رشد دیپلماسی علمی - فرهنگی ایران در سایه ارتباط پویا با کشورهای یونسکو

به گزارش خبرنگار اجتماعیخبرگزاری تسنیم، برگزاری سی وهفتمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو فرصتی فراهم کرد تا در کنار گزارش این اجلاس و فعالیت های نمایندگی کشورمان در این رابطه، در مورد عملکرد نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در یونسکو در شش سال گذشته به تفصیل با دکتر محمدرضا مجیدی به گفتگو بپردازیم. در این گفت وگو، سیاست ها و برنامه ها و عملکرد نمایندگی مورد پرسش قرار گرفت و گاه به تفصیل و گاه با ذکر عناوین و آمار پاسخ ارائه شد.

وی در ابتدای این گفت وگو به اهمیت یونسکو در روابط بین الملل و انتقال فرهنگ می پردازد و می گوید: جمهوری اسلامی ایران بر پایه ارزش های انقلاب کبیر اسلامی در تلاش مستمر است تا در عرصه بین الملل، نقش موثر خود را در تحکیم موازین فرهنگی، گسترش ارزش های معنوی و ترویج معیارهای اخلاقی به منصه ظهور رساند و از رهگذر تعامل موثر و همه جانبه با کشورها و حضور فعال در سازمان ها و نهادهای بین المللی و برقراری پیوند متوازن بین رویکردهای علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی پویایی و نقش بالنده تمدن ایرانی –اسلامی را به جهانیان بنمایاند. با توجه به ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی ایران و نظر به اهمیت فرهنگ در روابط بین الملل، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد(یونسکو) از جایگاه قابل توجهی در شناساندن دیدگاه های متنوع فرهنگی و هنجارها و موازین اخلاقی و معنوی در سطح بین المللی برخوردار است و می تواند مکانی مطلوب برای ترویج چندجانبه گرایی بین المللی و معرفی ویژگی های فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی در عرصه جهانی به شمار آید.

وی در گفت وگو با اشاره به اهداف، راهبردها و برنامه های تعریف شده اهم اقدامات و فعالیت های نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد یونسکو طی دوره شش ساله از خرداد ۱۳۸۶ لغایت مهر ۱۳۹۲ با تاکید بر دستاوردها شامل عناوینی مانند عضویت های جدید، ایجاد مراکز منطقه ای علمی و فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، ثبت آثار در فهرست میراثفرهنگی معنوی، میراثجهانی، حافظه جهانی، برگزاری مراسم و نشست های علمی و فرهنگی، کرسی های ثبت شده یونسکو در ایران، چاپ کتاب در ارتباط با شخصیت های علمی و فرهنگی ایرانی و نیز حضور فعال در اجلاس ها، نشست ها و کنفرانس های بین المللی مورد اشاره قرار می دهد.

*تسنیم: در ابتدا از اهمیت و نقش یونسکو در انتقال فرهنگ ایرانی - اسلامی به دنیا توضیحاتی بفرمائید.

*مجیدی:امروزه قدرت نرم که عنصر اصلی آن فرهنگ است از نقش اصلی و محوری در معادلات جهانی و روابط دولت ها و ملت ها برخوردار است. اگر در پیدایی قدرت ملی یک کشور عناصر مادی موثر باشند به قطع برای پویایی و پایایی آن عناصر معنوی ضروری است. البته در جهان امروز توسعه مبتنی بر دانایی برنامه های توسعه ملی کشورهاست و دانش ملی در بستر فرهنگ ملی قوی رشد می کند تا به توانایی و قدرت تبدیل شود. عناصری چون روحیه ملی، اخلاق ملی، پشتکار و تلاش، امید به آینده، اعتماد به نفس سرمایه های اجتماعی و ملی هستند که زیر ساخت های حرکت های توسعه را شکل می دهند و کشوری می تواند به انباشت این سرمایه ها بپردازد که از پشتوانه فرهنگی قوی بهره مند باشد و فرهنگ حرف اول را در صحنه ملی آن کشور بزند.

