سنگ کلیه و چگونگی مبارزه با آن

سنگ کلیه چیست 

سنگ‌های کلیه رسوبات سختی هستند که اغلب به علت بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود می‌آیند. ایجاد این سنگ‌ها علل متنوعی دارد و ممکن است در هر جای دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه دیده شوند. اگرچه حرکت سنگ‌های کلیوی دردناک است، اما در صورت تشخیص به‌موقع، باعث آسیب دائمی به بدن نمی‌شود. اگر کسی در معرض خطر تولید سنگ‌های کلیوی باشد، پزشک متخصص اورولوژی می‌تواند راه‌هایی را برای پیشگیری از سنگ کلیه به او توصیه کند. 

علائم سنگ کلیه 

سنگ کلیه تا وقتی حرکت نمی‌کند و ثابت است، هیچ علامتی ندارد. مشکلات از زمانی آغاز می‌گردد که سنگ در کلیه جابه‌جا می‌شود یا به سمت میزنای (لوله‌ای که هر کلیه را به مثانه وصل می‌کند) به راه می‌افتد. در این حالت، برخی یا همه موارد زیر دیده می‌شود: 

• درد شدید و متناوب در پهلو و پشت، پایین‌تر از سطح دنده‌ها که ممکن است به پایین شکم تیر بکشد 

• سوزش ادرار 

• ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای 

• ادرار بدبو یا تیره 

• تهوع و استفراغ 

• احساس نیاز مداوم به دفع ادرار 

• افزایش تعداد نوبت‌های دفع ادرار بیش از حد عادی 

• تب و لرز در صورت وجود عفونت 

• کم شدن حجم ادرار 

یادمان باشد درد سنگ کلیه تغییر می‌کند. با جابه‌جا شدن سنگ در مجاری ادرار، محل و شدت درد دگرگون می‌شود. 

علل سنگ کلیه 

سنگ کلیه معمولا یک علت واحد و مشخص ندارد اما عواملی وجود دارند که احتمال بروز سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند. به طور کلی، وقتی غلظت برخی مواد که می‌توانند بلور تشکیل دهند (مانند کلسیم، اسید اوریک و اُگزالات) در ادرار افزایش می‌یابد، سنگ کلیه تشکیل می‌شود. در حالت عادی، موادی در ادرار وجود دارند که از چسبیدن مولکول‌ها به هم و تشکیل بلور جلوگیری می‌کنند. اگر این مواد در ادرار کم باشند روند تولید سنگ را تسریع می‌نمایند. 

انواع سنگ کلیه 

اگر نوع یا جنس سنگ کلیه را بدانیم، علل تشکیل سنگ را بهتر درک می‌کنیم و پزشک متخصص اورولوژی بهتر می‌تواند برای پیشگیری از تشکیل دوباره آن ما را راهنمایی کند. بنابراین، در صورت امکان بهتر است سنگ را برای تعیین جنس به آزمایشگاه تحویل بدهیم 

انواع سنگ کلیوی به لحاظ ترکیبات سنگ به شرح زیر هستند: 

سنگ کلسیمی 

بیشتر سنگ‌های کلیه از جنس کلسیم هستند و بیشتر از همه از جنس اُگزالات کلسیم. اگزالات یک ماده طبیعی است که هم در برخی غذاها وجود دارد و هم در کبد تولید می‌شود. برخی سبزیجات، میوه‌ها، مغزیات و شکلات حاوی مقدار زیادی اگزالات هستند. 

علاوه بر غذاهایی که می‌خوریم، خوردن دوز بالای ویتامین د و برخی جراحی‌های روده هم غلظت کلسیم و اگزالات را در ادرار زیاد می‌کند. 

سنگ‌های کلیه ممکن است از جنس فسفات کلسیم هم باشند. برخی تغییرات در سوخت و ساز بدن، برخی سردردهای میگرنی و یک داروی ضدصرع به نام توپیرامات ممکن است موجب ایجاد این نوع سنگ کلیه شوند. 

سنگ ستراویتی 

این نوع سنگ کلیه در پاسخ به یک عفونت ایجاد می‌شود مانند عفونت دستگاه ادراری. این سنگ‌ها می‌توانند به سرعت بزرگ شوند و معمولا اندازه بزرگی دارند؛ به همین دلیل حرکت نمی‌کنند و علامت زیادی ندارند. 

سنگ اسید اوریکی 

این نوع سنگ کلیه در شخصی ایجاد می‌شود که مایعات کمی می‌نوشد ولی بدنش آب زیادی از دست می‌دهد. کسانی که غذاهای سرشار از پروتیین می‌خورند یا اسید اوریک خون بالا (نقرس) دارند هم ممکن است به این نوع سنگ کلیه دچار شوند. 

سنگ سیستینی 

این نوع سنگ فقط در کسانی دیده می‌شود که به یک اختلال ارثی مبتلا هستند که در آن، ماده خاصی به نام سیستین را بیشتر از حد معمول در ادرار دفع می‌کنند. 

تشخیص سنگ کلیه 

اینجا بخوانید:

همه آنچه که باید در مورد خواص پسته بدانید

در صورت بروز علائم سنگ کلیه باید به پزشک متخصص اورولوژی (بیماری‌های مجاری ادرار) مراجعه کرد. 

دکتر ممکن است آزمایش خون (برای اندازه‌گیری سطح کلسیم و اسید اوریک)، آزمایش ادرار، سونوگرافی، رادیوگرافی (ساده یا تخصصی) یا سی‌تی‌اسکن درخواست نماید. 

درمان سنگ کلیه 

روش‌های درمانی متنوعی برای سنگ کلیه وجود دارد. پزشک معالج بر اساس اندازه سنگ کلیه روش مناسب را برمی‌گزیند. 

درمان سنگ کلیوی کوچک 

سنگ‌های کلیوی ریز نیاز به درمان تهاجمی مانند سنگ‌شکن ندارند و به طور معمول با انجام کارهای زیر دفع می‌شوند: 

• نوشیدن آب فراوان (روزانه دو تا سه لیتر) 

• داروهای مسکن غیرنسخه‌ای طبق مشورت با دکتر داروساز 

• داروهای نسخه‌ای شل‌کننده عضلات میزنای، بنا به تجویز پزشک معالج 

درمان سنگ کلیوی بزرگ یا سنگ کلیوی همزمان با سایر بیماری‌ها 

برخی از سنگ‌های کلیوی درشت هستند و از طریق روش‌های گفته شده در بالا دفع نمی‌شوند یا با خونریزی یا عفونت دستگاه ادراری همراه هستند؛ این سنگ‌ها شاید به درمان‌های زیر نیاز پیدا کنند: 

• سنگ‌شکنی با دستگاهی که امواج صوتیِ آن، سنگ کلیه را خرد می‌کند. 

این کار حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است کمی درد داشته باشد و به همین دلیل ممکن است یک آرامبخش یا بیهوشی خفیف به فرد داده شود. 

• جراحی کلیه برای برداشتن سنگ‌های بسیار بزرگ 

• استفاده از آندوسکوپی (فرستادن لوله باریک حاوی نور به نام اورتروسکوپ از مجرای ادرار و مثانه) برای پیدا کردن سنگ در میزنای و خرد کردن آن با ابزار ویژه. 

