عروج انسانی و بالندگی و برجسته شدن آثار و مبانی معنوی تلقی می کنند، در دوران دفاع مقدس مطرح بود.

بعد از جنگ هر چه فاصله گرفتیم آثار و پیامدهای دیگر دنیایی خودش را نشان کرد. ابتدا یک فضای غبارآلود شبه مادی شد و به تدریج این آسیبی بود که بعد از جنگ از این مسیر آسیب دیدیم. لذا رهبری قبل از ورود به دهه ۷۰ موضوع تهاجم فرهنگی را مطرح کردند که حتی تحلیل هایی را گفتند برای اینکه بتوانیم فرهنگ مان را حفظ کنیم و خودمان را مقتدر کنیم، اگر آنها از تکنولوژی و ابزارهای پیشرفته استفاده می کنند ما هم باید استفاده کنیم.

راه برون رفت از مسیر آسیب های فرهنگی مسیرهای جایگزین خلاقانه و مبتکرانه است

رهبر انقلاب در حوزه فرهنگ مطرح کردند که ادبیات گوناگونی در این مسیر تولید شد و ایشان تبیین کردند و هم مسئولان در این مسیر بحثو جدل هایی داشتند. این تمدن سازی و نام گذاری چطور شده که به این نقطه رسیدیم و باید اکنون چه کار کنیم که با همه ظرفیت های نظام به نقطه قابل قبولی برسیم.

این که بحثآسیب های فرهنگی و مشکلات در زمینه های گوناگون و در زمان های مختلف چه اتفاقاتی افتاده، در دولت ها و مسئولیت های گوناگون با آن چگونه مواجهه داشتند یک بحثاست، اما بحثاصلی این است که اگر قرار باشد ما به یک اقتدار برسیم و تمدن نوینی را پایه گذاری کنیم، بدون داشتن یک فرهنگ قوی و مصونیت بخش و دارای ظرفیت های خلاق و ابتکاری در مواجهه با تهاجمات امکان پذیر نیست. لذا راه برون رفت ما از مسیر آسیب های فرهنگی به همین مسیرهای جایگزین خلاقانه و مبتکرانه می رسیم.

راه برون رفت از آسیب های فرهنگی ورود مردمی به عرصه های آرمان گرایانه فرهنگی برای رسیدن به تمدن است

به عنوان مثال رهبری مسئله حضور مردمی را مطرح کردند. تجربه ای که در جنگ و در حوزه علم و فناوری داشتیم. اگر جوانان و دانشمندان در عرصه علم و فناوری ورود پیدا نمی کردند، مگر می شد این تحول انجام شود. این کار به نسلی خلاق و با انرژی سپرده شد و به نتیجه رسیدیم. گرچه هنوز راه نرفته زیاد داریم؛ حتما باید تلاش خود را مضاعف کنیم.

نقشه مهندسی فرهنگی جزو مطالبه قطعی رهبری بوده است

در حوزه فرهنگ هم راه برون رفت ما از آسیب های فرهنگی ورود مردمی به عرصه های آرمان گرایانه فرهنگی برای رسیدن به تمدن است. البته باید ساز و کار پیدا کنیم، کما اینکه در جنگ و علم و فناوری سازماندهی شد و نقشه مهندسی و آن نقشه علم کشور شد. در حوزه فرهنگ هم ناگزیریم چنین کنیم. به همین دلیل نقشه مهندسی فرهنگی جزو مطالبه قطعی رهبری بوده است.

امروز این سند و نقشه در اختیار ماست و لذا امروز فرهنگ و اقتصاد دو بال تحول رو به جلو و پیشرفت کشور است و هر دوی اینها نقشه راهش معلوم است.

علت مطرح شدن " اقتصاد مقاومتی " از سوی رهبر انقلاب

رهبری انقلاب بر پایه اینکه ضلع سوم مدل را ارائه دهند و نخبگان و متخصصان مربوطه با استفاده از همه امکانات این مدل را به یک نقشه راه مقبول تبدیل کنند و قابلیت عملیاتی دهند، اقتصاد مقاوتی را مطرح کردند، یعنی می خواهم بگویم که سه ضلع را معلوم کرده و هدف را مشخص کردند و برای هر بخش گفتند که چه مدلی می تواند مورد توجه قرار بگیرد.