ایران اسلامی با گذشته درخشان فرهنگی و تمدنی از معدود کشورهای جهان با چنین پشتوانه گرانسنگ است که در فراز و نشیب تاریخ در پرتو این سرمایه عظیم فرهنگی موجودیت خود را حفظ کرده است و اگر در دو سده اخیر به دلایلی گوناگون از کاروان عقب ماند، خیزش ها و حرکت های ملی برای برون رفت از این وضعیت نامطلوب نشان از دغدغه های عمومی و ضمیر آگاه تاریخی داشته است که سرانجام خود را در انقلاب اسلامی به عنوان برآیند مطالبات ملی از جمله استقلال، آزادی، حاکمیت بر سرنوشت خویش، حاکمیت ارزش های دینی و… و استقرار نظامی مردمی بر پایه اندیشه دینی یعنی نظام جمهوری اسلامی ایران محقق دید.

اینک پس از سه دهه از عمر انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران بزرگ بازخوانی شعارهای محوری این انقلاب شکوهمند برای سرعت بخشیدن به روند تحقق آرمان ها و اهداف آن ضروری به نظر می رسد. جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر شعارهای کلیدی انقلاب اسلامی در عرصه بین الملل به ویژه استقلال ملی، نفی سلطه بیگانه و الهام بخشی انقلاب اسلامی برای شکل گیری جریان مستقل در روابط جهانی با تاکید بر عنصر عدالت و دفاع از منافع ملی و حضور فعال و سازنده در روابط دو و چند جانبه تلاش کرده است دیپلماسی فعالی را سامان بخشد.

در راستای ارتقای دیپلماسی چند جانبه علمی - فرهنگی کشور، نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد یونسکو تلاش داشته است با تاکید بر لزوم مشارکت متوازن و همه جانبه کشورها در عرصه های تصمیم گیری جهانی، بر حق برابر آنها برای تاثیرگذاری بر عرصه های تصمیم گیری جهانی و لزوم مشارکت عادلانه کشورها در فرآیند تصمیم سازی و رعایت دموکراسی و آزادی بیان در سطح بین المللی برای تبیین مواضع و دیدگاه های به حق کشورهای غیر متعهد تاکید کند و جریانی مستقل را در نهادهای بین المللی برای احقاق حقوق عادلانه کشورهای درحال توسعه و مقابله با یکسان سازی فرهنگی و یکجانبه گرایی سیاسی رقم زند.

براین اساس در چارچوب راهبرد حضور فعال جهانی و تعامل موثر و سازنده با نهادهای بین المللی از جمله یونسکو، ارتقای توان و کارآیی دیپلماسی علمی - فرهنگی جمهوری اسلامی ایران براساس شعار " عزت، حکمت و مصلحت " مورد تاکید بوده است. نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد یونسکو در حیطه وظایف و مسئولیت های خود ضمن حضور فعال در نشست ها و جلسات یونسکو در مقر آن سازمان و یا در اجلاس بین المللی مرتبط با ماموریت های یونسکو سعی کرده است به تبیین دیدگاه های کشورمان در عرصه چند جانبه گرایی بین المللی و به ویژه نقش آفرینی فزآینده در زمینه حفظ و ارتقای کرامت انسانی، عدالت، توجه به حقوق انسان ها، برقراری صلح، استحکام نقش و جایگاه خانواده، اهتمام به ارزش های اخلاقی و توجه به اخلاق در علم مبادرت ورزد.

