اعمال سحر ماه رمضان و دعاهایی که سریع مستجاب می شوند !
در ماه مبارک یکی از آداب و فضایلی که وجود دارد، اعمال سحر ماه رمضان است که علاوه بر خوردن سحری، دعاها و تسبیحاتی توصیه شده است.
اعمال سحر ماه رمضان بسیار سفارش شده و به دلیل فضایلی که وجود دارد، باید سعی کرد که انجام دهید. با ما همراه شوید.
اعمال سحر ماه رمضان چیست ؟
اعمال سحر ماه رمضان موضوع مورد بحث ماست. از قدیم گفته‌اند سحرخیز باش تا کامروا شوی و مردم ما نیز این مثل گوهربار را سرمشق زندگی خود قرار داده‌اند تا با سحرخیزی در زندگی دنیوی و اخروی خود پیروز باشند.
چراکه انسان سحرخیز آرامش بیشتر دارد و سحرخیزی باعث می‌شود در زندگی دنیوی درهای رحمت خداوند به روی انسان بازتر شود و با خواندن نمازهای پنج‌گانه و اعتقاد به اصول اسلامی در زندگی اخروی نیز پُربارتر خواهد بود.
معمولاً سحرگاهان بعضی از مردم در خواب و استراحت هستند و از فیض سحرخیزی محروم هستند اما ماه مبارک رمضان دریچه توفیق سحرخیزی را به روی همه به ویژه روزه‌داران می‌گشاید و مقدمه‌ای برای درک بهتر سحرخیزی در دیگر ایام زندگی می‌شود.
اما آنچه که خیلی مهم است در مورد اهمیت سحرخیزی از منظر قرآن کریم است که با تدبر در آیات قرآن می‌توان به اهمیت آن دست پیدا کرد، آیاتی مانند آیه ۳۴ سوره مبارکه الرحمن، آیه ۱۷ سوره مبارکه آل‌عمران، آیه ۵ سوره مبارکه قدر، آیات یک و ۲ سوره مبارکه فجر، آیات ۷۸و۷۹ سوره مبارکه اسراء، آیات ۱۷ و ۱۸ سوره مبارکه زاریات و ...
که این آیات نشان می‌دهند بیداری در سحرگاهان، عبادت، دعا و استغفار در این زمان از صفات متقین، مورد سفارش خداوند، شیوه نیکوکاران تقوا پیشه و مایه دستیابی به بهشت است.
آشنایی با برگزیده ترین اعمال سحر ماه رمضان
1. اعمال سحر ماه رمضان : تسبیح
تَسْبیح، اصطلاحی قرآنی و بسیار رایج در فرهنگ اسلامی، به معنای تنزیه و تقدیس خداوند است. در آداب اسلامی، تسبیح بیشتر ناظر به ذکر«سبحان الله» است، اما در کاربرد عام، اذکار دیگر مانند تکبیر، تهلیل و حمد را نیز شامل می‌شود.
شاخص آن تسبیحات اربعه، از اذکار واجب نماز است که هر ۴ ذکر را شامل است. خداوند در آیه ۵۵ سوره مبارکه غافر می‌فرماید: وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ بِالْعَشِیِّ وَ الْإِبْکار. و به سپاس پروردگارت شامگاهان و بامدادان ستایشگر باش.
در تفسیر آمده است که مقصود از الإبکار همان بین الطلوعین است و یا در آیه ۴۲ سوره مبارکه احزاب می‌فرماید: وَسَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَأَصِیلًا. یعنی «و صبح و شام او را به پاکى بستایید.»
2. استغفار یکی از اعمال سحر ماه رمضان
استغفار اصطلاحی قرآنى و به معنى درخواست آمرزش از خداوند است که یکی از اعمال سحر ماه رمضان به شمار می رود. قرآن کریم در سوره الذاریات در توصیف متّقین می‌فرماید: «وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُون» یعنی متّقین در سحرگاهان طلب مغفرت می‌کنند.