به همین دلیل تعبیر و تحلیل من این است که نام گذاری امسال به دلیل این است که رهبر معظم انقلاب بر همه ظرفیت های ما تاکنون اشراف دارند و آنچه که هدف نهایی و بلندی که مورد توجه قرار دادند، دستیابی به تمدن نوین است که اگر این سه ضلع خوب شکل بگیرد و مسیر خود را درست پیدا کند و براساس یک برنامه و نقشه راه معین حرکت کنیم و از همه استعدادها و ظرفیت های دینی، ملی، انقلابی، تخصصی و تعهدی خود استفاده کنیم، می توانیم در یک زمان قابل قبول و نه حتی خیلی دور به تمدن نوین اسلامی برسیم.

تسنیم: یکی از بحثهایی که رهبری فرمودند تحول علوم انسانی است. یکی از مهم ترین شوراهایی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده، شورای تحول علوم انسانی است. جلسات این شورا در دولت گذشته مستمر برگزار می شد. نحوه برگزاری جلسات این شورا از آغاز دولت جدید به چه منوال است و آیا با جدیت پیگیری می شود؟ توضیحی در خصوص این شورا بدهید؟

مخبردزفولی:این شورا جزو همان ضلع فرهنگ است و حتی به علم، فناوری و اقتصاد مربوط است، یعنی تحول علوم انسانی یکی از الزامات شکل گیری کامل هر یک از این اضلاع است.

من گفتم که این اضلاع، ضلع های اصلی رسیدن به آن تمدن هستند، اما هر کدام از آنها بخش ها و مولفه های جدی دارند و این بخش را مقتدر و توانمند می کند و می توانیم ما مطمئن شویم که اگر آن ضلع این اجزاء و مولفه ها را داشته باشد، ما را به هدف می رساند.

یکی از مولفه های ضروری که در هر کدام از این سه ضلع مدل تاثیرگذار است، تحول علوم انسانی است که رهبری چندین سال روی این موضوع تاکید دارند. این کار هم در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت. چندین جلسه روی آن بحثشد. در دبیرخانه یکی دو سال یک جمع نخبگانی علوم انسانی دور هم جمع شدند که پیش نویس نحوه تحول را آماده کنند. گزارش آنها در شورای عالی انقلاب فرهنگی سه سال قبل مطرح شد که پس از آن این شورای تحول علوم انسانی که ترکیب آن نوعا از نخبگان حوزوی و دانشگاهی علوم انسانی است، تشکیل شد.

در حال حاضر جلسات این شورا مستمر است و کارگروه های گوناگونی را به خصوص در رشته هایی که اولویت دارد - رشته هایی که می توان منشا تحول جدی شوند و تحول آنها می تواند باعثتحول کلان علوم انسانی باشد - در ۱۴ یا ۱۵ گرایش علمی یا رشته های مرتبط علمی با حضور دانشمندان در این شورا تشکیل شد.

تا آنجایی که در جریان هستم ۱۵ تا ۱۶ گروه از استادان دانشگاه های مختلف و از اساتید حوزوی در بخش های مختلف در این شورا کار خود را انجام می دهند. جلسات منظم و مستمر تشکیل می شود. مسئولیت کار به عهده آقای دکتر حدادعادل است و تعدادی از روسای دانشگاه هایی که رشته اصلی آنها علوم انسانی است، عضو هستند.

