9 بیماری جدی که باعث خشک شدن دهان می شوند
خشک شدن دهان یکی از مشکلاتیست که ممکن است هر کسی آن را تجربه کند. اما علت خشکی دهان و گلو و روش های درمان آن چیست؟
خشک شدن دهان عارضهای است که همه افراد حداقل یکبار آن را تجربه کردهاند.این اتفاق ممکن است در خواب یا در هر ساعتی از شبانه روز رخ دهد. اما علت این عارضه چیست؟ چگونه می توانیم از آن پیشگیری کنیم؟ امیدنیوز روش های درمان خشکی دهان را در اختیارتان قرار داده است.
خشکی دهان چیست ؟
خشکی دهان یا اگزوستوما، به شرایطی اشاره دارد که در آن غدد بزاقی دهان، بزاق کافی برای مرطوب نگهداشتن دهان نمیسازند. این عارضه اغلب به دلیل عوارض دارویی یا افزایش سن یا در نتیجه رادیودرمانی سرطان به وجود میآید.
علت خشکی دهان ممکن است بیماری باشد که غدد بزاقی را مستقیما تحت تاثیر قرار داده باشد. بزاق با خنثیکردن محصولات اسیدی باکتریها، جلوگیری از رشد باکتریها و شستن ذرات غذا، به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک میکند. همچنین بزاق توانایی فرد برای چشیدن را بهتر کرده و جویدن و بلع را آسانتر میکند. به علاوه، آنزیمهای بزاق به هضم غذا کمک میکنند.
کاهش بزاق و خشکشدن دهان از یک آزار ساده تا اثرات بزرگ روی سلامتی فرد و سلامتی دندانها و لثهها همچنین اشتها و لذت بردن از غذا میتواند متفاوت باشد.
علائم خشک شدن
اگر غدد بزاقی در دهان فرد به میزان کافی بزاق نسازد، این علائم را دائما یا اغلب اوقات خواهد داشت:
- خشکشدن یا احساس چسبندگی در دهان
- بزاقی که به نظر میرسد غلیظ و چسبنده است.
- تنفس دشوار
- جویدن، بلع کردن و صحبت کردن دشوار
- گلودرد یا خشکی گلو و صدای خشن
- زبان خشک یا شیاردار
- مشکل در استفاده از دندان مصنوعی
- به علاوه خشکی دهان باعث چسبیدن رژ لب به دندانها میشود.
- تشنگی مکرر
- زخم یا شکاف پوست در گوشههای دهان
- بوی بد دهان
عوارض خشکی دهان
کاهش ترشح بزاق در طولانیمدت ممکن است منجر به عوارض زیر شود.
- افزایش خرابی دندان و بیماریهای لثه
- زخم دهان
- عفونت قارچی دهان (برفک)
- زخم یا ترک پوست در گوشه دهان یا ترک لبها
- تغذیه ضعیف به دلیل مشکل در جویدن و بلع
- ایجاد مشکل در استفاده از دندان مصنوعی
علت خشکی دهان چیست ؟
هنگامی که غدد بزاقی، بزاق کافی برای مرطوب نگهداشتن دهان نمیسازند، این عارضه ایجاد میشود. این غدد ممکن است به دلایل زیر به درستی کار نکنند:
۱. داروها
بسیاری از داروها، از جمله بسیاری از داروهایی که بدون نسخه تهیه میشوند، عارضه خشکی دهان دارند. داروهایی که به احتمال بیشتری مشکل ایجاد میکنند، برخی داروهای درمان افسردگی مثل ربوکستین، فشار خون بالا و اضطراب و همچنین ضد حساسیتها، ضد احتقانها، ریلکسکنندههای عضلات و داروهای ضددرد هستند.
۲. افزایش سن
بسیاری از افراد مسن با افزایش سن عارضه خشکشدن دهان را تجربه میکنند. فاکتورهای دخیل در این موضوع شامل استفاده از داروهای خاص، تغییر در توانایی بدن برای پردازش دارو در بدن، تغذیه ناکافی و بیماریهای مزمن است.