این کار تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. 

• جراحی غده پاراتیرویید (در مواردی که پرکاری این غده عامل ایجاد سنگ کلیه است) 

پیشگیری از سنگ کلیه 

ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی و برخی داروها می‌توانند برای پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه کمک کنند. 

تغییر شیوه زندگی برای پیشگیری از سنگ کلیه 

کارهای زیر برای پیشگیری از این بیماری مفید است: 

• نوشیدن آب فراوان در طول روز به اندازه‌ای که احساس تشنگی نداشته باشیم و ادرار بی‌رنگ یا به رنگ زرد روشن باشد. در هوای گرم لازم است آب بیشتری بنوشیم. 

• غذاهای پر اگزالات کمتر بخوریم. ریواس، چغندر، اسفناج، مغزیات، چای، شکلات و محصولات سویا اگزالات فراوانی دارند. 

• در رژیم غذایی خود از نمک و پروتئین حیوانی کمتر استفاده کنیم. 

• به خوردن غذاهای سرشار از کلسیم ادامه دهیم اما در خوردن مکمل حاوی کلسیم محتاط باشیم. 

کلسیم موجود در غذاها احتمال ایجاد سنگ کلیه را زیاد نمی‌کند. 

خوب است به طور کلی در این مورد با یک کارشناس تغذیه مشورت کنیم. 

دارو برای پیشگیری از سنگ کلیه 

این داروها میزان نمک‌ها و املاح معدنی در ادرار را تنظیم می‌کنند و پزشک معالج بر پایه نوع سنگ دفع شده داروی مناسب را تجویز می‌نماید. به عنوان مثال شاید پزشک معالج برای پیشگیری از سنگ کلسیمی داروی افزایش‌دهنده ادرار از خانواده تیازیدها تجویز کند یا بنا به صلاح‌دید پزشک برای پیشگیری از سنگ ستراویتی، دوز کم آنتی‌بیوتیک برای مدت زمان طولانی لازم باشد. 

به توده های سخت از جنس کریستال، سنگ کلیه یا رنال کلکولوس گفته می شود. سنگ کلیه معمولا در کلیه تشکیل می شود اما ممکن است هرجایی از دستگاه ادراری، که شامل بخش های زیر است، شکل بگیرد: 

• کلیه 

• اورتر 

• مثانه 

• مجرای ادرار 

انواع سنگ کلیه 

جنس کریستال همه ی سنگ های کلیه یکسان نیست. از جمله انواع سنگ های کلیه می توان موارد زیر را نام برد: 

کلسیم 

سنگ کلسیم از همه شایع تر و معمولا از جنس اگزالات کلسیم است (البته می تواند حاوی فسفات کلسیم یا مالئات باشد). مصرف کم تر غذاهای حاوی اگزالات، خطر بروز این نوع سنگ را کاهش می دهد. این غذاها شامل موارد زیر می شود: 

• چیپس 

• بادام زمینی 

• شکلات 

• چغندر 

• اسفناج 

قبل از هر اقدامی بهترین کار مشاوره با یک متخصص اورولوژی می باشد. 

اسید اوره 

این نوع سنگ کلیه در مردان شایع تر از زنان است. ممکن است در افراد مبتلا به نقرس یا کسانی که شیمی درمانی انجام می دهند رخ دهد. 

اینجا بخوانید:

همه آنچه که باید در مورد تقویت مینای دندان بدانید

این نوع از سنگ زمانی تشکیل می شود که ادرار بسیاری اسیدی باشد. رژیم غذایی سرشار از پورین میزان اسید ادرار را بالا می برد. پورین ماده ی بی رنگ شیمیایی است که در پروتئین حیوانی، مانند ماهی، صدف و گوشت، وجود دارد. 

استروویت 

این نوع از سنگ بیشتر در زنان مبتلا به عفونت مجرای ادرار تشکیل می شود. ممکن است اندازه ی سنگ بزرگ باشد و منجر به انسداد ادرار شود. این سنگ در اثر عفونت کلیه رخ می دهد. درمان عفونت زمینه ای مانع از تشکیل سنگ استروویت می شود. 

سیستین 

سنگ سیستین نادر است و در زنان و مردانی که از اختلال ژنتیکی سیستینوری رنج می برند رخ می دهد. در این حالت، سیستین (اسیدی که به طور طبیعی در بدن تشکیل می شود) از کلیه وارد ادرار می شود. 

عوامل موثر در تشکیل سنگ کلیه 

بزرگ ترین عامل خطرناک که باعث تشکیل سنگ کلیه می شود این است که روزانه کم تر از 1 لیتر ادرار کنید. به همین دلیل، سنگ کلیه در نوزادان نارس که مشکل کلیه دارند شایع است. با این حال، احتمال بروز سنگ کلیه در افراد بین سنین 20 تا 50 سال بالاتر است. 

عوامل مختلفی باعث افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه می شود. سفیدپوستان در ایالت متحده بیشتر از سیاهپوستان در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند. 

جنسیت هم در این امر دخیل است. به گفته ی موسسه ی ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK)، مردان بیشتر از زنان دچار سنگ کلیه می شوند. 

سابقه ی تشکیل سنگ کلیه خطر را بالا می برد. سابقه ی سنگ کلیه در یکی از اعضای خانواده هم همین طور. 

 
خاطره یک درد شدید و ناتوان کننده، چیزی است که نگرانی دایمی از تکرار این وضعیت را در ذهن بیمارانی که یک بار به مصیبت سنگ کلیه گرفتار شده اند؛ زنده نگه می دارد. امّا نباید نگران باشید؛ با روشهای ساده درمانی طبّ سنّتی، هم درد به راحتی درمان می شود و هم عامل ایجاد درد، یعنی سنگ کلیه. 
  
انواع سنگ کلیه 
1 - سنگ های کلسیمی: حدود ۸۰-۷۵ درصد سنگ های کلیوی را تشکیل می دهند و به طور عمده از جنس اگزلات کلسیم – و با شیوع کمتر از جنس فسفات کلسیم – هستند. 
2 - سنگ های شاخ گوزنی یا Struvite: که معمولاً در زمینه عفونت های مزمن کلیوی به وجود می  آیند. 
3- سنگ های اسید اوریکی. 
4 - سنگ های سیستئینی. 
  
عوامل زمینه ساز سنگ کلیه 
1- کمی تحرّک: به ویژه در بی حرکتی های شدید مثل بیماران بستری، بیماران دچار ضایعات نخاعی و … باعث افزایش برداشت کلسیم از استخوان ها می شود. این مسأله از سویی باعث تحلیل تدریجی استخوان ها و بروز پوکی استخوان می شود و از سوی دیگر، کلسیم اضافه ای که به این ترتیب وارد خون می شود؛ سطح کلسیم ادرار را افزایش داده زمینه را برای تشکیل سنگ های کلیوی فراهم می کند. 

