سقف، کوتاه و چراغ خیلی پایین

چشمانش را می‌بندد. بوی تفاله‌ی چای، تخم مرغ آب‌پز، خیار و گوجه همراه با بوی تند الکل شاخک‌های بویایی دماغش را حتی از پشت دو لایه ماسک فعال می‌کند. کسی از انتهای سالن سینه‌اش را صاف می‌کند، صدای وز وز لامپ نیمه‌سوخته‌ی بخش و دیگر هیچ! احساس می‌کند کسی گریه می‌کند؛ یک بچه، صدای جیغ، چشمانش را سریع باز می‌کند، دختر بچه‌ای با موهای فر آویزان دوطرفش، در تلاش است یک لیوان یک‌بارمصرف را جدا کند. می‌رود نزدیکش لیوانی برمی‌دارد کمی آب می‌ریزد و لیوان را می‌دهد دستش و تا اتاق راهی‌اش می‌کند. همین طور که از اتاق دور می‌شود دستانش را بلند می‌کند، کمی کش و قوس می‌آید تا خستگی شیفت‌های طولانی این مدت از تنش بیرون رود.

به احتساب امشب سومین شیفت شب متوالی این مدت است، از وقتی کرونا آمده است وضعیت بیمارستان همین است.  

شیفت‌های نفس‌گیر و سخت.  

به انبوهی کارهایی که فردا در انتظارش است فکر می‌کند، به فرزند نوزادش فکر می‌کند به اینکه نکند گریه کرده باشد، گرسنه باشد، نکند...وا می‌رود، مثل آن گل کنار ستون سمت راست.

اشتغال زنان و مشارکت آنان در بازار کار و فعالیت اقتصادی، به عنوان یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جوامع معاصر است. در عصر حاضر زن در جامعه نقش قابل توجهی دارد.  

همچنین در خانواده نیز نقش‌های مهمی را ایفا می‌کند: از جمله تربیت فرزندان آگاه و عالم، فراهم کردن محیط آرام و ایجاد آرامش در خانواده و فعالیت در امور اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و این امر موجب شده است که زنان باری از جامعه را به دوش بکشند و پا به پای مردان در پیشبرد اهداف جامعه نقش مهمی داشته باشند.

جامعه نیاز‌مند مهارت زنان است

فاطمه قنبری دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات زنان و خانواده دانشگاه الزهرا و دبیر سرویس زنان و خانواده خبرنامه دانشجویان ایران در گفت‌و گو خبرگزاری امید در این رابطه می‌گوید:

زن‌ها نیاز به شغل دارند بهتر است بگوییم جامعه نیاز به مهارت زنان دارد، چرا‌که مهارت و استعدادهای زنانه در کار و اجتماع است که شکوفا می‌شود.

جدای بحث اقتصادی که جز لاینفک عصر امروز است، در هر مجموعه‌ای که زنان و مردان همراه و همدوش یکدیگر فعالیت کردند‌، آن مجموعه به نسبت دیگر مجموعه‌ها پیشرفت خوبی داشت.

 دبیر سرویس زنان و خانواده خبرنامه دانشجویان ایران اضافه کرد: جامعه تشکیل شده از زن و مرد است. ولی با این وجود ما شاهد هستیم در عرصه کار و اجتماع بعضی از قوانین کاملا مردسالارانه است، به عنوان مثال زنی صاحب فرزندی است و ساعات زیادی را بیرون از خانه مشغول به کار است، چگونه باید ارتباط خوبی بین محیط اشتغال و بچه‌داری برقرار کند؟

 وی با ذکر این نکته که چرا در جامعه ایرانی اسلامی ما تمهیداتی برای نگهداری فرزندان کنار مادر اتخاذ نمی‌شود‌؟  اعم از: « مهد کنار مادر، مکانی برای رسیدگی به شیر و...»

 قنبری با بیان اینکه زن با توجه به نقش خانوادگی که دارد، شغل یا ساعت کاری به صورتی باشد که بتواند نقش محوری خود در خانواده را ایفا کند.

طبیعت زن و شانیت زن در محیط کار حفظ شود. متاسفانه امروز در تبلیغات شاهد استفاده ابزاری از زنان هستیم که شانیت زن را زیر سوال می‌برد.

 این فعال دانشجویی افزود باید در جهت تعدیل کار بیرون از خانه و خانه تعدیل تلاش کرد.

فرسودگی و خمودگی شغلی  

وقتی یک زن براساس تمایل شخصی یا اجبار اقتصادی به کار خارج از منزل می پردازد، شغل او بخشی از زندگیش را تشکیل می دهد چنانچه شرایط خانوادگی، اجتماعی و شغلی برای ایجاد تعادل میان کار و زندگی مناسب باشد، احساس آرامش نموده وعملکرد خانواده بهبود می یابد. اما وقتی شغل او با شرایط و امکانات موجود در تعارض باشد در وی احساس فشار روانی و استرس ایجاد می کند و این فشار به کارآیی خانواده آسیب وارد می کند.

محمد حسین ملاحسینی کارشناسی ارشد روان شناسی و مدرس مهارت‌های زندگی  می‌گوید:« مشاغل بیرون از منزل به تنهایی فشار روانی خود را دارد، زن باید توان خود را نصف بکند و بین خانه و بیمارستان تعادل ایجاد کند.

اگر شغلی را انتخاب بکند که خیلی با روحیات زنانه سازگار نباشد، بشدت زیر فشار می‌رود.

ملاحسینی افزود: زن باید شغلی را انتخاب بکند که در شان زن باشد. چراکه زنان در اسلام به شانیت زنان اهمیت می‌دهد.  