۳. درمان سرطان
داروهای شیمیدرمانی میتوانند ترکیب بزاق و مقدار تولیدشده را تغییر دهند. این اتفاق میتواند موقتی باشد و جریان طبیعی بزاق بعد از تکمیل درمان باز میگردد. به علاوه پرتودرمانی سر و گردن میتواند به غدد بزاقی آسیب رسانده و باعث کاهش قابل توجه در تولید بزاق شود. این مشکل بسته به دوز پرتو و منطقه درمان، احتمال دارد موقتی یا دائمی باشد.
۴. آسیب عصبی
آسیب یا جراحی که باعث ایجاد مشکل عصب در ناحیه سر و گردن شود می تواند منجر به خشکی دهان شود.
۵. مصرف مواد مخدر و الکل
نوشیدن الکل و سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو میتواند علائم خشکی دهان را تشدید کند.مصرف متامفتامین میتواند خشکشدن شدید و خرابی دندانها (شرایطی که به عنوان “دهان مت” شناخته میشود) را در پی داشتهباشد.
۶. کم آبی بدن
شرایطی مانند تب، تعریق بیش از حد، استفراغ، اسهال، ازدستدادن خون و سوختگی میتوانند باعث کمآبی بدن شوند. کمآبی به خشک شدن دهان کمک میکند.
علت خشکی دهان و تشنگی
در مواقعی که بدن شما با کم آبی مواجه میشود، مخاط بدن و پوست، خشک میشوند. این حالت سبب ایجاد خشکی دهان هم میشود. بنابراین بدن شما کم آب است و دچار خشکی دهان هم شدهاید. پس قبل از اینکه با خشکی دهان مواجه شوید، تشنگی هم برای شما ایجاد میشود.
البته مواردی وجود دارد که خشکی دهان با رفع تشنگی برطرف نمیشود زیرا تنشگی و کم آبی دلیل ایجاد خشکی دهان نیستند. در این مواقع علت دیگری سبب ایجاد خشکی دهان شدهاست. با رفع آن علت میتوانید خشکی دهان را برطرف کنید، نه با رفع تشنگی.
در صورتیکه با خشکی دهان مواجه شدید، تشنگی مفرط هم داشتید، سعی کنید به متخصص غدد مراجعه کنید. ممکن است که به بیماری دیابت مبتلا شدهباشید. بررسی علت خشکی دهان از مهمترین موارد است.
۷. اضطراب و خشکی دهان
زمانی که شما دچار استرس میشوید، سطح ترشح هورمون کورتیزول افزایش پیدا میکند. به این هورمون، هورمون استرس نیز گفته میشود. هنگامی که سطح کورتیزول در بزاق افزایش پیدا میکند، ترکیب بزاق تغییر کرده و باعث خشک شدن دهان میشود.
۸. خروپف
تنفس از طریق دهان باعث تبخیر بزاق میشود و به ایجاد این عارضه کمک میکند. افرادی که خروپف با دهان باز دارند، دچار همین مشکل شده و احتمالا بعد از بیدارشدن از خواب خشکی در گلو و دهان خود احساس میکنند.
۹. خشکی دهان و دیابت
یکی از علائم شایع دیابت خشک شدن دهان است. پزشکان احتمال میدهند، افزایش قند خون روی تولید بزاق تاثیر میگذارد. افراد مبتلا به دیابت اغلب دچار کمآبی میشوند. همچنین این بیماران از داروهایی استفاده میکنند که عارضه خشکی دهان را در پی دارند.
۱۰. برفک دهان
برفک دهان نوعی عفونت قارچی دهان است. عفونت قارچی باعث التهاب بافت دهان میشود. این التهاب روی غدد بزاقی تاثیر گذاشته و به آنها آسیب وارد میکند. به همین دلیل تولید بزاق با مشکل روبرو میشود.
۱۱. فیبروز کیستیک
فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی است که به سیستم گوارشی و تنفسی آسیب وارد میکند. این بیماری بر عملکرد بزاق تاثیر منفی گذاشته و باعث خشک شدن دهان میشود. همچنین داروهایی که برای درمان و مدیریت فیبروز کیستیک تجویز میشوند، خشکی را تشدید میکنند.