  ۲- مشکلات تغذیه ای: 
 ۱- ۲- مصرف غذاهایی که دفع ادراری اگزلات را زیاد می کنند: آجیل های بوداده، انواع شکلات، چای، نوشابه های کولا، اسفناج، بادام زمینی و …. 
 ۲- ۲- مصرف زیاد نمک: که باعث افزایش دفع ادراری کلسیم می شود. 
 ۳- ۲- مصرف زیاد پروتئین های حیوانی(انواع گوشت، لبنیات و تخم مرغ): این موادّ غذایی، دفع کلسیم، اگزلات و اسید اوریک را افزایش می دهند و احتمال تشکیل هر دو نوع سنگ کلسیمی و اسید اوریکی را زیاد می کنند. 
 ۴- ۲- مصرف کم فیبر: یا به زبان ساده همان غذاهای گیاهی؛ چرا که مصرف زیاد میوه و سبزیجات، کاهش خطر تشکیل سنگ های کلیوی را به دنبال دارد. 
  
۳- کم شدن حجم ادرار: به دلیل فعّالیت های سنگین و تعریق زیاد، روزه داری و …. 
 ۴ – مصرف الکل: که در ادمه توضیح مبسوطی در مورد آن خواهیم داد. 
 ۵- یبوست: که بدون تردید از مهمترین دلایل شیوع سنگ های کلیوی است که متأسّفانه تقریباً هیچ گاه به آن توجّهی نمی شود. 
 ۶- عفونت های مزمن کلیوی: که چنان که گفتیم زمینه را برای تشکیل سنگ های شاخ گوزنی فراهم می آورند. 
 ۷ – سایر علل: مثل پرکاری تیروئید، بعضی بیماری های نادر ژنتیکی و …. 
  
علایم سنگ های کلیوی 
 بیماران مبتلا به سنگ هاى کلیه معمولاً با دوره هاى درد شدید، پیچشى و متناوب که هر چند دقیقه یک بار مى گیرد و ول مى کند، مراجعه مى کنند. درد معمولاً ابتدا در ناحیه پهلوها و پشت، درست پایین دنده ها، ظاهر مى شود که به تدریج به کشاله ران و ناحیه تناسلى انتشار مى یابد و با دفع سنگ، درد بیمار متوقف مى شود. بیماران به دلیل فعالیت دستگاه عصبى خودمختار (سمپاتیک) پوست سرد، تعریق و حالت تهوع دارند.

اکثر بیماران خون در ادرار دارند که ممکن است میکروسکوپى باشد و تنها با آزمایش ادرار مشخص شود یا کاملاً ادرار، کدر یا تیره به نظر آید. این علایم به دلیل ایجاد انسداد در مسیر خروج ادرار به وجود می آیند. بنابراین تا وقتی که سنگ، مسیر ادراری را به طور نسبی یا کامل دچار انسداد نکند؛ می تواند بدون علامت باشد و این به آن معناست که ممکن است بسیاری از ما سنگ کلیه داشته باشیم ولی از آن بی خبر باشیم.

همچنین ممکن است سنگ های کلیوی به صورت دوره ای به وجود بیایند؛ حلّ و دفع شوند و سنگ های جدیدی تشکیل شوند بدون آنکه شخص از آنها اطّلاعی داشته باشد. در این گونه موارد شخص ممکن است گهگاه احساس سنگینی، گزگز یا دردهای خفیف کلیوی داشته باشد. 
  
شیوع 
 بیشترین شیوع سنگ کلیه در گروه سنى ۱۸ تا ۴۵ سال دیده مى شود. معمولاً بزرگسالان بالاى ۳۰ سال از هر دو جنس (زن و مرد) مبتلا مى شوند اما  شیوع سنگ کلیه در مردان ۵ تا ۱۰ برابر بالاتر است. میزان بروز سنگ هاى کلیوى در کشورهاى توسعه یافته بیشتر است که به دلیل مصرف زیاد پروتئین همراه با رژیم غذایى کم فیبر است. چهل درصد بیماران مبتلا به اولین حمله سنگ کلیه در عرض ۲ تا ۳ سال دچار یک حمله مجدد مى شوند و ۷۵ درصد مبتلایان نیز در عرض ۷ تا ۱۰ سال دچار عود مى شوند. 
  
تشخیص و درمان در طبّ کلاسیک 
 تشخیص سنگ کلیه عمدتاً براساس علایم بالینی، آزمایش ادرار، عکس ساده شکم یا سونوگرافی انجام می شود. 
 درمان هم شامل تجویز داروهایی برای کاهش درد، شل کردن عضلات حالب(برای حرکت سریعتر سنگ)، تجویز داروهای حل کننده سنگ، سنگ شکن و نهایتاً جرّاحی است. 
  
نکته های پیشگیرانه و درمانی بر اساس رویکرد طبّ سنّتی 
 اگر چه سنگ های کلیه، انواع مختلف و بالطبع روشهای گوناگونی برای پیشگیری و درمان دارند؛ ولی نکات ذیل را به عنوان نکاتی عمومی، ساده و قابل اجرا در ۳ بخش ذکر می کنیم. 
 1 – کنترل درد: شاید برای بیماری که دچار سنگ کلیه است هیچ چیزی مهمتر از کنترل درد شدیدش نباشد؛ دردی که گاه به مسکّن های تزریقی مخدّر مانند مورفین نیز به خوبی پاسخ نمی دهد؛ امّا طبّ سنّتی برای این مشکل راه حل های ساده ای دارد: 

اینجا بخوانید:

سنگ کیسه صفرا و چگونگی درمان آن

  
1-1  بادکش گذاری: بادکش گذاری اثری فوق العاده در رفع اسپاسم عضلات حالب دارد و تقریباً بلافاصله درد را تسکین می دهد؛ در واقع، بادکش گذاری با شل کردن عضلات صاف حالب، درد را کاهش داده باعث تسهیل حرکت و دفع سنگ خواهد شد. برای این کار موضع حداکثر درد را با یک روغن مناسب چرب کرده در همان ناحیه بادکش بگذارید و تا رفع کامل درد(معمولاً ۱۵-۱۰ دقیقه) آن را برندارید.

طبیعی است که با این کار ممکن است پس از مدتی درد را در نقطه ای پائین تر از نقطه قبلی احساس کنید که علت آن حرکت سنگ است. به موازات تغییر محل درد، جای بادکش ها را عوض می کنید تا وقتی که سنگ داخل مثانه شود و درد از بین برود. اگر درد بیمار در ناحیه ای وسیع پخش است؛ در کلّ ناحیه درد بادکش بگذارید.

اگر درد بیمار در جاهایی مثل بیضه یا کشاله ران احساس می شود و طبیعتاً نمی توانید محلّ اصلی سنگ را پیدا کنید؛ مسیری از روی کلیه تا روی مثانه را بادکش گذاری کنید. این مسیر از کلیه شروع می شود؛ ۲۰-۱۵ سانتی متر به سمت پایین حرکت می کند و سپس با گذشتن از پهلوی بیمار با مسیری مورّب به سمت مثانه(قسمت بالای ناحیه تناسلی) می رسد. این نحوه بادکش گذاری تقریباً شکست درمانی ندارد.

پس از مدیریت اورژانسی درد و در طول درمان دارویی، بادکش گذاری روزانه (روزی یک بار به مدّت ۲۰-۱۵ دقیقه) روی کلیه مبتلا باعث افزایش خون رسانی کلیه و تسریع در حل شدن سایر سنگ ها و جلوگیری از تشکیل سایر سنگ ها خواهد شد. 
  

