آیه ای که رئیس جمهور در سازمان ملل خواند چه معنایی داشت؟
دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در پایان سخنرانی شب گذشته اش در سازمان ملل آیه ای از سوره انبیاء قرآن را قرائت کرد.
به گزارشامیدبه نقل از خبرآنلاین، دکتر روحانی در پایان سخنرانی شب گذشته خود در سازمان ملل، این جمله را عنوان کرد: " امید من، علاوه بر تجارب شخصی و ملی، از این باور مشترک همه ادیان آسمانی نشات می گیرد که جهان را سرانجامی نیکوست و روشن که: «و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون». "
آیه ای که رئیس جمهور قرائت کرد، آیه ۱۰۵ سوره انبیاء بود. اما این آیه از قرآن چه معنا و مفهومی دارد که زینت بخش پایان این سخنرانی مهم شد؟ این موضوع را از نگاه تفاسیر معتبر قرآن در ادامه دنبال می کنیم.
آیه ۱۰۵ سوره انبیاء:
و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون
در زبور از پی آن کتاب(تورات) چنین نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من به میراثمی برند.
در زبور از پی آن کتاب(تورات) چنین نوشتیم که زمین را بندگان شایسته من به میراثمی برند.
تفسیر آیه از نگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان
و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر:ظاهرا منظور از(زبور) آن کتابی است که به حضرت داوود نازل شد چه در جای دیگر نیز آن را به این نام اسم برده و فرموده:(و آتینا داود زبورا). بعضی از مفسرین گفته اند مراد از آن قرآن است. بعضی دیگر گفته اند مراد از آن مطلق کتبی است که بر انبیاء نازل شده و یا بر انبیاء بعد از موسی نازل شده. ولی هیچ دلیلی بر آن وجوه نیست. بعضی از مفسرین گفته اند مراد از(ذکر) تورات است به دلیل اینکه خدای تعالی آن را در دو جای از این سوره ذکر نامیده یکی در آیه(فسئلوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون) دوم درآیه(و ذکرا للمتقین). و بعضی دیگر گفته اند منظور
از(ذکر) قرآن است به دلیل اینکه خدای عز و جل آن را در چند جای از کلامش ذکر نامیده. و بنابراین قول، آن وقت بعد از قرآن بودن زبور با اینکه قبل از آن نازل شده عیبی ندارد چون مراد از بعدیت، بعدیت رتبی است نه زمانی. بعضی دیگر گفته اند مراد از آن لوح محفوظ است. ولی این قول صحیح نیست.
ان الارض یرثها عبادی الصالحون:مراد از وراثت زمین این است که سلطنت بر منافع، از دیگران به صالحان منتقل شود و برکات زندگی در زمین مختص ایشان شود، و این برکات یا دنیایی است که برمی گردد به تمتع صالحان از حیات دنیوی که در این صورت خلاصه مفاد آیه این می شود که: به زودی زمین از لوثشرک و گناه پاک گشته جامعه بشری صالح که خدای را بندگی کنند و به وی شرک نورزند در آن زندگی کنند. و یا این برکات اخروی است که عبارت است از مقامات قربی که در دنیا برای خود کسب کردند چون این مقامات هم، از برکات حیات زمینی است هر چند که خودش از نعیم آخرت است.
از همینجا معلوم می شود که آیه مورد بحثخاص به یکی از دو وراثت های دنیایی و آخرتی نیست بلکه هر دو را شامل می شود.
از همینجا معلوم می شود که آیه مورد بحثخاص به یکی از دو وراثت های دنیایی و آخرتی نیست بلکه هر دو را شامل می شود.
آیه ۱۰ سوره انبیاء در روایات:و در تفسیر قمی در ذیل(و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر) فرموده: کتاب های آسمانی همه ذکراند. و در ذیل آیه(ان الارض یرئها عبادی الصالحون) فرمودند: درباره قائم و اصحاب او است. و نیز فرمودند: زبور مشتمل بر پیشگویی ها و حمد و تمجید و دعا بوده است.
روایات در باب مهدی(علیه السلام) و ظهور او و زمین را از عدل پر کردن بعد از پر شدنش از ظلم و جور - چه از طرق عامه و چه از طرق خاصه و چه از رسول خدا(صلی اللّه علیه و آله و سلم) و چه از ائمه هدی(علیهم السلام) - آنقدر زیاد است که به حد تواتر رسیده، و اگر کسی بخواهد به آنها وقوف یابد، باید به کتاب هایی که مظنه این بحثدر آنها می رود مراجعه کند، و چنین کتاب هایی در بین عامه و خاصه زیاد است.