۱۲. اختلالات خودایمنی
در اختلالات خودایمنی سیستم ایمنی بدن بهاشتباه به بدن حمله میکند. سندرم شوگرن نوعی بیماری خودایمنی است که روی غدد بزاقی تاثیر گذاشته و باعث التهاب آنها میشود. بیماریهای خودایمنی دیگری نیز ممکن است باعث خشکی دهان شوند، مانند ایدز و آرتریت روماتوئید.
۱۳. بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر میتواند روی هیدراته ماندن بدن تاثیر منفی داشته باشد. همچنین زمانی که برای این افراد داروی خشکی دهان تجویز میشود، در مصرف آن دچار مشکل شده و عارضه برطرف نمیشود.
خشکی دهان نشانه چیست ؟
گاهی علت ایجاد خشکی دهان موارد بالا نیستند و عوامل دیگری در ایجاد آن موثر است. برای بررسی این موارد با ما همراه باشید و ادامهی مطلب را بخوانید.
۱. علت خشکی گلو و دهان
خشک شدن دهان گاهی همراه با خشکی در گلو مشاهده میشود. این حالت اغلب به دلایل مختلفی اتفاق میافتد که برخی از آنها شامل موارد زیر هستند؛
- خوابیدن با دهان باز
- کمآبی بدن
- ورزش
- تنفس با دهان
- زندگی در محیط خشک
- سرماخوردگی
- التهاب گلو
- ویروس
- کرونا
- حساسیت
- داد زدن
- دویدن
این نوع خشکی اغلب موقت بوده و پس از برطرفشدن علت آن، خشکی نیز بهمرور برطرف میشود.
۲. علت خشکی لب همراه با خشکی دهان
مصرف داروهایی که باعث خشک شدن بزاق میشوند، روی لبها نیز تاثیرگذارند و باعث ایجاد خشکی لب و ترک روی لب میشوند. گاهی نیز سرماخوردگی و قرارگرفتن در محیط خشک باعث ایجاد این مشکل میشوند. بهطورکلی زمانی که خشکی از حالت خفیف به شدید برود، بیشتر میتوان تاثیر آن را روی لبها مشاهده کرد.
۳. علت خشکی دهان بعد از غذا خوردن
گاهی بعضی از افراد بعد از خوردن غذا و مواد غذایی دچار خشکی دهان میشوند. احتمالا میخواهید بدانید که دلیل این حالت چیست. خوردن غذا به تنهایی باعث خشکی دهان نمیشود. بلکه این مسئله اهمیت دارد که چه چیزی میخورید و چه مادهی غذایی باعث خشکی دهان شما میشود. مثلا خوردن مواد غذایی شور و خشک به خودی خود بیشتر آب دهان را جذب خود میکنند و باعث خشکی بیشتر دهان میشوند. هنگامی که مواد غذایی خشک، چرب و شور میخورید، دوبرابر حالتهای دیگر نیاز به جذب آب دارید تا بتوانید بالان را به دهان خود برگردانید.
- گوشت
- تست
- نان
- چوب شور و خوراکیهای مشابه
- شیرینیها
- فست فود
۴. علت خشکی دهان در صبح چیست ؟
خشکی صبحگاهی دهان به دلیل عدم تولید کافی بزاق است. دلایل مختلفی باعث ایجاد این مشکل میشوند. آپنه خواب، مصرف برخی داروها، پیری و درمان سرطان از دلایل خشکی در صبح هستند.
۵. خشکی دهان و کبد؛ خشکی دهان نشانه بیماری کبدی است ؟
سوءمصرف الکل و مصرف طولانی مدت آن باعث آسیب کبدی و اختلال در عملکرد کبد میشود. به این بیماری کبد الکلی میگویند. یکی از علائم اولیه برخی از بیماری های کبدی خشکی دهان است. این افراد علائم دیگری مانند افزایش تشنگی، درد یا حساسیت به لمس شکم، کاهش وزن، خستگی و زردی دارد.
۶. سرماخوردگی باعث خشکی دهان میشود ؟
یکی از علائم اصلی سرماخوردگی گرفتگی بینی است. زمانی که مجاری بینی مسدود میشود، بیمار مجبور است از دهان نفس بکشد. تنفس دهانی بهخصوص در خواب باعث تبخیر بزاق شده و خشک شدن دهان را در پی دارد. مصرف برخی داروهای ضد احتقان بینی به دلیل خشککردن مخاط و بزاق این شرایط را سختتر میکنند. این حالت بلعیدن را برای بیمار سخت کرده و احتمال ایجاد باکتریها را در دهان افزایش میدهد.