1-2 سایر روش ها: در صورتی که به هر دلیل قادر به بادکش گذاری نیستید؛ می توانید یک عدد آجر(ترجیحاً آب ندیده) را داغ کرده لای حوله پیچیده روی موضع درد بگذارید و  تا حدّ تحمّل، آن را برندارید. این کار اگر چه تأثیر بادکش را ندارد؛ امّا به ویژه در کنترل دردهای خفیف تر مؤثّر است. 
  
2 – نکته های پیشگیرانه و بهداشتی در درمان سنگ کلیه: 

 - هر قدر غذا را بیشتر بجوید احتمال پیدایش سنگهای کلیوی را کاهش می دهید. 
 - از مصرف غذاهایی که مخالف طبع شما هستند یا به زبان ساده به شما نمی سازند؛ بپرهیزید. 
 - پرخوری یکی از عوامل پیدایش این سنگهاست از این عامل تخریب جسم و روح فاصله بگیرید. 
 - هرگونه ضعف در کارکرد معده؛ می تواند سبب ساز بروز این سنگها باشد؛ بنابراین اگر دچار نفخ، درد یا سوزش معده، ترش کردن، سنگینی معده بعد از غذا و مانند آن هستید؛ نسبت به درمان آن اقدام کنید. 
 - مصرف پروتئین های حیوانی(انواع گوشت، تخم مرغ و لبنیات) را به حدّاقل مورد نیاز کاهش دهید. در مورد مصرف گوشت های مانده و کهنه(از جمله گوشت های یخی و فریزری، سوسیس، کالباس، همبرگر و …)، ماهی شور و پاچه، دقّت بیشتری کنید. 
 - مصرف این موادّ غذایی را نیز حتّی المقدور کاهش دهید یا قطع کنید: انواع شیرینی مصنوعی و شیرینی های قنّادی، قهوه، چای، انواع شکلات و کاکائو، انواع نوشابه ها، بادام زمینی، اسفناج، آجیل های بوداده و … 
 - مصرف نمک را تعدیل کنید و ترجیحاً به جای نمک های تصفیه شده از نمک دریا یا معدنی استفاده کنید. 
 - در شهرهایی که آب سنگینی دارند؛ از آب جوشیده و یا در صورت امکان از آب چشمه یا قنات استفاده کنید. 
 - مصرف انواع میوه و سبزی را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. 
 - درمان سنگ کلیه بدون اقدام برای درمان یبوست بیمار، کاری است عبث و بی نتیجه. بسیاری از مواقع، تنها با درمان یبوست، سنگ کلیه بیمار هم درمان می شود. 
 - شاید یک معیار ساده برای درک این که آب بدن کافی است یا خیر آن است که به رنگ ادرار توجّه کنیم؛ اگر رنگ ادرار به سمت زرد پررنگ میل کرد یا بوی آن تند شد؛ احتمالاً نیاز به مصرف آب بیشتری دارید؛ امّا این مسأله هرگز به آن معنا نیست که آب درمانی به شیوه رایج(گاهی تا ۱۳ لیوان آب در روز) را به عنوان درمان سنگ کلیه توصیه کنیم؛

چرا که این کار، سنگ کلیه و بیمار، هر دو را با هم نابود می کند. بنابراین میزان مصرف آب را بر اساس درخواست عاقلانه بدن – یعنی همان احساس تشنگی – تنظیم کنید. 
  
 سایر توصیه ها: 
 - فعّالیت سنگین و تعریق بیش از حد، زمینه ساز تشکیل سنگ کلیوی است؛ امّا بی حرکتی عاملی خطرناکتر است؛ لذا سعی کنید فعّالیت مناسب روزانه خود را حفظ کنید. تجربه نشان می دهد که انجام روزانه ورزش هایی مانند طناب زدن، به دفع بهتر سنگ کلیه کمک می کند. 
  
- گرم نگه داشتن کلیه ها از اصول مهمّ درمانی سنگ کلیه – و بسیاری دیگر از بیماری های کلیه – در طبّ قدیم است. بستن شال به ویژه در فصول سرد سال بر روی کلیه ها را به خصوص به کسانی که دچار عود مکرّر سنگ کلیه هستند؛ توصیه می کنیم.

ماساژ کلیه ها با روغن های مناسب – زیتون، کنجد، سیاهدانه، بادام تلخ، هسته قیسی و … – هم تأثیر شایانی در درمان سنگ کلیه دارد. اثر اصلی این دو کار، افزایش جریان خون کلیوی و کارکرد بهتر آن است. 
  
- حجامت: حجامت و به ویژه حجامت کلیه ها از درمانهای مناسب برای دفع سنگهای کلیوی است. گاه بلافاصله پس از حجامت، دفع سنگ آغاز می شود. بنابراین و به ویژه  در کسانی که علایم سنگینی و غلظت خون دارند؛ نباید از انجام حجامت غافل شد. 
  
درمان های دارویی: 
 درمانهای دارویی ذکر شده در کتب طب سنتی بسیار متنوع و بر اساس انواع سنگها و مزاج بیمار متفاوتند. درمانهایی که در ادامه به آنها اشاره می شود؛ درمانهایی هستند که ساده و قابل اجرا بوده؛ در عین حال بر روی اکثر سنگها مؤثر هستند. 
 - سیاهدانه-عسل : ۱۰۰گرم سیاهدانه را آسیاب کنید و بلافاصله با یک کیلو عسل مخلوط کنید و ۳-۲ ماه روزی ۳ قاشق چایخوری از آن میل کنید. این ترکیب فوق العاده، یک سنگ  شکن قوی برای سنگ های کلیوی و صفراوی است؛ رگ های بسته قلبی را باز می کند؛ فشار خون را تنظیم می کند و …. 
 - پوسته درونی سنگدان مرغ(یا سایر پرندگان): این پوسته زرد رنگ را تمیز کرده، شسته، خشک و آسیاب کنید و روزی ۲ بار و  هر بار نصف قاشق چایخوری از آن را میل کنید. البته به علت تلخی این دارو، بهتر است آن را با کمی عسل مخلوط کرده خمیر نسبتا سفتی بسازید و این خمیر را در یخچال بگذارید تا خودش را بگیرد.

حالا به راحتی می توانید از این خمیر قرص هایی تهیه نموده و میل کنید. راه مناسب دیگر، ریختن این پودر در کپسول است. ممکن است اطرافیان نسبت به غیربهداشتی بودن این ترکیب به شما هشدار بدهند امّا می توانید مطمئن باشید که با مصرف این داروی سنگ شکن قوی دچار هیچ مشکلی نخواهید شد. 