ایجاد تحول در رشته های روان شناسی و علوم سیاسی و ابلاغ به وزارت علوم

تقریبا ۱۵ رشته یا گرایش یا عرصه علمی آماده سازی شده و اعضای این شورا گام هایی برای خود تعریف کرده اند، چون گفتند که ما در یک مرحله اصلاحات اساسی را انجام می دهیم که هم در متون باشد و هم در تربیت استاد و هم در نحوه و شیوه های پذیرش دانشجو مورد توجه قرار گیرد و در گام بعدی جایگزینی قوی بسیاری از متون با مبانی انسانی، اسلامی و ارزشی مبتنی بر معارف اسلامی و دینی تنظیم شود. ضمن اینکه در مطالعات تطبیقی باید در علوم انسانی از داشته ها و تجربیات دانشمندان دیگر مکاتب علوم انسانی در دنیا هم استفاده کنیم، اما باید بدانیم چه ارائه می دهیم و نقد آن را داشته باشیم که وقتی دانشجوی جوان ما استفاده می کند از آسیب های آن هم آگاهی داشته باشد.

در سه یا چهار رشته این آماده سازی ها انجام گرفته و شورا بر روی دو مجموعه کارهایی انجام داده، که یکی رشته روان شناسی و یکی هم رشته علوم سیاسی است که کارگروه های ذیربط برنامه های تحولی و مراحل پیشنهادی را تنظیم کرده و به شورای تحول علوم انسانی آوردند. شورا هم نگاه آنها را پذیرفته و تصویب کرده است. این مصوبه را به بنده ارسال کرده اند و من نیز به وزارت علوم ابلاغ کردم و وزیر علوم هم این مصوبه را به بخش های برنامه ریزی ابلاغ کرده و امیدواریم به تدریج آثار اجرایی آن را در دانشگاه ها و در رشته های مرتبط ببینیم.

به تدریج فعالیت هایی که در گروه های تخصصی انجام شده و مسیر شورای تحول علوم انسانی را طی کند به وزارت علوم ابلاغ می شود و یک همکاری خیلی خوبی میان مجموعه شورا و مجموعه آموزش عالی وجود دارد که این همدلی را برای محقق شدن تحول و تغییرات در این حوزه تقویت می کند.

تسنیم: نتیجه می گیریم که از دل شورای تحول علوم انسانی مصوباتی بیرون آمده که به وزارت علوم ابلاغ شده است.

مخبردزفولی:بله، حداقل دو تغییر را در دو رشته روان شناسی و علوم سیاسی به وزارت علوم ابلاغ کرده ایم.

تسنیم: آیا شورای عالی انقلاب فرهنگی در زمینه عملیاتی شدن مصوبات شورای تحول علوم انسانی از سوی وزارت علوم، نظارت و پیگیری های لازم را انجام می دهد؟

مخبردزفولی:حتما، این نظارت و تعامل طرفینی جزو وظایف ماست. ضمن اینکه به شورای تحول علوم انسانی تاکید کردیم که پیگیری نزدیک برای محقق شدن آنها داشته باشد.

ایجاد تغییرات در متون رشته های روان شناسی و علوم سیاسی از مهرماه ۹۳

تسنیم: گزارشی داشته اید که این مصوبات از سوی وزارت علوم اجراء نشده است؟

مخبردزفولی:این مصوبات به تازگی ابلاغ شده و قرار است از مهر ۹۳ جای خود را در دانشگاه ها پیدا کند. این مصوبات یکی دو ماه است که ابلاغ شده و امیدواریم این مصوبات با همت شورای تحول علوم انسانی و وزارت علوم و دانشگاه ها به نتیجه رسیده و در مجموعه درسی دانشگاهی شکل پیدا کند.

تسنیم: نقشه جامع علمی کشور در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است. چه راهکارایی در خصوص عملیاتی کردن این نقشه در نهادها و مجموعه های مختلف کشور دارید؟

ایجاد ۷ فن بازار در کشور

مخبر دزفولی:نقشه جامع علمی کشور چند سالی است که تصویب و ابلاغ شده و ستاد اجرایی آن شکل گرفته است. همه دستگاه های کشور از جمله وزارت علوم، وزارت بهداشت و… در این بخش فعال بوده اند و به طور منظم برنامه ریزی های کلان و برنامه های نحوه اجرایی کردن بخش های مختلف سند علمی کشور شکل گرفته است.