۷. علت سرگیجه و خشکی دهان
گاهی ممکن است که خشکی دهان همراه با سرگیجه در شما دیدهشود. اما چرا این دو علامت با هم ظهور کردهاند؟ به نقل از medicinenet، یکی از اصلیترین دلایلی که ممکن است باعث ایجاد خشکی دهان شود و همراه با آن سرگیجه را ایجاد کند، کم آبی بدن یا همان دهیدراتاسیون بدن است. هنگامی که بدن شما دچار کم آبی میشود، مقدار حجم خون کاهش پیدا میکند. این کاهش حجم میتواند سرگیجه را باعث شود و فشار را کم کند.
از طرفی یکی دیگر از شرایطی که میتواند باعث ایجاد این دو علامت با هم شود، گرمازدگی است. زمانی که شما در گرمای شدید قرار میگیرید، دچار تبخیر زیاد آب بدن میشوید و همین مسئله میتواند برای شما سرگیجه و خشکی دهان ایجاد کند.
۸. علت تلخی و خشکی دهان چیست ؟
اگر سلامت دندانها و بهداشت آنها به خوبی رعایت نشود، ممکن است که آسیبهای زیادی به آنها برسد. یکی از مهمترین مشکلاتی که ممکن است مسواک نزدن و نخ دندان نکشیدن برای دندانهای شما ایجاد کند، این است که بر روی دندانهای شما پلاک ایجاد شود. اما پلاک چیست؟
هنگامی که آلودگی در دهان شما جمع پیدا کند، میکروبها بر روی دندانها و بین آنها شرع به رشد میکنند. با رشد خود در اجتماعهایی به نام پلاک جای میگیرند. پلاکها سخت هستند و به سختی از روی دندان کنده میشوند. معمولا این مرحله از آلودگی و عدم بهداشتی بودن دندان، باید به دندانپزشکی سپرده شود و نیاز به شستشوی تخصصی دارد.
تجمع پلاک و باکتری در دهان تنها بر روی دندانها نیست. وقتی که پلاکها بر روی زبان هم قرار میگیرند، باعث ایجاد طعم تلخی در دهان میشوند. این حالت میتواند همراه با خشکی دهان باشد.
گاهی نیز خشکی دهان از عوارض داروهایی است که مصرف میکنید. همچنین ممکن است که تلخی دهان هم از عوارض دارو باشد. البته هنگامی که دهان شما خشک میشود نمیتوانید به خوبی مزهها را احساس کنید و همین سبب تلخی دهان هم میشود.
۹. اسید معده و خشکی دهان
دلایل صددرصدی و دقیقی برای اثبات این مسئله که اسید معده خشکی دهان میآورد وجود ندارد. اما طبق تحقیقاتی که انجام شدهاست، گفتهاند که افرادی که آب دهان بیشتری را قورت میدهند، اسید معدهی کمتری را رفلاکس میکنند.
بنابراین این مسئله را از سمت دیگری بررسی کردهاند. البته هنوز توجیه علمی برای این اطلاعات وجود ندارد و تنها دادههای آماری هستند.
طبق دادههای آماری که از افرادی که اسید معده بیشتر و یا رفلاکس اسید معده به همراه خشکی دهان دارند، تعداد زیادی این دو علامت را با هم داشتهاند. اما باز هم تاکید میکنیم که دلیل علمی برای آن وجود ندارد.
البته شاید بزاق به علت حالت بازی که دارد در خنثی کردن بیشتر اسید موثر است و فردی که خشکی دهان دارد، رفلاکس را با قدرت بیشتری احساس میکند.