در سوره آل عمران هم در توصیف متّقین، آنجا که خصوصیات آن‌ها را بیان می‌کند، می‌فرماید: «وَ الْمُسْتَغْفِرینَ بِالْأَسْحارِ».
3. طلب حاجت هنگام سحری ماه رمضان
از پیغمبر اکرم (ص) روایت است که می‌فرمودند: «قسم به آن موجودی که جان منِ پیغمبر، در دست قدرت او است، دعای فرد در «ما بین الطلوعین» در برآوردن حاجات و برطرف کردن نیازها، مؤثرتر است از کسی که به دنبال تجارت می‌رود و با مال خودش در زمین به دنبال درآمد است.»
روایت دیگری نیز از امام باقر (ع) است که حضرت فرمود: «بر شما باد به دعا در سحر ! چرا که در این ساعت، درهای آسمان باز می‌شود؛ و در این زمان روزی‌ها تقسیم می‌شود و حاجت‌های بزرگ در این زمان برآورده می‌شود.»
4. خواندن ادعیه وارده هنگام سحر
از میان ادعیه، قرائت دعای سحر و ابوحمزه ثمالی و از میان سوره‌های قرآن، سوره‌ی مبارکه ی قدر در این ساعات سفارش شده است. در روایت است که هیچ مؤمنی روزه نمی گیرد و در هنگام سحری و افطار سوره قدر را نمی خواند، مگر اینکه میان این دو وقت، مانند کسی است که در راه خدا به خون خود آغشته باشد.
5. خوردن سحری ماه رمضان
علاوه بر اینها سحرخیزی و پرداختن به نماز و دعا نباید ما را از خوردن سحری بازدارد. پیامبر اعظم (ص) فرمود: «سحری بخورید که در آن برکت است و نیز فرمود مستحب است که در ماه رمضان سحری خورده شود اگرچه یک دم آب خوردن باشد.»
همچنین ایشان می‌فرمایند: «در خوردن سحری، برکت است و خدای را فرشتگانی است که بر استغفارکنندگان در سحرگاهان و بر کسانی که سحری می خورند صلوات و درود می فرستند.»
دعا کنیم که خداوند درک فضیلت سحر را در وجود ما قرار دهد و رخوت و کسالت را از تنمان بیرون کند؛ چنانکه در دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: اَللَّهُمَّ نَبِّهنی فیهِ لِبَرَکاتِ اَسحارِهِ؛ وَ نَوِّر فیهِ قَلبی بِضِیآءِ اَنوارِهِ وَخُذ بِکُلِّ اَعضآئی اِلَی اتِّباعِِ آثارِهِ بِنُورِکَ یا مُنَوِّرَ قُلُوبِ العارِفینَ.
خداوندا در این روز مرا از برکت‌های سحرگاهان آن آگه ساز و دلم را به پرتو روشنایی آن روشن فرما و همه اعضایم را به پیروی از آثارش به کار گیر، به حق نورت ای روشنی بخش دل عارفان.
هنگام سحری ماه رمضان چه اعمالی انجام دهیم ؟
و آن چند عمل است:
اوّل:
سحری خوردن و آن را ترک نکند گرچه به خوردن یک خرمای خشک، یا نوشیدن شربتی از آب باشد و بهترین سحری‌ها سویق یعنی قاووت و خرماست و در خبر وارد شده: که خدا و فرشتگان صلوات می‌فرستند بر آن‌هایی که در سحرها استغفار می‌کنند و سحری می‌خورند.
دوم:
هنگام خوردن سحری سوره «إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ» را بخواند که هرکه این سوره‌ی مبارکه را هنگام افطار کردن و سحری خوردن بخواند، در فاصله بین این دو زمان ثواب کسی را دارد که در راه خدا در خون خود غلطیده است.