بنابراین وقتی فرد می‌خواهد شغلی را انتخاب کند باید واقع‌بیانه انتخاب کند.

فعال حوزه‌ی زنان و خانواده ادامه داد وقتی رویکرد زنان فمینستی باشد و به سمت شغل‌هایی برود که با روحیات زنانه سازگار نیست برود با بیان اینکه هیچ تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد برود از آثار روانی این انتخاب مصون نمی‌ماند و ممکن است این فشار و استرس در دراز مدت باعث بیماری روانی و بیماری قلبی و گوارشی و تنفسی به وجود بیاید.

وی با بیان اینکه بی‌خوابی در انسان آستانه تحریک پذیری را بالا می‌برد، فرد خیلی زود عصبانی می‌شود‌، زود مضطرب می‌شود. و زنان بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

 خستگی ناشی از شیفت شب در شغلی مثل کادر درمان ممکن فرد را دچار فرسودگی شغلی و افسردگی بکند.

شیفت شب در زنان آسیب بیشتری را به همراه دارد، اگر زنی همراهی همسرش را بعد از شیفت شب هم نداشته باشد، زن دچار فرسودگی و خمیدگی می‌شود‌.

هورمون‌های که برای رفع خستگی و آرامش در شب ترشح می‌شود و خواب روز هیچ‌گاه جای آن را نمی‌گیرد.

استرس زیاد در کار درمان و فشار پیری زودرس، خراب شدن پوست و سرخوردگی  می‌شود.

مادرانگی از رویا تا واقعیت  

فرزندآوری به عنوان یک مقوله ارزشمند در  فرهنگ ایرانی اسلامی همیشه دارای جایگاه ویژه‌ای بوده است ولی باید در نظر گرفت که با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر جامعه اگر می‌خواهیم به عوامل موثر بر فرزندآوری و رشد جمعیت توجه کنیم، اولین اقدام، ارائه مشوق‌های موثر بر گرایش جوانان نسبت به ازدواج به هنگام است.  

به نظر می‌رسد ایجاد زمینه های مناسب اشتغال و امنیت اقتصادی، تسهیل شرایط ازدواج و توجه مسئولان به این مورد، عاملی اساسی و مهم در جهت رفع بسیاری از مشکلات در این حوزه می‌باشد چرا که اگر جوانان دارای شغل و درآمد مناسب باشند، قطعاً به ازدواج و تشکیل خانواده و داشتن فرزند تمایل پیدا می‌کنند.

 عدم اشتغال عاملی مهم در جهت ایجاد بیکاری و فقر است که این امر باعث کاهش آمار ازدواج، افزایش میزان طلاق و عدم تمایل یا تاخیر در فرزندآوری میشود.

مشکلات شخصی نه بچه‌داری

فاطمه سادات موسوی دانشجوی سال پنجم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، و مسئول بسیج سابق دانشکده پزشکی و مادر دختری به نام زینب از انتظاراتش و تمهیداتی که باید برای مادران شاغل در رشته‌‌های پزشکی و عدم درک شرایط مادر در دوران تحصیل  می‌گوید:

چالش دوران بارداری برای یک دانشجوی پزشکی این‌است که از درس عقب بیافتد

درست است که شش ماه مرخصی برای بارداری موجه است.

بین اساتید گاهی قبول این موضوع مشکل است و گاها تمسخر بین اساتید و سایر دانشجویان هم دیده می‌شد و شرایط ویژه مادر قابل درک نبود و آن شخص که باید خودش را تطبیق بدهد، مادر است.

 باید یک امتیازی برای زوج دانشجو که صاحب فرزند هم هستند قائل باشند، مثل افرایش حقوق اینترن، ساعت کشیک‌های مادران باردار و شیرده کاهش یابد.

موسوی ادامه داد می‌توان اقدامات موثری برای رفاه مادران دانشجو انجام داد به عنوان مثال نمره‌ای برای مادران قائل شوند و حتی از طول مدت کشیک آنان کمتر شود.  

هنوز قبول این موضوع که یک دانشجوی پزشکی در مقاطع پایین استاجری صاحب فرزند باشد، سخت است.در طول این مدت که گذشت گاهی علت تاخیر کشیک‌ها را مشکلات شخصی ذکر کرده‌ام و نه بچه‌داری.

از آنجایی که امروزه برخی از زنان شاغل و دانشجو هستند، دغدغه بسیاری از آنان از دست دادن موقعیت شغلی و تحصیلی به واسطه فرزندآوری می‌باشد و این امر در تصمیم گیری نسبت به تاخیر در فرزندآوری یا کاهش تعداد فرزندان متولد شده در خانواده ها بسیار اثرگذار است، لذا با قرار دادن برخی مولفه های تشویقی برای مادران شاغل و دانشجو چون مرخصی های کاری و تحصیلی، فرصت تحصیلی به مادران دانشجو در زمان بارداری و ایجاد مهدهای کودک و مراکز نگهداری از فرزندان در ادارات، نهادها و دانشگاه های محل تحصیل مادران، می‌توان به تشویق فرزندآوری آنان کمک نمود.  

در واقع تضمین اشتغال و تحصیل زنان پس از زایمان و ایجاد بسترهای مناسب جهت فرهنگ‌سازی برای سهیم کردن پدران در تربیت و نگهداری کودکان، می‌تواند نقش موثری در از میان برداشتن برخی از مهمترین موانع فرزندآوری در شرایط کنونی جامعه داشته باشد.

 

گزارشی از فاطمه کول