اینجا بخوانید:

خواص حیرت آور هویج

 - تراشه پوست خربزه: قبل از استفاده از خربزه، آن را بشویید و پوست روی آن( که دارای طرح و خط است) را نازک بتراشید( مثل تراشیدن پوست هویج). این تراشه ها را خشک و آسیاب کرده روزی ۲ یا  ۳ بار و هر بار نصف قاشق چایخوری از آن را با کمی عسل مصرف کنید. 
 - تخم خربزه: تخم خربزه و صیفی جات مشابه مثل گرمک و طالبی را دور نریزید. آنها را جمع کنید و روزی یک یا دو قاشق غذاخوری از آنها را به صورت خام، آرام آرام  بجوید تا شیره آنها کاملا کشیده شود؛ سپس تفاله را بیرون بریزید. 
 - خاکستر سوزانده کلم قمری: روزی ۲ یا ۳ بار و هر بار نصف قاشق چایخوری از آن را  با کمی عسل میل  کنید. 
 - خاکستر چوب انگور: می توانید آن را مشابه خاکستر کلم قمری مصرف کنید. راه بهتر این است که چوب درخت انگور( که هر قدر پیرتر و کلفت تر باشد اثر بهتری خواهد داشت) را  روی حرارت بگیرید تا سرخ شود؛ سپس آن را در ظرف آبی فرو ببرید و این کار را چند بار تکرار کنید؛ سپس این آب را به تدریج مصرف کنید که یکی از بهترین داروهای سنگ شکن است. آب برگ انگور و اشک درخت انگور هم از خاصیت سنگ شکنی مناسبی برخوردارند. 
  
- قطعه ای هندوانه را با پوست و تخمه های آن خرد کرده، مدتی آرام بجوشانید تا آب آن غلیظ شود و آن را صاف کنید.  به این آب صاف کرده کمی سرکه بیافزایید و به تدریج مصرف کنید. 
 - ترب سیاه: مصرف ترب سیاه به اشکال گوناگون در درمان سنگ های کلیوی بسیار مفید است. یک راه ساده آن است که ترب سیاه را(ترجیحاً با برگ و پوست و ریشه) آبگیری کنیم و روزی ۲-۱  استکان مصرف کنیم. امّا با توجّه به طعم نامطلوب، ایجاد نفخ شدید و مسایلی از این دست بهتر است آب ترب را کاملاً با عسل شیرین کنیم که البته این روش هم در بسیاری از موارد نمی تواند مشکل را حل کند و لذا خیلی ها از خیر مصرف این داروی مفید می گذرند. امّا مرحوم دکتر عبدالله احمدیه، برای مصرف ترب سیاه راه مناسبی را پیشنهاد کرده اند که به نظر می رسد برای عموم بیماران قابل انجام باشد:

«ترب سیاه را به ورقه های نازک برش داده دو طرف هر ورقه را کمی عسل بمالید(مثل مالیدن کره روی نان)؛ سپس این ورقه ها را در سبدی قرار دهید تا این عسل ها کم کم به درون ظرفی که در زیر سبد قرار می دهید بچکند. عسلی که به این ترتیب جمع می شود ضمن دارا بودن عصاره ترب سیاه، برای مصرف کننده هم مشکل چندانی ایجاد نمی کند.» 
  
- سایر داروها: 
 داروهای ذیل؛ داروهایی ساده و در دسترس هستند که در دفع سنگهای کلیوی مؤثر هستند که یکی یا تعدادی از آنها را با هم و به روشهای گوناگون مثل جوشاندن یا دم کردن می توانید استفاده کنید: 
 داروهای خنک: کاکل ذرّت، دم گیلاس و آلبالو، خارخسک، خارشتر، تخم کاسنی، عنّاب، بنفشه، تخم هندوانه، پوست هندوانه، تخم کاهو، کاکنج(عروسک پشت پرده) و …. 
 داروهای گرم: تخم رازیانه، پونه، پرسیاوشان، تخم کرفس، بادرنجبویه، تخم خربزه، افتیمون، گزنه،  سداب، بنصر و …. 
  
دو نسخه برای افرادی که غذاهای خنکی به آنها می سازد: 
 -   (خارشتر، یک قاشق مربّاخوری) + (دم گیلاس یا کاکل ذرّت، یک قاشق غذاخوری) + (تخم خربزه، یک قاشق مربّاخوری): 
 -   (خارشتر، یک قاشق مربّاخوری) + (خارخسک یا تخم هندوانه، یک قاشق مربّاخوری) + (تخم خربزه یا تخم کرفس یک قاشق مربّاخوری): به همان شیوه فوق مصرف شود. 
  
دو نسخه برای افرادی که غذاهای گرمی به آنها می سازد: 
 -   (گزنه یا پونه، یک قاشق غذاخوری) + (تخم خربزه یا تخم کرفس، یک قاشق مربّاخوری) + (خارشتر یا خارخسک، یک قاشق مربّاخوری) 
 -   (بادرنجبویه یک قاشق غذاخوری یا تخم رازیانه، یک قاشق مربّاخوری) + (تخم خربزه یا تخم کرفس، یک قاشق مربّاخوری) + (دم گیلاس یا کاکل ذرّت، یک قاشق غذاخوری) 

اینجا بخوانید:

همه آنچه که بادی در مورد چربی های شکمی بدانید

  
روش آماده سازی داروها: همه داروهای هر فرمول را با هم و با ۲ لیوان آب روی شعله کم بجوشانید تا یک استکان از آن بماند. آن را صاف کرده شیرین نموده میل نمایید. این کار را روزی یک بار و به مدّت یکی دو ماه انجام دهید. 
  
نکته: بهتر است حتّی در بیماران گرم مزاج هم تا حدّی غلبه با داروهای گرم باشد. 
 - عرقیات گیاهی 
 یک راه مناسب و ساده تر، استفاده از عرقیات گیاهی است. پیشنهاد من به این شرح است: 
 - برای افراد گرم مزاج: 
 (عرق خارشتر، یک قسمت) + (عرق خارخسک یا عرق کاسنی، یک قسمت) + (عرق بابونه، یک قسمت) 
 - برای افراد سرد مزاج: 
 (عرق خارشتر، یک قسمت) + (عرق بابونه، یک قسمت) + (عرق بادرنجبویه یا اسطوخدّوس، یک قسمت) 
 این عرق ها را با هم مخلوط کنید و روزی ۳-۲ استکان تا یکی دو ماه میل کنید. 
  
آیا لازم است دفع سنگ کلیه را به چشم دید؟ 
 انتظار بسیاری از بیماران آن است که سنگ کلیه دفع شود و اگر چنین اتّفاقی نیفتد فکر می کنند که درمان نشده اند؛ در حالی که این تصوّر به این دلایل نادرست است: 
 - اثربخشی داروهای فوق الذّکر، اکثراً به صورت حل کردن سنگ است و لذا دفع سنگ عملاً احساس نخواهد شد. 

 - معیار اصلی در طبّ اسلامی برای درمان بیماری، از بین رفتن علایم بیماری است(که این خود، بحث مفصّل و جداگانه ای را می طلبد). بنابراین وقتی که بیمار، مدّتهاست که هیچ گونه درد یا ناراحتی ندارد و بدن او هیچ گونه علایم هشدار دهنده ای صادر نمی کند می تواند از سلامت خود مطمئن باشد.

وسواس در انجام اقدامات تشخیصی در این حال غلط است. چنانکه گفتیم بسیاری از ما در طول زندگی خود دچار سنگ های بی علامت و گذرا در کلیه می شویم که می آیند و می روند و هیچ گاه از وجود آنها مطّلع نمی شویم؛ بنابراین همان گونه که کسی از ترس این سنگ ها مرتّباً سونوگرافی کلیه انجام نمی دهد؛ بیماری که با انجام دستورات طبّ سنّتی، علایم بیماری اش کاملاً از بین رفته اند هم نیازی به اقدامات تشخیصی اضافه ندارد و می تواند مطمئن باشد که در صورت رعایت دستورات بهداشتی(و به ویژه دستورات تغذیه ای که در این مقاله ذکر شد)؛ دیگر شاهد سنگ اندازی کلیه! در زندگی آرام خود نخواهد بود. 
  