*تسنیم: محور این فعالیت ها بیشتر در چه زمینه ای بود؟

*مجیدی:محور فعالیت ها و موضع گیری های این نمایندگی پشتیبانی از برنامه ها و سیاست هایی بوده است که بستر لازم برای تحقق صلح پایدار و عادلانه در عرصه بین المللی و احقاق حقوق علمی و فرهنگی ملت ها و فراهم کردن زمینه بهره گیری از علوم و فنون پیشرفته را فراهم می آورد. لذا ضمن حساسیت جدی نسبت به حوزه های منافع ملی جمهوری اسلامی ایران سعی در بکارگیری همه ظرفیت ها و خلاقیت ها برای پیشبرد اهداف و مقاصد آرمانی جمهوری اسلامی ایران توام با واقع بینی و لحاظ کردن شرایط بین المللی، انعکاس جریان ها و روندهای موجود به دستگاه های ذیربط در کشور، ارتقای ارتباطات و تعاملات با نهادها، وزارتخانه ها، سازمان ها و دستگاه های مرتبط با حوزه فعالیت های یونسکو و شناساندن فرهنگ و تمدن غنی و میراثفرهنگی طبیعی و معنوی کشورمان بکار بستیم و اقدامات مهمی را برای تاثیرگذاری بر سازمان های بین المللی بویژه یونسکو از رهگذر تبیین دستاوردها و پیشرفت های علمی، آموزشی و پژوهشی و ثبت آثار ملی کشورمان در حوزه های مختلف طبیعی، فرهنگی و معنوی، شناساندن ورزش های باستانی، محلی و عشایری در سطح بین المللی و حضور فعال در عرصه حقوق بشر و تنوع فرهنگی به مرحله انجام دادیم.

*تسنیم: از ارتباط با سایر کشورها بگویید.

*مجیدی:ببینید! تاکید ما در این حوزه این بود که برنامه ریزی های لازم را برای عملکرد فعال و موثر در صحن یونسکو بعمل آوریم و در مجموع، ضمن پیگیری فعالیت های همه جانبه، انجام دیدارها و رایزنی ها با سفرا و نمایندگان دائم دیگر کشورها و همچنین با مقامات یونسکو، مشارکت فعال در اجلاس ها و برنامه های یونسکو از جمله حضور فعال در جلسات شورای اجرایی، کنفرانس عمومی، نشست های نهادهای فرعی و تخصصی یونسکو، جلسات گروه منطقه ای آسیا و اقیانوسیه(اسپک)، گروه ۷۷ + چین، گروه غیرمتعهدها و گروه کشورهای اسلامی نزد یونسکو، عضویت در کمیته های بین الدول و کارگروه ها، ارائه پیش نویس قطعنامه های مختلف برای تصویب در شورای اجرایی و کنفرانس عمومی یونسکو و برگزاری سمینارهای علمی، مراسم بزرگداشت شخصیت ها و مناسبت ها، برپایی نمایشگاه و سایر برنامه های فرهنگی و هنری داشته باشیم.

از طرفی در چارچوب اهداف کلان ملی و راهبرد تاثیرگذاری حداکثری در معادلات فرهنگی – علمی و آموزشی بین المللی و تعریف برنامه های خلاق به منظور استفاده مطلوب از ظرفیت های موجود، در جهت ارتقای دیپلماسی عمومی کشور و فعال سازی تعاملات چندجانبه درعرصه های گوناگون تلاش کردیم و در همین این راستا تعامل سازنده و موثر با سایر کشورهای عضو یونسکو، توسعه همکاری ها با دبیرخانه و ارکان دیگر این سازمان و نیز برقراری ارتباط مثبت و تنگاتنگ با مراجع ذیربط در کشور به عنوان سازوکارهای نیل به اهداف تعریف شده و کسب منافع حداکثری برای کشورمان را در دستور کار قرار دادیم.

یونسکو(سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۴۵ به منظور جلوگیری از بروز جنگ و درگیری درجهان و دستیابی به صلح و تامین دیگر اهداف منشور ملل متحد از راه آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات تاسیس گردید. هم اکنون بیش از ۱۹۰ کشور عضو این سازمان هستند و این سازمان از فرهنگ، آموزش، علوم انسانی و طبیعی و ارتباطات بعنوان ابزاری برای ایجاد صلح و آرامش در سطح بین المللی استفاده می کند.