روایات در باب مهدی(علیه السلام) و ظهور او و زمین را از عدل پر کردن بعد از پر شدنش از ظلم و جور - چه از طرق عامه و چه از طرق خاصه و چه از رسول خدا(صلی اللّه علیه و آله و سلم) و چه از ائمه هدی(علیهم السلام) - آنقدر زیاد است که به حد تواتر رسیده، و اگر کسی بخواهد به آنها وقوف یابد، باید به کتاب هایی که مظنه این بحثدر آنها می رود مراجعه کند، و چنین کتاب هایی در بین عامه و خاصه زیاد است.
تفسیر آیه از نگاه آیت الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه
و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر:زبور داود یا به تعبیری که در کتب عهد قدیم آمده مزامیر داود عبارت است از مجموعه ای از مناجات ها و نیایش ها و اندرزهای داود پیامبر. بعضی مفسران نیز احتمال داده اند که منظور از زبور در اینجا تمام کتب انبیای پیشین است.
ذکر در اصل به معنی یادآوری و یا چیزی که مایه تذکر و یادآوری است و در آیات قرآن به همین معنی به کار رفته است. بعضی گفته اند که منظور از ذکر در آیه مورد بحثقرآن است و زبور تمام کتب انبیاء پیشین، و کلمه من بعد تقریبا معادل کلمه " علاوه بر " در فارسی خواهد بود و به این ترتیب معنی آیه چنین می شود: ما علاوه بر قرآن در تمام کتب انبیاء پیشین نوشتیم که سرانجام سراسر روی زمین در اختیار بندگان صالح خدا قرار خواهد گرفت.
ولی با توجه به تعبیراتی که در آیه به کار رفته، ظاهر این است که منظور از زبور، کتاب داود و ذکر به معنی تورات است. با توجه به اینکه زبور بعد از تورات بوده، تعبیر من بعد نیز حقیقی است و به این ترتیب معنی آیه چنین می شود: ما در زبور، بعد از تورات، چنین نوشتیم که این زمین را بندگان صالح ما به ارثخواهند برد.
ذکر در اصل به معنی یادآوری و یا چیزی که مایه تذکر و یادآوری است و در آیات قرآن به همین معنی به کار رفته است. بعضی گفته اند که منظور از ذکر در آیه مورد بحثقرآن است و زبور تمام کتب انبیاء پیشین، و کلمه من بعد تقریبا معادل کلمه " علاوه بر " در فارسی خواهد بود و به این ترتیب معنی آیه چنین می شود: ما علاوه بر قرآن در تمام کتب انبیاء پیشین نوشتیم که سرانجام سراسر روی زمین در اختیار بندگان صالح خدا قرار خواهد گرفت.
ولی با توجه به تعبیراتی که در آیه به کار رفته، ظاهر این است که منظور از زبور، کتاب داود و ذکر به معنی تورات است. با توجه به اینکه زبور بعد از تورات بوده، تعبیر من بعد نیز حقیقی است و به این ترتیب معنی آیه چنین می شود: ما در زبور، بعد از تورات، چنین نوشتیم که این زمین را بندگان صالح ما به ارثخواهند برد.
ان الارض یرثها عبادی الصالحون:ارض به مجموع کره زمین گفته می شود و سراسر جهان را شامل می شود. واژه ارثنیز به معنی چیزی است که بدون معامله و داد و ستد به کسی انتقال می یابد، و گاهی در قرآن کریم ارثبه تسلط و پیروزی یک قوم صالح بر قوم ناصالح و در اختیار گرفتن مواهب و امکانات آنها گفته شده است.
آیه ۱۰۵ سوره انبیاء در روایات:
روایات مربوط به امام زمان
* در بعضی از روایات از این آیه تفسیر به یاران مهدی، که درود خدا بر او باد شده است. چنان که در مجمع البیان ذیل همین آیه از امام باقر چنین می خوانیم: هم اصحاب المهدی فی آخر الزمان. بندگان صالحی را که خداوند در این آیه به عنوان وارثان زمین یاد می کند یاران مهدی در آخر الزمان هستند.
* روایات بسیار زیادی که بالغ به حد تواتر است از طرق شیعه و اهل تسنن در مورد حضرت مهدی از پیامبر گرامی و همچنین از ائمه اهلبیت که درود خدا بر همه آنها باد نقل شده که همه آنها دلالت بر این دارد سرانجام حکومت جهان به دست صالحان خواهد افتاد و مردی از خاندان پیامبر قیام می کند و زمین را پر از عدل و داد می سازد آنچنان که از ظلم و جور پر شده باشد.
از جمله این حدیثمعروف از پیامبر نقل شده است: اگر از عمر جهان جز یک روز نماند، خداوند آن روز را آنقدر طولانی می کند تا مرد صالحی را از خاندان من برانگیزد که صفحه زمین را پر از عدل و داد کند همان گونه که از ظلم و جور پر شده است.
از جمله این حدیثمعروف از پیامبر نقل شده است: اگر از عمر جهان جز یک روز نماند، خداوند آن روز را آنقدر طولانی می کند تا مرد صالحی را از خاندان من برانگیزد که صفحه زمین را پر از عدل و داد کند همان گونه که از ظلم و جور پر شده است.