علت خشکی دهان در خواب چیست ؟
یکی از علت خشکی دهان و گلو در خواب تنفس دهانی است. افراد ممکن است به علت عادت، گرفتگی مجرای بینی یا دیگر مشکلات سلامتی دچار این عارضه شوند. خروپف و آپنه انسدادی خواب جز مشکلاتی هستند که در خواب اختلال ایجاد کرده و باعث تنفس دهانی میشوند. افرادی که دچار آپنه خواب شدید هستند یا شاخص توده بدنی بالایی دارند، بیشتر احتمال دارد، دچار خشکی دهان در شب شوند.
آب نخوردن در شب
یکی از اصلیترین علتهای خشک شدن پوست بدن و خشکی دهان در شب و هنگام خواب این است که شما آب نمیخورید. هنگامی که به اندازهی کافی آب نخورید، بدن شما دهیدراته میشود و آب بیشتری از دست میدهد. در این موقع معمولا اولین جایی که خشکی را نشان میدهد، دهان است. از طرفی پوست نیز ممکن است دچار خارش بدن در شب بشود.
تنفس دهانی
از دهان نفس کشیدن یکی از بدترین کارها برای خشکی دهان است. زمانی که شما از دهان نفس میکشید، مقدار آب بیشتری از دهان شما تبخیر میشود. مخاطهای دهان باید مرطوب باشند و با در معرض هوا و محیط بیرون قرار گرفتن خشک میشوند. این حالت باعث ایجاد احساس خشکی شدید دهان میشود. همچنین زبان نیز با قرار گرفتن در معرض هوای بیرون خشک میشود و ترک برمیدارد.
بازگشت اسید معده
بازگشت اسید معده و خشکی دهان میتوانند به هم مرتبط باشند. پیشتر در این باره صحبت کردیم که افرادی که آب دهان کمتری دارند و دهانشان بزاق کمتری نسبت به باقی افراد تولید میکند، معمولا اسید معدهی آنها به میزان کمتری خنثی میشود. دلایل چندانی برای اثبات این مسئله در دست نیست اما افرادی زیادی در مطالعات متنوع بررسی شدهاند که اسید معدهی زیاد آنها همراه با خشکی دهان بودهاست.
خر و پف
خر و پف به معنی آن است که به سختی در حال نفس کشیدن هستید و مجرای تنفسی شما در مسیر مناسبی قرار ندارد. در این حالت حتما باید بررسیهای لازم توسط متخصص گوش و حلق و بینی انجام شود تا مطمئن شوید که از سلامت کامل برخوردار هستید. خر و پف دهان را باز نگه میدارد و دم و بازدم را با شدت و تعداد بیشتری انجام میدهد. همین مسئله باعث از دست دادن بیشتر آب بدن میشود. دهیدراته شدن میتواند مشکلات زیادی به بار بیاورد.
آپنه انسدادی
آپنه انسدادی یکی دیگر از مواردی است که مانند خروپف ایجاد تنفس دهانی میکند. تنفس دهانی میتواند ایجاد خشکی دهان کند.
چاقی
معمولا افرادی که چاق هستند و شاخص توده بدنی بالاتری دارند، آن دسته افرادی هستند که بیشتر به آپنه انسدادی مبتلا میشوند. کسانی که به آپنه انسدادی مبتلا میشوند احتمال اینکه به تنفس دهانی دچار شوند بالاتر میرود.
درمان و پیشگیری خشکی دهان
نوع درمان به علت خشکی دهان بستگی دارد. پزشک یا دندانپزشک ممکن است راههای زیر را پیشنهاد کند:
- تغییر دارو: تغییر دارویی که منجر به خشکی دهان شده است.
- مرطوب کننده دهان: تجویز محصولاتی که دهان را مرطوب میکنند که شامل محلولهای دهانی بدون نسخه، داروهای نیازمند نسخه، بزاق مصنوعی یا مرطوبکنندهها برای افزایش لغزندگی دهان میشود. دهانشویههای دارای زایلیتول (Xylitol) میتوانند موثر باشند. اگر بیمار دچار خشکی شدید باشد پزشک یا دندانپزشک ممکن است داروهایی که ترشح بزاق را تحریک میکنند (مانند پیلوکارپین) تجویز کنند و اقداماتی برای محافظت از دندانها انجام دهند.