فکر می کنم نقشه جامع علمی کشور جزو روش های بسیار موفق بوده، چون اولا جلسات منظم تشکیل می شود و ثانیا هر بخشی مقید است مصوبات را به جد اجرایی کند. مثلا اگر کاری به وزارت علوم می سپاریم، چه در دوره دولت قبل چه در حال حاضر پیگیری کرده و نتیجه را به شورا گزارش می شود. وقتی به معاونت علمی ریاست جمهوری ماموریتی می دهیم نیز همین طور است. در همین سال گذشته ماموریت دادیم که معاونت علمی ریاست جمهوری فن بازارها را شکل دهد که تاکنون ۷ فن بازار در استان های کشور شکل گرفته است.

تشکیل ستاد سلول های بنیادی در معاونت علمی ریاست جمهوری

در سند آمده که ما باید سیاست ها و برنامه های مرتبط با ۱۵ اولویت اصلی سند را که علومی هستند جزو اولویت الف نام گذاری کرده و اجرایی کنیم که یکی سلول های بنیادی بود که این موضوع در سند در ستاد راهبری تصویب شد و رئیس جمهور در همین دولت جدی آن را ابلاغ کرد و اکنون ستاد سلول های بنیادی در معاونت علمی ریاست جمهوری شکل گرفته و دستیابی ما را در این علوم چند برابر و با شتاب جلو می برد که البته در بخشی از آن معاونت علمی ریاست جمهوری اعتباری و بودجه ای انجام می دهد.

تشکیل ستاد هوافضا در نیروهای دفاعی و دانشگاه های کشور

مثلا هوا فضا جزو تکالیف ما در نقشه جامع علمی کشور بود که قرار است که انسان به فضا بفرستیم و این یک هدف مهم بود. در عین حال ظرفیت های گوناگون و پراکنده و گاهی موازی در زمینه فضا داشتیم که هم در سخت افزار و هم در نرم افزار و در علوم زیستی و علوم فناوری مرتبط فعالیت می کردند که مقرر شد اینها با هم هم پوشانی و تضاد نداشته باشند و یکدیگر را تقویت کنند و بین خود تقسیم کار کنند و این نقشه برای تحقق هدف بزرگ فرستادن انسان به فضا، سیاست ها و ضوابطی را که جلوی موازی کاری ها را بگیرد را تحت عنوان سند هوافضا تصویب کردیم و ستاد راهبری تصویب کرد و به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شد و رئیس جمهور سال گذشته ابلاغ کرد و در حال حاضر ستاد هوافضا هم در نیروهای دفاعی و هم در دانشگاه های کشور شکل گرفته که این هماهنگی و هم آوایی و در عین حال تقسیم کار صورت گرفته است.

بخش مربوط به طب سنتی و نانو تکنولوژی و بیوتکنولوژی جزو تکالیف نقشه جامع علمی کشور است و به یمن داشتن یک ستاد راهبری که وظیفه پیگیری مستمر اجرایی شدن سند علم کشور را داشته تاکنون اقدامات مثبتب انجام شده است.

به زودی ما در زمینه پیشرفت های علمی و فناوری کشور اولین کتاب سالانه خود را که معمولا در دنیا به عنوان year book مطرح است و سازمان های جهانی برای ارزیابی کشورها مبنای آماری خودشان قرار می دهند، منتشر خواهیم کرد و این جزو کارهایی است که در سند علم کشور پیش بینی شده است.

ما اولین کتاب سالانه خود را در زمینه معرفی پیشرفت های علمی و فناوری در بخش های مختلف هم از نظر پیشرفت های علمی و هم فناورانه و هم از نظر مسائل بودجه و محقق شدن آثار پژوهشی گوناگون در زندگی مردم به لحاظ تولید محصول و ثروت آفرینی منتشر می کنیم.