بشارت حکومت صالحان در مزامیر داود
* در کتاب مزامیر داود که امروز جزء کتب عهد قدیم است عین تعبیری که در آیات فوق خواندیم یا مشابه آن در چند مورد دیده می شود و نشان می دهد با تمام تحریفاتی که در این کتب به عمل آمده این قسمت همچنان از دستبردها مصون مانده است.
در مزمور ۳۷ جملات زیر را می خوانیم:
جمله ۹: زیرا که شریران منقطع می شوند، و اما متوکلان به خداوند، وارثزمین خواهند شد، و حال اندک است که شریر نیست می شود، هر چند مکانش را استفسار نمائی ناپیدا خواهد شد.
جمله ۱۱: اما متواضعانه وارثزمین شده از کثرت سلامتی متلذذ خواهند شد.
جمله ۲۷: زیرا متبرکان خداوند وارثزمین خواهند شد، اما ملعونان وی منقطع خواهند شد.
جمله ۲۹: صدیقان وارثزمین شده، ابدا در آن ساکن خواهند بود.
این تعبیرات، دلیل بر عمومیت حکومت صالحان است و کاملا با احادیثقیام حضرت مهدی تطبیق می کند.
در مزمور ۳۷ جملات زیر را می خوانیم:
جمله ۹: زیرا که شریران منقطع می شوند، و اما متوکلان به خداوند، وارثزمین خواهند شد، و حال اندک است که شریر نیست می شود، هر چند مکانش را استفسار نمائی ناپیدا خواهد شد.
جمله ۱۱: اما متواضعانه وارثزمین شده از کثرت سلامتی متلذذ خواهند شد.
جمله ۲۷: زیرا متبرکان خداوند وارثزمین خواهند شد، اما ملعونان وی منقطع خواهند شد.
جمله ۲۹: صدیقان وارثزمین شده، ابدا در آن ساکن خواهند بود.
این تعبیرات، دلیل بر عمومیت حکومت صالحان است و کاملا با احادیثقیام حضرت مهدی تطبیق می کند.
چرا در میان کتب آسمانی، تنها از این دو کتاب نام برده شده است؟
این تعبیر ممکن است به خاطر آن باشد که داود، یکی از بزرگ ترین پیامبرانی بود که تشکیل حکومت حق و عدالت داد، و بنی اسرائیل نیز مصداق روشن قوم مستضعفی بودند که بر ضد مستکبران قیام کردند و دستگاه آنها را بهم پیچیدند و وارثحکومت و سرزمین آنها شدند.
بندگان صالح خدا چه کسانی هستند؟
با توجه به اضافه شدن " بندگان " به " خدا "، مساله ایمان و توحید آنها روشن می شود.
کلمه " صالحون " که معنی گسترده و وسیعی دارد، همه شایستگی ها را به ذهن می آورد. شایستگی از نظر عمل و تقوا، شایستگی از نظر علم و آگاهی، شایستگی از نظر قدرت و قوت و شایستگی از نظر تدبیر و نظم و درک اجتماعی.
با توجه به اضافه شدن " بندگان " به " خدا "، مساله ایمان و توحید آنها روشن می شود.
کلمه " صالحون " که معنی گسترده و وسیعی دارد، همه شایستگی ها را به ذهن می آورد. شایستگی از نظر عمل و تقوا، شایستگی از نظر علم و آگاهی، شایستگی از نظر قدرت و قوت و شایستگی از نظر تدبیر و نظم و درک اجتماعی.
بندگان صالح با چه شرایطی وارثزمین خواهند بود؟
هنگامی که بندگان با ایمان، شایستگی های لازم را برای خود فراهم سازند، خداوند نیز کمک و یاری می کند تا آنها بر مستکبران پیروز شوند، دست های آلوده شان را از حکومت زمین کوتاه کنند و وارثمیراثهای آنها گردند.
بنا بر این تنها مستضعف بودن دلیل بر پیروزی بر دشمنان و حکومت روی زمین نخواهد بود، بلکه از یک سو ایمان لازم است و از سوی دیگر کسب شایستگی ها. و مستضعفان جهان مادام که این دو اصل را زنده نکنند به حکومت روی زمین نخواهند رسید.
هنگامی که بندگان با ایمان، شایستگی های لازم را برای خود فراهم سازند، خداوند نیز کمک و یاری می کند تا آنها بر مستکبران پیروز شوند، دست های آلوده شان را از حکومت زمین کوتاه کنند و وارثمیراثهای آنها گردند.
بنا بر این تنها مستضعف بودن دلیل بر پیروزی بر دشمنان و حکومت روی زمین نخواهد بود، بلکه از یک سو ایمان لازم است و از سوی دیگر کسب شایستگی ها. و مستضعفان جهان مادام که این دو اصل را زنده نکنند به حکومت روی زمین نخواهند رسید.