۱. درمان خانگی خشکی دهان
به طور معمول، بیماران میخواهند احساس راحتی کنند و از این مشکل خلاص شوند. چهار نوع درمان وجود دارد:
- نفس کشیدن از طریق بینی: همانطور که گفته شد نفس کشیدن از راه دهان نیز خودش از علتهای خشک شدن زبان و حلق است. پس بهتر است که نسبت به نوع نفس کشیدن خود تجدید نظر کنید. زمانی که از راه بینی نفس بکشید تا حد زیادی باعث میشود که این مشکل شما تا حد زیادی برطرف گردد.
- اجتناب از الکل، کافئین و تنباکو: الکل و تنباکو که همان سیگار است باعث میشود کهدهان خشک شود. کسانی که زیادی سیگار مصرف میکنند در طول زمان دچار این مشکل میشوند. از سوی دیگر نوشیدن الکل نیز باعث کم آبی بدن و خشک شدن دهان خواهد شد. نوشیدنیهای کافئیندار هم مثل قهوه یا نسکافه در کوتاهترین زمان باعث این مشکل و کم آبی بدن میشوند. پس بهتر است که در طول روز از این نوشیدنیها به مقدار کمتری استفاده کنید تا با عارضههای ناشی از این مشکل مواجه نشوید.
- با استفاده از رطوبت ساز
- اجتناب از داروهای ضد احتقان بدون نسخه
- بیشتر آب بنوشید: به میزانی که شما در طول روز مقدار استفاده از آب را زیاد کنید بدنتان به اندازه کافی آب و مایعات دریافت خواهد کرد. در نهایت این آبها در تولید بزاغ نیز نقش خواهد داشت. پس این مشکل شما نیز برطرف میشود و شما از عارضههای خشکی دهان در امان خواهید بود.
- مکیدن تراشههای یخ: قطعههای یخ نیز میتواند موجب تحریک و فعال کردن غدد بزاقی باشد. البته نباید یخها را با دندانتان گاز بگیرید. زیرا که میتواند موجب آسیب به دندانها شود.
- مرطوب کننده لب با وازلین: لبهای خودتان را با انواع مرطوب کنندهها نرم کنید. خشکی لبها نیز باعث ترک لبها و احساس دایم نیاز برای مرطوب کردن آنها در شما ایجاد کند.
- تحریک بزاق: میتوانید با خوردن انواع ترشیجات غدد را تحریک کنید که بزاق ترشح کنند.
- جویدن آدامس بدون قند
- خوردن آب نباتهای سفت بدون قند
- برخی از داروها میتوانند به تولید بزاق کمک کنند: البته این داروها را باید زیر نظر متخصصین استفاده کنید. برای مثال بهتر است که به دندان پزشک یا پزشک عمومی مراجعه کنید و از آن ها بخواهید که در صورت نیاز داروهای مورد استفاده برای درمان خشکی دهان را برای شما تجویز کنند.
۳. خشکی دهان از نظر طب سنتی
در طب سنتی معتقدند بیشتر مواقع خشکی دهان مربوط به خشکمزاج بودن شخص است. افرادی که طبع خشک دارند، علاوه بر دهان، در پوست، چشمها و حتی سیستم گوارش دچار این مشکل هستند. این افراد در چشمها احساس خارش و سوزش میکنند و بیشتر مواقع به یبوست مبتلا هستند. این افراد باید بعد از استحمام از کرم مرطوبکننده یا روغن استفاده کنند. با روغنمالی کردن کل بدن میتوان مشکل طبع خشک را بهمرور برطرف کرد.
۴. داروی گیاهی برای رفع خشکی دهان
برخی از گیاهان میتوانند باعث تسکین خشکی دهان شده و تولید بزاق را تحریک کنند. این گیاهان دارویی عبارتند از:
- آلوئهورا: ژل درون برگهای آلوئهورا برای درمان این مشکل و مرطوب کردن دهان بسیار مناسب است.
- زنجبیل: زنجبیل به تحریک تولید بزاق کمک میکند.
- ریشه هالی هاک: عملکرد مرطوبکنندگی گیاه هالی هاک همانند آلوئهورا است.
- ریشه گل ختمی: ریشه ختمی نرمکننده و مرطوبکننده است.
- فلفلدلمهای: این فلفل باعث ترشح بزاق میشود.
ارسال نظر