آیا ماء الشّعیر در درمان سنگ کلیه مفید است؟ 
 یکی از عقاید رایج در بین عموم مردم، اصرار به مصرف ماء الشّعیر برای دفع سنگ کلیه است. در این رابطه دو نکته قابل ذکر است: 
 ۱-  آنچه که به عنوان ماء الشّعیر در شیشه های نوشابه در مغازه ها عرضه می شود، نسبتی با ماء الشّعیر طبّی ندارد. ماء الشّعیر طبّی به زبان ساده لعاب حاصل از جوشاندن جوی پوست کنده است که کاربردهای درمانی زیادی دارد. 
 ۲-   «جو» طبعی سرد و خشک دارد؛ بنابراین نوشابه های ماء الشّعیر اگر هم اثری در دفع سنگ کلیه داشته باشند؛ تنها برای افراد بسیار گرم مزاج قابل استفاده اند و برای سایرین می توانند عوارض مختلفی به جای بگذارند. لذا بهتر است عموم بیماران از مصرف آنها خودداری کنند. 
  
 کلیه سنگ ساز 
 بیمارانی هستند که مکرّرا دچار سنگ کلیه می شوند. طبّ کلاسیک به این بیماران القا می کند که ایراد از کلیه شماست و این حالت تا آخر عمر با شما خواهد بود. امّا واقعیت این نیست؛ بلکه اکثر این افراد را کسانی تشکیل می دهند که اقدامات درمانی متعدّدی انجام می دهند؛ امّا از انجام کارهای پیشگیرانه غافلند. به همه این بیماران توصیه می کنم که اقدامات پیشگیرانه ذکر شده در این مقاله (به ویژه اقدامات مربوط به اصلاح تغذیه و کارکرد دستگاه گوارش) را جدّی بگیرند تا کم کم تهمت سنگ ساز بودن از ساحت کلیه آنها پاک شود.

در افراد معدودی به علّت عدم توانایی کلیه برای دفع موادّ محلول در آب منطقه سکونت، این مشکل تکرار می شود که به این افراد توصیه می کنیم که میزان حدّاقلّی از دارو(مثلاً روزی نصف استکان عرق خارشتر) را مصرف کنند. البته بهتر است هر چند وقت یک بار دارو برای مدّتی قطع شود یا آن که به تناوب از داروهای مختلف استفاده شود تا عوارض مصرف طولانی دارو بر بدن به حدّاقل برسد. 
  
روزه و سنگ کلیه 
 کسانی که اصطلاحا کلیه سنگ ساز یا بیماری های شدید کلیوی دارند یا پیوند کلیه شده اند؛ در بسیاری از موارد با مشورت پزشک معالج و با رعایت مواردی که مانع از غلیظ شدن خون و ادرار می شود؛ قادر به روزه داری هستند. حتّی تحقیقات انجام شده در مورد بیماران پیوندی که آزمایش های طبیعی داشته اند نشان داده است که روزه داری هیچ اختلالی در آزمایش های آنها ایجاد نکرده است. تجربه به من نشان می دهد که اکثر کسانی که به اصطلاح کلیه سنگ ساز دارند با رعایت موارد تغذیه ای ذکر شده و نیز مصرف حدّاقل دارو(مثلا نصف استکان عرق خارشتر در افطار و سحر)، به راحتی و بدون مشکل خاصّی قادر به روزه داری خواهند بود. 

درمان سنگ کلیه در طب اسلامی تبریزیان: 

سنگ کلیه جسم سختی می باشد اکه از کانیهایی که در ادرار موجود هستند، بوجود می آید. سنگهای کلیه معمولاً از راه مجرای ادرار دفع می‌شوند و اگر کوچک باشند هیچ نشانه ای ندارند؛ اما اگر اندازه سنگ کلیه به ۳ میلیمتر (۰٫۱ اینچ) برسد مجرای ادرار را بسته و درد بسیار شدیدی را در پهلوها و پشت ایجاد می‌کند که این درد تا کشاله ران نیز می رسد.

این درد را قولنج کلیوی می نامند و این درد هر ۲۰ تا ۶۰ دقیقه تکرار می‌شود. از دیگر نشانه‌های سنگ کلیه می توان استفراغ، تهوع، خون ادراری، چرک در ادرار، و درد در حین ادرار کردن را نام برد. بسته شدن مجرای ادرار، بزرگی کلیه و کاهش کارکرد کلیه را بوجود می آورد. 

درمان سنگ کلیه در طب اسلامی به شرح زیر است: 

از نگاه طب اسلامی پرخوری و خوردن گوشت گاو سبب تولید سنگ کلیه می شود. از علائم سنگ کلیه در طب اسلامی، سوزش ادرار همراه با پهلو درد است. 

جهت درمان طبیعی و گیاهی سنگ کلیه در طب اسلامی، موارد زیر توسط استاد تبریزیان تجویز شده است: 

• جامع + آب ترب 

• جامع +آب سداب 

• مرکب ۳ 

• مسخن 

نکته ۱: در روز ۳ بار یک عدد  جامع امام رضا علیه السلام  را با یک لیوان آب ترب خام یا پخته(مقداری ترب را در ۳ لیوان آب بجوشانید تا به یک لیوان برسد و سپس آب آن را صاف کنید یا اینکه آب ترب را به اندازه یک لیوان بگیرید و با یک عدد جامع میل کنید.) 

اینجا بخوانید:

درمان فوری فشارخون بالا در خانه

و آب سداب(سداب را در ۳ لیوان آب بجوشانید تا به یک لیوان برسد) و با یک عدد جامع مصرف کنید. 

نکته۲: بهتر است ترب سفید باشد. 

نکته۳ : در صورتی که سنگ وارد حالب یا مثانه رفته باشد باید مرکب ۳ مصرف شود. 

۱. تدابیر درمان سنگ کلیه (درد پهلو) 

تدابیر غذایی 

• پرهیز از مصرف لبنیات و چای 

• خربزه مشهد 

• آش 

• سوپ خربزه 

• خریزه مشهدی 

• در تابستان از خربزه و هندوانه بیشتراستفاده شود. 

• آبگوشت خربزه (همه مواد آبگوشت استفاده میشود اما بجای آب مقداری خربزه با پوست و تخم در مخلوط کن ریخته و به آبگوشت اضافه می شود) 

• شربت عسل 

تدابیر یداوی 

•  بادکش گرم لغزان کلیه 

تدابیر دارویی 

• خوردن سرکه انگبین شبها یک لیوان 

• ترکیب جوشانده خارخاسک + جوشانده شتر + جوشانده زنیان (روزانه سه بار، ۸ ساعت باریک لیوان) 

•  آب زرشک کوهی بدون نمک روزی سه بار و هر بار یک لیوان 

• پودر تخم خربزه مشهدی 

• روزانه یک لیوان آب پوست هندوانه 

• در زمستان سوپ تخم خربزه مشهدی بخورید 

• استفاده از دوسین (سه واحد عسل + یک واحد سیاه دانه نیمکوب شده) روزی سه ق م. در درد کلیه شدید (هر ۴ ساعت یک ق م). 

