ایران با بیشترین خطر فرونشست مواجه است
مطالعات سازمان زمین‌شناسی نشان داده است که فرونشست در همه دشت‌های کشور که "دارای آب شیرین قابل برداشت هستند، وجود دارد" و "دیگر دشتی در ایران نمانده که از فرونشست در امان مانده باشد."
مطالعات سازمان زمین‌شناسی نشان داده است که فرونشست در همه دشت‌های کشور که "دارای آب شیرین قابل برداشت هستند، وجود دارد" و "دیگر دشتی در ایران نمانده که از فرونشست در امان مانده باشد."
به باور کارشناسان، فرونشست زمین "به معنای مرگ آبخوان‌ها" است و وقتی که ذرات آبخوان‌ها بر اثر فرونشست زمین جمع و فشرده می‌شوند، دیگر قابلیت بازگشت به وضعیت اولیه را ندارند، از این رو فرونشست به عنوان یک مخاطره غیر قابل بازگشت محسوب می‌شود.
اخیرا پایگاه خبری علمی لایو‌ساینس نیز در گزارشی، درباره خطر روزافزون فرونشست زمین در بسیاری از نقاط ایران هشدار داده و با اشاره به یک بررسی جدید، تاکید کرده است که خالی شدن سفره‌های آب زیرزمینی ایران را به‌سرعت به سمت فرونشست می‌برد و این کشور را به یکی از مناطق رکورددار از نظر فرونشست زمین در دنیا تبدیل کرده است.
مطابق مستنداتی که در این گزارش ارائه شده، بالغ بر۳۱ هزار و ۴۰۰ کیلومترمربع از خاک ایران اکنون با سرعتی بیش از ۱۰ میلی‌متر در سال، در حال نشست کردن است. در یک نمونه مشخص، سطح زمین در نزدیکی شهر رفسنجان هر سال بیش از ۳۴ سانتی‌متر کاهش یافته است.
محققان این گزارش اعلام کرده‌اند، یکی از مهمترین علل میزان بالای فرونشست زمین در ایران، خشکسالی مداوم و همچنین استفاده بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ایران، حدود ۶۰ درصد از آب موردنیاز از سفره‌های آب زیرزمینی تامین می‌شود.
«تخلیه مداوم سفره‌های آب زیرزمینی» از مهمترین هشدارهای محققان این گزارش است، به این معنا که بخش زیادی از ظرفیت ذخیره‌سازی آب به طور دائم از بین می‌رود. این امر کمبود آب را در طول خشکسالی بدتر می‌کند و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی را کاهش می‌دهد.
فریبرز ناطق الهی، معاون پژوهشی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله و رئیس پژوهشکده مهندسی سازه نیز این موارد را تایید کرده و در گفتگو با سایت فرارو می‌گوید، «میانگین فرونشست جهانی حدود یک سانتی‌متر در سال است، در حالی که در برخی مناطق جنوب غربی تهران، ارقام ۱۵ تا ۱۶ سانتی‌متر و حتی در برخی گزارش‌ها تا ۴۰ سانتی‌متر هم اعلام شده است.»
به گفته او، «فرونشست ابتدا به صورت ترک ظاهر می‌شود و سپس به فروریزش تبدیل می‌شود. همانطور که نمونه‌های روشن و واضح این پدیده را می‌توان در اصفهان و برخی مناطق کرمان مشاهده کرد».
ناطق الهی با بیان اینکه تهران، اصفهان، کرمان و دشت قزوین قربانیان اصلی فرونشست در ایران به شمار می‌روند، می‌افزاید: «برای کاهش سرعت فرونشست و کنترل روند آن، مدیریت و صرفه‌جویی در مصرف آب ضروری است. با وضعیت فعلی، اگر بهره‌برداری از چاه‌های غیرقانونی متعدد و برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، ادامه پیدا کند، طی یکی دو سال آینده بسیاری از شهرهای ما با مشکلات جدی مواجه خواهند شد، پل‌ها و ساختمان‌ها ممکن است دچار ریزش شوند و زیرساخت‌ها آسیب ببینند.»
به گفته کارشناسان، فشاری که در برداشت از منابع آب زیرزمینی وارد می‌شود و از سوی دیگر، قابلیت نشست زمین در آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی، برهم‌‌کنشی را ایجاد می‌کنند که موجب می‌شود نرخ نشست زمین، سال به سال متغیر شود.