رهبر معظم انقلاب چندین بار در این خصوص تاکید داشته اند که بحمدالله نقشه جامع علمی کشور و سند تحول آموزش و پرورش انجام شده و اینها بخشی از کارهایی است که به فرمایش رهبری در شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است.

رهبر انقلاب فرمودند که ساز و کارهای نظارت و رصد و اصلاح و به روزرسانی در این اسناد دیده شده که وجود این ستاد هم هماهنگی انجام می دهد و هم در صحنه عمل آنچه که باید ابلاغ و تصویب شود را سازماندهی می کند و هم هماهنگی بین دستگاه ها را انجام می دهد و هم اگر براساس تحولات علم و فناوری دنیا نیاز به به روزرسانی و یا توجه به عرصه جدید باشد را به محض اینکه به جمع بندی و تخصصی و کارشناسی برسد در دستور قرار می دهد و ابلاغ می کند.

آئین نامه اجرایی برای کمک مالی به تمامی دانشجویان دوره دکتری

یکی از کارهای دیگر ما این است که در ستاد راهبری تصویب کردیم که حتما باید دانشجویان دکترای ما بتوانند از یک حداقل کمک هزینه تحصیلی برخوردار باشند. در حال حاضر دانشجویان دکتری که بار اصلی تحولات و تغییرات علمی به دوش آنهاست مبلغی دریافت نمی کنند، گرچه در علوم پزشکی دانشجویان دوره تخصصی مبلغی دریافت می کنند، اما در رشته های دیگر متاسفانه هیچ کمک هزینه ای به دانشجویان اعطا نمی شود مگر اینکه استادی از اعتبارات تحقیقاتی خود به دانشجو کمک کند که آن هم خیلی مشکل و سخت است. لذا در ستاد راهبری در سال گذشته تصویب شد و این روزها مراحل بعدی خود را طی می کند و وزارت علوم و بهداشت هم این را قبول دارند که ما بتوانیم به دانشجویان دکترای خود کمک کنیم. براساس مصوبه قرار شده آئین نامه ها اجرا شود. از این نوع کارها که چرخ علم و فناوری را پیش می برد و اهداف نقشه علمی را محقق می کند به طور مستمر در ستاد راهبری انجام می شود.

پایان حکم اعضای فعلی شورای عالی انقلاب فرهنگی در خردادماه

تسنیم: برخی از اخبار از ایجاد تغییرات در میان اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی حکایت دارد. آیا این اخبار صحت دارد؟

مخبردزفولی:شورای عالی انقلاب فرهنگی ودیعه امام راحل است و جزء شئون ولایت فقیه است، یعنی در مسیر امام(ره) و مقام معظم رهبری است. مشروعیت و جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ظرفیت ها و اختیاراتی که پیدا کرده، همه اینها در این مسیر است و لذا تغییر دولت ها به معنای تغییرات در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست، اما این شورا یک تقویم زمانی دارد که رهبر انقلاب معمولا هر سه سال یک بار احکام اعضاء را بررسی می کنند، چه اعضای حقیقی و چه اعضای حقوقی. به تشخیص رهبر انقلاب ممکن است افرادی اضافه شده یا تغییر کنند و یا اینکه در عین حال پیوست حکم ایشان هر سه سال یک بار به شورا ابلاغ می شود که مسیر آینده ما و کارهای جدیدی را که باید در اولویت قرار دهیم را ابلاغ می کنند. معظم له اعضای شورا را منصوب می کنند و هم پیوست این حکم و مسیر آینده را تعیین می کنند.

تسنیم: حکم اعضای کنونی شورای عالی انقلاب فرهنگی چه زمانی به پایان می رسد؟

مخبردزفولی:فکر می کنم یکی دو ماه دیگر.

تسنیم: یعنی در خردادماه؟

مخبردزفولی:بله، چون معمولا این مسیر طبیعی است. البته سال های قبل داشتیم که سه سال احکام اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی تمام شده بود، اما با تایید رهبر معظم انقلاب اعضای این شورا به کارشان ادامه دادند و معظم له پس از یک سال احکام را دوباره تجدید کردند و هر طور تشخیص ایشان باشد، همان است.