• استفاده از ترکیب خارخاسک + خارشتر + عسل بمقدار مساوی روزی دو لیوان با کمی عسل. 

• مصرف عسل + آبلیمو + روغن زیتون به میزان ۳ق 

• عسل + جوشانده میوه نسترن + ۳۰ گرم میوه در یک لیتر آب) + آب ترب سیاه ۳ استکان در روز 

• داروی جامع (یک تا۳ عدد) + با آب سداب یا ترب پخته (اولویت با ترب سیاه و سفید( هر ۳ روز یکبار) 

۲. درد پهلو (راست و چپ) 

پهلوی راست محل کبد و کیسه صفرا است سنگ کیسه صفرا و درد کیسه صفرا است. سمت چپ هم محل طحال است گاهی ورم کند که موجب خونریزی و کم خونی است پس بیماری های مهمی را شامل می شود حتی مشکلات کلیه را هم ممکن است شامل شود. مراد از پهلو محل خمیدگی و قوسی اطراف شکم در هردو طرف راست و چپ می باشد شامل طرف راست و چپ می شود. 

تدابیر دارویی 

• اسارون، مرکب سه 

• جامع رضوی ۳ عدد + زیره 

• رب بسباسه، مرکب نه 

• حب البلسان ، مرکب چهار 

• زنجفیلات، مرکب دو 

خوراکی هایی که سنگ کلیه را نابود می کنند 

ماده غذایی که باعث بهبود کیفیت یک ماده غذایی دیگر می‌شود. برای مثال شیر و لبنیات باید حتماً با مصلح مصرف شوند تا باعث رسوب کلسیم در کلیه‌ها نشوند. نوشیدن شیر به همراه دارچین یکی از این نمونه‌هاست. همچنین اضافه کردن عسل به شیر می‌تواند به هضم بهتر آن کمک کند و مانع از رسوب کلسیم در کلیه و سنگ کلیه شود... 

فرادید: سنگ کلیه به ته‌نشین شدن مواد معدنی در لوله‌های ادراری و سفت شدن و کریستالیزه شدن آن گفته می‌شود که با علائمی همچون درد شدید نواحی پهلو، کمر و نواحی پایینی لگن و گاه خون‌ریزی در ادرار همراه است که با مصرف غذاها و برخی گیاهان دارویی می‌توان دفع آن‌ها را تسهیل کرد. 

در دیدگاه طب سنتی دلیل اصلی به وجود آمدن سنگ کلیه، بلغم محجر (بلغمی که به حالت سنگ درآمده) یا مزاج سرد کلیه‌هاست. زمانی که بلغم در کلیه‌هایی با مزاج سرد باقی می‌ماند، تبدیل به بلغم کریستالی می‌شود. کریستال‌ها به یکدیگر می‌چسبند و تولید سنگ می‌کنند. برای تشخیص سنگ کلیه باید حتماً آزمایش ادرار انجام شود.

انجام آزمایش ادرار و تشخیص بیماری، می‌تواند به پیشگیری از سنگ کلیه کمک کند و خیلی سریع باید برای درمان اقدام شود. سنگ کلیه می‌تواند بدون هیچ علائمی باشد و دلیل دردهای ناشی از آن، جابه‌جایی سنگ است.

در طب سنتی بر این باورند که تغذیه هم تأثیر زیادی در ایجاد سنگ کلیه دارد. سنگ کلیه می‌تواند علت‌های دیگری هم داشته باشد، مثل کم‌تحرکی و مصرف کم‌ مایعات تا پرکاری تیروئید و پاراتیروئید، مصرف خودسرانه یا زیاد داروهای کلسیمی، مصرف زیاد پروتئین‌های حیوانی، نمک و... از دیگر دلایل ایجاد سنگ کلیه است.

دکتر ضیاءالدین مظهری، با اشاره به این‌که ایجاد سنگ‌های کلیوی به عوامل متعددی که مهم‌ترین آن‌ها زمینه‌های ارثی و اختلالات سوخت و ساز است بستگی دارد می‌گوید: «ابتلا به عفونت و مصرف خودسرانه داروها زمینه ایجاد سنگ را تشدید می‌کنند. مبتلایان به سنگ کلیه در صورتی که دچار کم‌کاری تیروئید و کمبود یُد نباشند، استفاده از ترب و تربچه خصوصاً ترب سیاه، به صورت رنده شده و یا آب ترب که ناشتا نوشیده شود، به آن‌ها توصیه می‌شود.» در طب سنتی معتقدند مصرف ماکارونی بدون سبوس و نان‌هایی که از آرد سفید درست می‌شوند و فاقد سبوس هستند، می‌تواند باعث به وجود آمدن سنگ کلیه شود. نان و ماکارونی بدون سبوس باعث رشد و زیادشدن میکروب‌های بد داخل روده می‌شود و سموم این میکروب‌ها تولید سنگ صفرا و کلیه می‌کند.

علاوه بر ماکارونی و نان بدون سبوس، غذاهایی که طبع سرد دارند می‌توانند باعث ایجاد سنگ کلیه شوند. مصرف لبنیات به ویژه شیر می‌تواند باعث ایجاد رسوب کلسیم در کلیه شود به همین دلیل باید این گروه از مواد غذایی را همراه با مصلح آن استفاده کرد تا باعث ایجاد سنگ کلیه نشود. مصلح چیست؟ 

ماده غذایی که باعث بهبود کیفیت یک ماده غذایی دیگر می‌شود. برای مثال شیر و لبنیات باید حتماً با مصلح مصرف شوند تا باعث رسوب کلسیم در کلیه‌ها نشوند. نوشیدن شیر به همراه دارچین یکی از این نمونه‌هاست. همچنین اضافه کردن عسل به شیر می‌تواند به هضم بهتر آن کمک کند و مانع از رسوب کلسیم در کلیه و سنگ کلیه شود.

معمولاً در وعده غذایی صبحانه موادی وجود دارد که طبع سرد دارند و باید با مواد غذایی که طبع گرم دارند جایگزین شوند؛ برای مثال برای صبحانه باید ارده، شیر و عسل استفاده کرد یا اینکه ارده را همراه با شیره خرما و انگور استفاده کرد.

خوردن نان، پنیر و گردو در شب بهتر است، چون جذب کلسیم در شب بیشتر است و در کلیه رسوب نمی‌کند. کشک یک ماده غذایی است که در آن مقدار زیادی کلسیم وجود دارد و به سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند، اما از دیدگاه طب سنتی این ماده غذایی در صورتی‌که با مصلح مصرف نشود می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه شود و کشک باید حتماً با گردو خورده شود و اگر کشک به‌صورت مایع باشد باید داخل آن حتماً نعناع و سیر داغ ریخت تا از رسوب در کلیه پیشگیری کنند. 

خوراکی های مفید برای سنگ کلیه:

 آب‌لیمو: یک راه‌کار ساده، مؤثر و در عین حال ارزان‌قیمت برای درمان سنگ کلیه و کاهش درد ناشی از آن، مصرف آب مرکبات به‌ویژه‌ آب‌لیموست که راه‌ حلی برای این بیماران است.