*تسنیم: مهمترین اهداف و برنامه های یونسکو طی ۶ سال اخیر چه بوده است؟

*مجیدی:اولین هدف و برنامه ای که باید به آن اشاره کنم، معرفی ظرفیت های ملی جمهوری اسلامی ایران در بخش های فرهنگی، تاریخی و علمی به جهانیان بوده است که تلاش شد از تمامی ظرفیت های موجود در کشور شامل ظرفیت های دانشگاهی، فرهنگی، رسانه ای و اندیشمندان، نخبگان و فرهیختگان و همچنین نهادهای مدنی و غیردولتی جهت پیشبرد اهداف و سیاست های کشورمان بهره برداری انجام پذیرد و با تعامل و تبادل نظر با شخصیت های علمی–فرهنگی جهان در راستای هنجارسازی مشترک به ویژه در زمینه ایجاد ائتلاف جهانی جهت ارتقای ارزش های اخلاقی، کرامت انسانی، عدالت و صلح پایدار گام های موثری برداشته شود. لذا از طریق برگزاری نشست های علمی و فرهنگی با حضور صاحب نظران داخلی و خارجی به صورت سمینار و میزگرد، برگزاری هفته فرهنگی ایران در صحن یونسکو، برپایی نمایشگاه های گوناگون و دعوت از هنرمندان و ورزشکاران باستانی کار و دیگران به عنوان ابزارهای اثرگذار در دیپلماسی عمومی در جهت تحقق اهداف ملی فعالیت سازنده و موثر صورت پذیرد. همچنین تبیین و تعریف ظرفیت های علمی کشور به منظور شناساندن قابلیت های انقلاب اسلامی به عنوان انقلاب فرهنگی برای تاثیرگذاری بر روندهای علمی از رهگذر کاربرد قدرت نرم، معرفی دستاوردها و توانمندی های علمی و فنی کشور به جهانیان مورد توجه می باشد.

همچنین رصد علمی و فرهنگی در سطح یونسکو، بهره گیری از دیپلماسی علمی در تبیین پیشرفت های علمی - فرهنگی کشورمان، تبیین مواضع و دیدگاه های کشورمان برای صاحبان اندیشه و نظر، تلاش در جهت ایجاد و گسترش نگاه مشترک در کشورهای اسلامی و غیرمتعهد جهت تشکیل قطب کشورهای مستقل در یونسکو و تقویت استراتژی چندجانبه گرایی و مقابله با یکجانبه گرایی در سطح بین المللی، تلاش برای تقویت گروه بندی های منطقه ای در غرب آسیا، شتاب بخشیدن به ثبت مواریثفرهنگی، طبیعی و معنوی کشورمان در یونسکو، بهره گیری از دیپلماسی عمومی در عرصه چندجانبه، برقراری تعامل و ارتباط با نخبگان ایرانی و بهره گیری از ورزش در راستای اهداف فرهنگی از مهمترین اهداف و برنامه های ما د رطی چند سال اخیر در یونسکو بود.

*تسنیم: یکی از مشکلاتی که با آن طی سال های اخیر مواجه بودیم موضوع قراردادن نام های مجعول برای مواریثتاریخی کشورمان است، یونسکو در این حوزه چه فعالیتی انجام داد؟