سوم:
«دعای عظیم‌الشأن سحر» را که از حضرت رضا(علیه‌السلام) روایت شده بخواند، آن حضرت فرموده است: این دعا، دعایی است که امام باقر(علیه‌السلام) در سحرهای ماه رمضان می‌خواند.
چهارم:
«دعای ابوحمزه ثمالی» [را بخواند]
در کتاب «مصباح» شیخ طوسى به نقل از ابو حمزه ثمالى آمده است: که حضرت امام زین العابدین(علیه‌السلام) در ماه رمضان بیشتر شب را به نماز مى‌ایستاد و چون سحر مى‌رسید این دعا را می‌خواند.
پنجم:
و نیز این «دعای سحر» را که شیخ برای سحرها نقل کرده بخوان.
ششم:
دعای ادریس را که شیخ طوسی و سید ابن طاووس روایت کرده‌اند بخوان. برای متن کامل آن به کتاب «مصباح» یا «اقبال» مراجعه کنید.
هفتم:
این دعا را که مختصرترین دعا از دعاهای سحر ماه رمضان است و در کتاب «اقبال» آمده بخوان:
پخش صوت: حسن الجعفر پخش صوت: عامر الکاظمی پخش صوت
یَا مَفْزَعِى عِنْدَ کُرْبَتِى، وَیَا غَوْثِى عِنْدَ شِدَّتِى، إِلَیْکَ فَزِعْتُ، وَبِکَ اسْتَغَثْتُ، وَبِکَ لُذْتُ، لَا أَلُوذُ بِسِواکَ، وَلَا أَطْلُبُ الْفَرَجَ إِلّا مِنْکَ، فَأَغِثْنِى وَفَرِّجْ عَنِّى، یَا مَنْ یَقْبَلُ الْیَسِیرَ، وَیَعْفُو عَنِ الْکَثِیرِ، اقْبَلْ مِنِّى الْیَسِیرَ، وَاعْفُ عَنِّى الْکَثِیرَ، إِنَّکَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ .
ای پناهگاهم در غم و اندوه، ای دادرسم در دشواری‌ها، به تو پناه آوردم و از تو دادخواهی نمودم و پناه‌جوی تو شدم و به دیگری پناه نمی‌برم و گشایش در کارم را جز از تو نخواهم، پس به فریادم رس و در کارم گشایش ده، ای که عمل اندک را می‌پذیری و از گناه بسیار در می‌گذری، عبادت اندک را از من بپذیر و گناه بسیار را از من درگذر، زیرا تو آمرزنده‌ی مهربانی.
اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ إِیماناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبِى، وَیَقِیناً حَتّىٰ أَعْلَمَ أَنَّهُ لَنْ یُصِیبَنِى إِلّا مَا کَتَبْتَ لِى، وَرَضِّنِى مِنَ الْعَیْشِ بِما قَسَمْتَ لِى، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، یَا عُدَّتِى فِى کُرْبَتِى، وَیَا صاحِبِى فِى شِدَّتِى، وَیَا وَلِیِّى فِى نِعْمَتِى، وَیَا غایَتِى فِى رَغْبَتِى، أَنْتَ السَّاتِرُ عَوْرَتِى، وَالْآمِنُ رَوْعَتِى، وَالْمُقِیلُ عَثْرَتِى، فَاغْفِرْ لِى خَطِیئَتِى، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
خدایا از تو ایمانی می‌خواهم که دلم آن را لمس کند و باوری می‌جویم که بدانم هرگز چیزی به من نمی‌رسد، جز آنچه تو برایم مقرّر کردی، مرا از زندگی به آنچه نصیبم فرمودی خشنود ساز، ای مهربان‌ترین مهربانان، ای توشه‌ام در غم و اندوه، ای همراهم در سختی‌ها، ای سرپرستم در نعمت‌ها و ای هدف و میل و رغبتم، تو پوشاننده زشتی من و ایمنی‌بخش هراس من و درگذرنده لغزش منی، خطایم را بیامرز، ای مهربان‌ترین مهربانان.