تسنیم: یکی دیگر از مجموعه های زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی هیئت عالی جذب است. آخرین مصوبات و اقداماتی که در این هیئت انجام شده را توضیح دهید؟

مخبردزفولی:در هیئت عالی جذب موضوع جذب جوانان با استعداد مطرح است و جزو افتخاراتی است که در سال های اخیر با سیاست گذاری شورای عالی انقلاب فرهنگی و به همت وزارتخانه های علوم و بهداشت محقق شده و در این زمینه هیئت عالی جذب ترکیب مشترک میان دستگاه های گوناگون دارد که بسیار زحمت کشیدند.

سیل درخواست های گوناگون به دانشگاه ها می آمد، اما ساز و کار درست و منسجمی برای پذیرش و جذب وجود نداشت. این امر نظام مند و قانون مند شد و مسیر آن از طریق فراخوان اتفاق افتاد و از مسیرها و روش های غیرمعقول، نادرست، رابطه ای، سلیقه ای و فردی جلوگیری شد.

فراخوان این است که هر کسی که استعداد و تخصص رشته ای را دارد با مدارکش مراجعه کرده و براساس ظرفیت ها و نیازمندی هایی که وجود دارد بررسی می شود. مسیر هم کاملا روشن است. هیئت عالی جذب در شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می کند که این هماهنگی و سیاست گذاری ها را پیگیری می کند و نظارت کلان دارد و یک هیئت مرکزی جذب در وزارت علوم و در وزارت بهداشت و در دانشگاه آزاد فعالیت دارد.

متناظر با اینها در هر دانشگاهی هیئت اجرایی جذب وجود دارد و در هر دانشکده یک هیئتی که متشکل از مدیر گروه _ یعنی نماینده گروه _ رئیس دانشکده و افراد متخصص دیگر هستند.

ساز و کار کاملا معلوم است؛ هم همراهی گروه و بخش و دانشکده و هم نظر دانشگاه لحاظ می شود و هم فراخوان عمومی مبنای همه این تصمیم گیری ها قرار می گیرد.

در باب جذب اعضای هیئت علمی در دانشگاه ها نیاز به جذب حدود ۱۸ هزار تا ۲۰ هزار نیروی متخصص جدید در دانشگاه ها است. این موضوع نشان می دهد که استعدادهای فراوانی در کشور داریم که اگر برای آنها خوب برنامه ریزی کنیم و اجازه دهیم که همه در فراخوان ها شرکت کنند، چون عده ای یا علاقه ندارند که این عرصه برای جوانان نخبه باز باشد. اگر این عده امکان عرضه خود را پیدا کنند می گویند که فقط آنهایی که ما می گوییم باید جذب دانشگاه ها شوند که این کار خلاف است و ما نمی توانیم استعدادهای گوناگون جوانان متخصص خود را پشت در دانشگاه ها نگه داریم برای اینکه کسی یا کسانی نمی خواهند که این ظرفیت ها به مجموعه علمی کشور اضافه شود.

به نظرم هیئت عالی جذب جزو اقدامات بسیار موفق و تاثیرگذار شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده و ممکن است بعضی ها بگویند اشکالاتی در گوشه هایی وجود دارد که خو ب قابل رفع است.

ممکن است بگویند تخلفاتی انجام می شود. خوب در هر مسیری اشتباه، تخلف و کوتاهی صورت می گیرد که باید رسیدگی شود. نظارت همین است که اساس و ضابطه و چارچوب کار را درست طراحی کنیم و سازماندهی و از آن طرف نظارت کنیم که درست عمل شود. باید اشتباه یا کاستی و گله و شکایتی وجود دارد، آنها را رفع و رجوع کنیم.

تسنیم: در پایان اگر مطلبی دارید بفرمایید.

مخبردزفولی:از شما تشکر می کنم.

گفت وگو از رضا همدانچی

انتهای پیام /