*مجیدی:ببینید! نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد یونسکو همواره با حساسیت به رصد تحولات علمی و فرهنگی پرداخته و تلاش نموده است با توجه به تحولات منطقه ای و جهانی علاوه بر برنامه های ایجابی برای معرفی هرچه بیشتر فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی بمنظور پاسداشت حریم مقدسات دینی، فرهنگ ملی و زبان فارسی برنامه ریزی لازم را انجام داده و از تحریف های تاریخی و بکارگیری نام های مجعول برای متعلقات جغرافیایی و تمدنی ایران فرهنگی جلوگیری نماید و به شناسایی و خنثی سازی سیاست های کشورهای سلطه جو و یا فرصت طلب، در زمینه تضعیف یا تخریب علقه های فرهنگی بین ایران وکشورهای همسایه، مصادره شخصیت ها یا ثبت میراثفرهنگی ایران به نام خود، تحریف نام های افراد و مکانها یا تخریب نمادهای دینی، فرهنگی و تمدنی، راه انداختن عملیات روانی - رسانه ای در سازمانهای بین المللی با رویکردی سازنده و تعاملی به برنامه ریزی همه جانبه جهت مقابله فرهنگی و علمی با اینگونه حرکتها بپردازد و در قالب برنامه های گوناگون چهره درخشان ایران فرهنگی و پشتوانه غنی دینی و تاریخی آن را معرفی نماید. از طرفی به منظور ارتقای آگاهی های بین المللی نسبت به پیشرفت ها و دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در عرصه های علمی، فرهنگی و آموزشی و همچنین شناساندن خدمات فنی و مهندسی کشورمان به کشورهای درحال توسعه با توجه به استقبال جهان از دیپلماسی علمی ایران به دلیل استقلال علمی و فقدان نگاه استعماری کشورمان، با همکاری نهادها و سازمان های مختلف کشور برنامه هایی اجرا شده و یا در دست اجراست و تلاش شده است فعالیت های مربوط به ایران شناسی و گسترش زبان و ادب فارسی را نیز تقویت شود.

*تسنیم: در راستای تبیین مواضع و دیدگاه های کشورمان برای صاحبان اندیشه و نظر چه فعالیت هایی داشتید؟

*مجیدی:سعی ما در این زمینه این بود که با معرفی جایگاه جمهوری اسلامی ایران در عرصه گفتگوهای میان فرهنگی و گفتگوی ادیان الهی، ضرورت توجه بیش از پیش به مفاهیم دینی در هنجارسازی و ترویج اخلاق در ساحت های گوناگون را یادآوری کنیم و در این راه با بهره گیری از توان اندیشه ورزان و صاحب نظران کشور در نشست های علمی حضور فعال داشتیم و در روند تولید کنوانسیون ها و مقررات بین المللی مربوطه تاثیرگذار باشیم چرا که بر همین اساس، عقیده داریم تحرک بیشتر مراکز علمی کشور اعم از دانشگاه و حوزه و استفاده از زبان بین المللی نسبت به عرضه اندیشه های دینی و مفاهیم ارزشمند فرهنگ ایرانی و اسلامی می تواند یونسکو را به تریبون مناسبی برای معرفی دستاوردها و پیشرفت های علمی کشورمان مبدل کند.

*تسنیم: سیاست های ما در یونسکو در خصوص همکاری با کشورهای دیگر و تقویت گروه بندی منطقه ای در غرب آسیا چگونه بود؟

*مجیدی:ببینید! در زمینه همکاری با کشورهای اسلامی و غیرمتعهد در یونسکو جهت اتخاذ سیاست های متمرکز بین المللی علیه سیاست های یکجانبه گرایانه قدرت های بزرگ در سازمان های بین المللی، ترویج، توسعه و بازتولید ارزش های مشترک فرهنگی – سیاسی از جمله مبارزه با بی عدالتی، تبعیض و جنگ افروزی، ارتقای سطح و کیفیت همکاری علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با آنان، توسعه و گسترش مناسبات و بسط تعاملات علمی و تکنولوژیک در عرصه بین المللی، تلاش در جهت اعتمادسازی جهانی با حفظ اصول، ارزش ها و اقتدار جمهوری اسلامی ایران در عرصه های بین المللی در دستور کارمان قرار داشته است. همچنین با توجه به جایگاه محوری جمهوری اسلامی ایران در منطقه بزرگ غرب آسیا تلاش کردیم همکاری های منطقه ای در سطح یونسکو نیز متجلی شود و از ظرفیت سازمان های منطقه ای مانند سازمان همکاری اقتصادی(اکو) بدین منظور بهره گیری شود و اقدامات و فعالیت های دوجانبه در چارچوب همکاری های منطقه ای سازماندهی شده و نوعی هم افزایی ظرفیت ها را شاهد باشیم در این زمینه با توجه به ضرورت انعکاس مطلوب اقدامات منطقه ای و بین المللی ایران در حوزه های علمی، آموزشی، فرهنگی و ارتباطی درعرصه بین الملل تلاش کردیم همکاری های جمهوری اسلامی ایران با همسایگان با مشارکت یونسکو بازتاب جهانی یابد که این مهم بویژه در تاسیس مراکز منطقه ای بین المللی درجه دو زیر نظر یونسکو نمود بیشتری داشته است.