هشتم:
این تسبیحات را که در کتاب «اقبال» آمده بخوان:
سُبْحانَ مَنْ یَعْلَمُ جَوارِحَ الْقُلُوبِ!سُبْحانَ مَنْ یُحْصِى عَدَدَ الذُّنُوبِ !سُبْحانَ مَنْ لَایَخْفىٰ عَلَیْهِ خافِیَةٌ فِى السَّمَاواتِ وَالْأَرَضِینَ!سُبْحانَ الرَّبِّ الْوَدُودِ !سُبْحانَ الْفَرْدِ الْوِتْرِ !
سبْحانَ الْعَظِیمِ الْأَعْظَمِ!سُبْحانَ مَنْ لَایَعْتَدِى عَلَىٰ أَهْلِ مَمْلَکَتِهِ!سُبْحانَ مَنْ لَایُؤاخِذُ أَهْلَ الْأَرْضِ بِأَ لْوانِ الْعَذابِ !سُبْحانَ الْحَنَّانِ الْمَنَّانِ !سُبْحانَ الرَّؤُوفِ الرَّحِیمِ !بْحانَ الْجَبّارِ الْجَوادِ !
منزّه است آن‌که قوای پنهانی دل‌ها را می‌داند، منزّه است آن‌که عدد گناهان را بر می‌شمارد، منزّه است آن‌که پوشیده‌ای در آسمان‌ها و زمین‌ها برای او پوشیده نمی‌ماند، منزّه است پروردگار پرمهر و محبت، منزّه است آن یگانه و فرد، منزّه است بزرگ بزرگ‌تر، منزّه است آن‌که بر اهل فرمانروایی‌اش ستم نمی‌کند، منزّه است آن‌که اهل زمین را به عذاب‌های گوناگون کیفر نمی‌رساند، منزّه است آن مهربان نعمت‌بخش، منزّه است آن رئوف مهربان، منزّه است آن قدرتمند سخاوتمند،
سُبْحانَ الْکَرِیمِ الْحَلِیمِ !سُبْحانَ الْبَصِیرِ الْعَلِیمِ!سُبْحانَ الْبَصِیرِ الْواسِعِ !سُبْحانَ اللّٰهِ عَلَىٰ إِقْبالِ النَّهارِ ! سُبْحانَ اللّٰهِ عَلَىٰ إِدْبارِ النَّهارِ !سُبْحانَ اللّٰهِ عَلَىٰ إِدْبارِ اللَّیْلِ وَ إِقْبالِ النَّهارِ !وَلَهُ الْحَمْدُ وَالْمَجْدُ وَالْعَظَمَةُ وَالْکِبْرِیاءُ مَعَ کُلِّ نَفَسٍ وَکُلِّ طَرْفَةِ عَیْنٍ وَکُلِّ لَمْحَةٍ سَبَقَ فِى عِلْمِهِ، سُبْحانَکَ مِلْءَ مَا أَحْصىٰ کِتابُکَ، سُبْحانَکَ زِنَةَ عَرْشِکَ، سُبْحانَکَ سُبْحانَکَ سُبْحانَکَ.
منزّه است آن مهمان‌نواز بردبار، منزّه است آن بینای دانا، منزّه است آن بینای وسعت بخش، منزّه است خدا بر روی آوردن روز، منزّه است خدا بر روی گرداندن روز، منزّه است خدا بر روی گرداندن شب و روی آوردن روز، برای اوست سپاس و بزرگواری و بزرگی و کبریایی، همراه هر نفس و هر چشم برهم زدن و هر برق نگاه که در علم او گذشته، منزّهی تو به انباشتگی آنچه کتابت بر شمرده، منزّهی تو به سنگینی عرشت، منزّهی تو، منزّهی تو، منزّهی تو.