 برگ توت‌فرنگی: برگ توت‌فرنگی می‌تواند به درمان سنگ کلیه کمک کند. افرادی که به سنگ کلیه مبتلا هستند می‌توانند ۴۰ گرم از برگ توت‌فرنگی را با یک لیتر آب به مدت ۳ تا ۴ دقیقه بجوشانند؛ و بعد این محلول را هر ۵ ساعت یک بار بنوشند.

 خربزه: یکی از درمان‌هایی که برای از بین بردن سنگ کلیه پیشنهاد می‌شود، استفاده از خربزه است. خربزه می‌تواند به‌عنوان یک دارو در درمان سنگ‌های کلیه مؤثر باشد و به بهبود عملکرد سیستم ادراری و کلیوی کمک کند. یکی از راه‌هایی که در طب سنتی برای درمان سنگ کلیه وجود دارد استفاده از تخم خربزه است. برای این منظور باید تخم خربزه را خشک کرد و بعد از بو دادن آن را آسیاب کرد و خورد.

خوردن یک قاچ (حدفاصل ۲ خط روی خربزه یک قاچ محسوب می‌شود) خربزه با پوست، یکی دیگر از راه‌های از بین بردن سنگ کلیه است. افرادی که نمی‌توانند خربزه را با پوست بخورند می‌توانند آن را رنده کنند و بخورند. خربزه علاوه بر اینکه در درمان سنگ کلیه مفید است، مصرف خربزه به مدت ۳ روز پشت سر هم می‌تواند تا حدود زیادی به درمان سنگ کلیه کمک کند.

به گفته‌ دکتر رضا آمری نیا، مصرف میوه‌جات تازه، سیب‌زمینی، تربچه، حبوبات، برنج قهوه‌ای، جو، ذرت، کنجد، زیره، گشنیز، رازیانه، آب هویج، هندوانه، خیار و گیلاس برای پیشگیری و درمان این بیماری نقش مؤثری دارد. آزمایش‌های انجام شده بر روی سنگ کلیه مشخص می‌کند سنگ از چه نوعی بوده و چه مواد غذایی در ترکیبات آن وجود دارد. عمده‌ترین سنگ‌های کلیه از جنس کلسیم و اگزالات هستند. اگزالات ماده‌ای که مقدار آن در پروتئین‌ها و مواد غذایی همچون اسفناج، ریواس، چغندر، شکلات، چای، سبوس، آجیل، بادام و توت فرنگی زیاد است.

اختلالات غده پاراتیروئید یا مصرف بیش از حد پروتئین سبب افزایش ترشح کلسیم در ادرار شده و احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. این مشاور تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید: توصیه می‌شود که از مصرف بیش از ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرم پروتئین همچون گوشت قرمز، ماهی و مرغ در روز خودداری شود. 

طالبی: افرادی که مبتلا به سنگ کلیه هستند باید به مدت ۱۴ شب به جای شام فقط طالبی بخورند. طالبی را نباید صبح زود مصرف کرد و حتماً باید در وعده عصر یا شام از آن استفاده شود. 

اینجا بخوانید:

همه آنچه که باید در مورد گوجه فرنگی بدانید

روغن بادام: یک لیوان آب ولرم را باید با یک استکان کوچک (۲۰ سی‌سی) روغن بادام شیرین مخلوط کنید و بنوشید، البته باید از اصل بودن روغن بادام شیرین اطمینان پیدا کرد.

دکتر سید محمد معصومی، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه با استناد به کتاب «گیاهان دارویی نوشته دکتر علی زرگر»، می‌گوید: روغن بادام دفع سنگ‌های ادراری را تسهیل می‌کند برای این کار باید سه قاشق سوپ‌خوری از مخلوط بادام شیرین و روغن گردو را بعد از هر وعده غذایی همراه با جوشانده‌ای که از جوشاندن ۲۰ گرم شیرین بیان و یک مشت کاه جو در یک ظرف آب تهیه شده، مصرف کرد. با مصرف موارد گفته شده، اگر سنگ کلیه بزرگ نباشد، دفع آن آسان‌تر انجام می‌شود.

 لوبیا: سرشار از پتاسیم و یک درمان خانگی مؤثر برای سنگ کلیه است. ۶۰ گرم لوبیا قرمز باید برای ۶ ساعت در آب گرم جوشانده شود. این آب را باید از صافی رد کنید و مایع به دست آمده برای ۸ ساعت خنک شود. به مدت یک روز و هر دو ساعت یک‌بار می‌توان یک لیوان از این مایع نوشید برای کاهش درد و وخامت سنگ کلیه. 

چای ریحان: چای ریحان و به طور کلی ریحان از جمله سبزی‌های مفیدی است که مصرف آن به طور روزانه سلامت کلیه‌ها را تضمین می‌کند. در صورت ابتلا به سنگ کلیه می‌توانید طی شش ماه، هر روز یک قاشق چای‌خوری آب ریحان را با عسل مخلوط و میل کنید. این ترکیب به دفع سریع‌تر و آسان‌تر سنگ کمک می‌کند. علاوه بر ریحان گیاهان دیگری هم به درمان سنگ کلیه کمک می‌کنند. مثلاً نصف استکان آب کرفس را با عرق بهارنارنج ترکیب کنید و قبل از هر غذا بنوشید. استفاده از دانه بوداده خرمالو یکی دیگر از درمان‌های سنگ کلیه است. باید دانه خرمالوی بو داده شده را آسیاب کرد و یک قاشق چای‌خوری از پودر آن در یک لیوان آب جوش به مدت ۲۰ دقیقه دم کرد. خوردن این نوشیدنی به مدت ۳ روز برای رفع سنگ مفید است.

 انار: انار فواید زیادی برای سلامتی دارد ولی هسته‌ها و آب آن به عنوان یک درمان طبیعی برای دفع سنگ‌های کلیوی به شمار می‌رود. دلیل آن هم ویژگی ترش و قابض بودن آن است که کلیه‌ها را شست‌وشو داده و به دفع راحت‌تر سنگ کمک می‌کند.

 برگ پنیرک: پنیرک را می‌توان برای از بین بردن سنگ کلیه استفاده کرد. افرادی که سنگ کلیه دارند، باید ۱۰۰ گرم از برگ پنیرک را در ۱٫۵ لیتر آب بجوشانند و بعد از ۲ تا ۳ دقیقه جوشیدن، آن را صاف کنند و در یک لیوان بریزند. اضافه کردن یک قاشق غذاخوری روغن‌زیتون به این نوشیدنی توصیف می‌شود، پنیرک را باید قبل از هر غذا نوشید. 

گیاهان ادرارآور: گیاهان مدر (ادرارآور) فقط برای درمان سنگ‌های کوچک کاربرد دارند و در صورت استفاده در مورد سنگ‌های بزرگ، باعث جابه‌جایی سنگ می‌شوند و مشکلات بیشتری را به وجود می‌آورند.

استفاده از برگ مو می‌تواند به درمان سنگ‌های کوچک کمک کند و باعث خارج شدن سنگ از طریق مثانه شود. نوشیدن ماءالشعیر یکی دیگر از راه‌هایی است که می‌تواند به دفع سنگ‌های کوچک کمک کند، البته ماءالشعیر بیشتر حالت مدر دارد.