برای آقای وزیر…

به گزارشامید، متن یادداشت سیاست خارجی خبرگزاری تسنیم با عنوان «برای آقای وزیر…» و به قلم «حسین میزان» به شرح ذیل است:

آقای وزیر کنونی و آقای سفیر سابق که به گفته خودش پس از ۶ سال به رسانه ملی آمده بود، مصاحبه‌ای متفاوت را رقم زد و در تمام طول برنامه، علاقه‌‌مندان به سیاست خارجی را پای گیرنده‌ها میخکوب کرد.
از همان آغاز مصاحبه مشخص شد که با آقای وزیری متفاوت مواجهیم. وزیری که برخلاف اسلافش وحتی برخلاف قریب به اتفاق دیپلمات‌ها با محافظه‌کاری میانه‌ای ندارد و میانه‌روی در عرصه سیاست خارجی را بر همه چیز ترجیح می‌دهد.

صرف همین فاصله گرفتن از محافظه‌کاری برای ما که در عرصه سیاست‌خارجی به دیدن دیپلمات‌هایی به غایت محافظه‌کار عادت کرده بودیم، کافی بود تا آقای وزیر را با چشمانی از حدقه در آمده رصد کنیم.
اولین جمله ساختار شکنانه و البته گلایه آمیزش در همان دقیقه اول بود. آنجا که گفت این مصاحبه اولین مصاحبه تلویزیونی بعد از وزارت و اولین مصاحبه پس از ۶ سال و از زمانی‌ است که نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل را واگذار کرده است.

این تنها آغاز رک‌گویی‌های آقای وزیر بود. ظریف در ادامه آشکارا اعلام کرد که ۶ سال اخیر را صرفا در دانشگاه گذرانده و به فعالیت‌های آکادمیک اشتغال داشته است تا خانه‌نشینی خود را به رخ مسولان قبلی کشیده باشد.

اما اوج صراحت لحجه آقای وزیر آنجا بود که صریحا اعلام کرد با گفتمان دولت قبل مشکل داشته و آنرا نمی‌پسندیده است.

کسانی که سیاست‌ ورزی دیپلمات‌های داخلی را رصد می‌کنند به خوبی‌ می‌دانند که این صراحت لهجه را حتی از سطوح پایین دیپلمات‌ها هم نمی‌توان انتظار داشت. اساسا رک‌گویی آقای وزیر و فاصله محسوس‌اش از مشی محافظه‌کاری مرسوم در وزارت خارجه را باید به فال نیک گرفت.

اما اختلاف آقای وزیر با اسلافش فقط به همینجا ختم نمی‌شد. دیشب ما وزیر خارجه‌ای را دیدیم که به راحتی می‌خندید و هرجا که لازم بود بذله گویی می‌کرد و خنده از چهره‌اش نمی‌رفت.

برای ما که ۸ سال انتظار لبخند فلان وزیر خارجه را کشیدیم و آخر سر هم به مراد دلمان نرسیدیم، خنده‌های آقای وزیر بسیار جذاب افتاد که اساسا دیپلمات باید بتواند هر لحظه بخندد و هر زمان که نیاز است اخم و حتی گریه کند و بی‌تردید این اخم‌ها و خنده‌ها بخشی از فن مذاکره و دیپلماسی‌ای است که آقای وزیر وعده داد از تمامی ابعاد آن به نحوی متوازن استفاده کند.

برای ما علوم سیاسی‌ و روابط بین‌الملل خوانده‌ها این اتفاق هم بسیار خجسته و میمون بود که سکان هدایت وزارت خارجه را یک روابط بین‌الملل خوانده در دست می‌گیرد و دیگر فرمان سیاست خارجی در دست پزشک و روانشناس و… نخواهد بود.

اما ظریف بسیار بیش از یک فارغ التحصیل روابط بین‌الملل بود. سوابق تدریس و ارجاعات‌اش به نظریات استفان والت و جان میرشایمر به خوبی نشان می‌داد که دستگاه دیپلماسی کشور را کسی پیش می برد که کاملا به نظریات و تئوری‌های تئورسین‌های بنام این حوزه آگاه است.

با این وجود سخنان ظریف به درستی نشان می‌داد که در قید و بند تئوری‌های غربی هم گیر نکرده و بسیاری از آنها را در چارچوب حیات سیاسی جمهوری اسلامی بومی کرده ‌است. تأکید بر قدرت گفتمانی و توان معنایی جمهوری اسلامی به خوبی اشراف آقای وزیر را بر برگ‌های برنده ایران در عرصه سیاست‌ورزی خارجی نشان می‌داد و مواضع‌اش درباره تحریم‌ها و نقش بازیگران غرب و حقوق ملت ایران از این حکایت داشت که مرزبندی‌ای با اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ندارد.

بی‌تردید همه این نقاط قوت، زمینه‌ مساعدی را برای بالندگی جمهوری اسلامی در عرصه سیاست‌ورزی خارجی فراهم ساخته است. بی‌شک اگر آقای وزیر به وعده‌های خود عمل کند و از تمامی ‌ابزارها و شیوه‌های دیپلماسی به صورت متوازن استفاده کند و با برنامه ریزی صحیح از قدرت گفتمانی جمهوری اسلامی و سایر نقاط قوت ایران در عرصه دیپلماسی بهره گیرد و به نظرات آکادمیک و کارشناسانه اقبال نشان دهد و نیروهای غیرزبده را از دستگاه دیپلماسی کشور بزداید و ضابطه‌سالاری را باب کند و شایسته‌ها را به خدمت بگیرد، دوران وزارت خارجه آقای ظریف، می‌تواند به نقطه عطفی در تاریخ سیاست خارجی جمهوری اسلامی بدل شود که به مدد آن بسیاری از گره‌های کوری که اکنون در کلاف دیپلماسی کشور افتاده باز و گشوده شوند.

بی‌شک آقای سفیر سابق و آقای وزیر فعلی این ظرفیت را دارد که بهترین هادی دستگاه دیپلماسی کشور در طول حیات جمهوری اسلامی لقب گیرد. این‌ بازی‌ای با حاصل جمع مثبت و نه صفر، برای آقای وزیر و ملت ایران خواهد بود.