*تسنیم: یکی از مواردی که شاید در نظر مردم، یونسکو را در آن پررنگ تر از سایر حوزه ها موثر بوده است موضوع ثبت مواریثتاریخی کشورمان است، در این زمینه چه اهداف و برنامه هایی داشتید؟

*مجیدی:در این زمینه با توجه به لزوم حفاظت و حراست از میراثفرهنگی کشورمان، سعی کردیم روند ثبت میراثفرهنگی و طبیعی کشورمان شتاب بیشتری پیدا کند. در این زمینه از ظرفیت های گوناگون مانند کنوانسیون ۱۹۷۲، کنوانسیون ۲۰۰۳(میراثناملموس)، برنامه حافظه جهانی، فهرست نکوداشت های مشاهیر و آثار آنان و غیره بهره گرفته گرفتیم و با همکاری سازمان ها و نهادهای ملی تلاش می کنیم روند مثبت معرفی وثبت مواریثو مفاخر همچنان ادامه یابد. از طرفی با توجه به اینکه درعرصة بین المللی مهم ترین ابزار جهت دفاع از سیاست های کلان نظام در کنار دیپلماسی رسمی، دیپلماسی غیر رسمی است لذا همکاری و تعامل با نخبگان و سازمان های غیردولتی برای پیشبرد اهداف ملی در عرصه مجامع چندجانبه بین المللی از جمله یونسکو در دستور کار قرار گرفته است، در این راستا ارتباط با دانشگاه ها و موسسات پژوهشی در برنامه های نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد یونسکو بوده است که در زمینه شناساندن ظرفیت های علمی کشور و تبادل تجربیات و همکاری های مشترک علمی موثر است

*تسنیم: در زمینه تعامل با نخبگان ایرانی و استفاده از ورزش چه برنامه هایی داشتید؟

*مجیدی:در زمینه برقراری تعامل و ارتباط با نخبگان ایرانی و در راستای فعال کردن دیپلماسی علمی کشور تلاش کردیم از رهگذر ارتباط مستمر با اساتید و صاحب نظران مقیم و دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل به تعامل هر چه بیشتر با نخبگان ایرانی از طریق رایزنی های علمی پرداخته شده تا از ظرفیت ها و توانمندی های آنان جهت ارتقای علمی کشور بهره گیری لازم بعمل آید، همچنین جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای فعال کمیته بین الدول تربیت بدنی و ورزش یونسکو تلاش کرد به موازات توسعه فعالیت های خود در بخشهای مختلف علمی، فرهنگی، آموزشی و ارتباطی یونسکو، همکاری های خود با آن سازمان را در زمینه ورزش بویژه از بعد فرهنگی گسترش دهد. فعالیت های گسترده ای از سوی نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران نزد یونسکو صورت پذیرفته است تا ورزش به عنوان ابزاری برای ارتقای ارزش های معنوی و اخلاقی معرفی شود و نسبت به برقراری ارتباط میان ورزش و فرهنگ در عرصه بین المللی اهتمام شود که طبعاً در این میان ورزش های سنتی و محلی می توانند نقش مهم و موثری را برای ترویج اخلاق و معنویت در عرصه بین المللی ایفا کنند. بر این اساس با تلاش های صورت گرفته، آئین ورزش های باستانی و زورخانه ای در فهرست میراثفرهنگی معنوی یونسکو ثبت شد. همچنین تاسیس یک مرکز بین المللی یا منطقه ای در زمینه ورزش باستانی و زورخانه ای تحت نظارت یونسکو درجمهوری اسلامی ایران به نهاد های ملی پیشنهاد شده است.

ادامه دارد…

گفت وگو از مسعود ملکی

انتهای پیام /