نبود امکان انحراف در برنامه هسته‌یی ایران با بازرسی‌های آژانس

به گزارشامیدنیوزبه نقل ازایسنا، پایگاه اینترنتی المانیتور با اشاره به نزدیک شدن زمان روی کار آمدن دولت حسن روحانی گزارش داد که آنهایی که به نیات هسته‌یی ایران تردید دارند، هشدار داده‌اند که روحانی نیز مذاکرات را به درازا می‌کشاند تا کشورش قادر به ساخت سلاح هسته‌یی شود.

این در حالی است که جمهوری اسلامی همواره بر صلح آمیز بودن برنامه هسته‌یی خود تاکید و اعلام کرده است که به دنبال سلاح هسته‌یی نیست.

بنا بر این گزارش، هرمان ناکارتس، معاون مدیر آژانس بین المللی انرژی اتمی و رییس اداره پادمان ها در سفر به واشنگتن به المانیتور گفت که «ما ظرف یک هفته می فهمیم» که آیا ایران اورانیوم را از سایت های اعلام شده منحرف کرده و به دنبال غنی سازی آن در سطوح بالاتر است یا خیر.

وی افزود که دو تا شش بازرس آژانس هر روز در ایران به سر می برند و ۱۶ تاسیسات ایران را پوشش می دهند.

ناکارتس گفت که این به طور میانگین به معنای آن است که یک بازرس یک بار در هر هفته از نطنز و فردو دیدن می کند.

به گفته این مقام آژانس در صورتی که تردیدهایی درباره هر گونه فعالیتی وجود داشته باشد، آنها می توانند بیشتر به آنجا بروند.

المانیتور با این ادعا که همواره این احتمال وجود دارد که ایران به طور مخفیانه اورانیوم را در جایی که آژانس نمی شناسد غنی سازی کند، افزود: اما بیشتر کارشناسان بر این عقیده‌اند که اگر ایران تصمیمی برای ساخت بمب بگیرد، از تاسیسات و ذخایر اعلام شده‌اش برای این کار استفاده خواهد کرد.

با این وجود دیوید آلبرایت، بازرس پیشین آژانس و رییس موسسه علوم و امنیت بین الملل به تازگی در گزارشی مدعی شد که ایران تا نیمه ۲۰۱۴ به " ظرفیت بحرانی " می رسد که در واقع " ظرفیت فنی تولید اورانیوم تسلیحاتی از ذخایر حفاظت شده موجودش به منظور استفاده در ابزار انفجاری هسته یی بدون آنکه شناسایی شود " است.

آلبرایت مدعی است که ایران با اجرا کردن برنامه اعلام شده‌اش برای نصب هزاران سانتریفیوژ مشهور به IR - ۱ یا P - ۱ در نطنز و فردو و به علاوه احتمالا چند هزار سانتریفیوژ IR - ۲ که نوعی پیشرفته تر است، می تواند به این مرحله برسد.

در گزارش آلبرایت با اذعان به اینکه ایران فاقد مواد خام کافی برای ساخت این سانتریفیوژها است این فرضیه مطرح می شود که ایران قادر به جمع‌آوری ۲۴۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصدی و سپس ممانعت از بازرسی بازرسان از یک تاسیسات برای مدت ۱۰ تا ۱۵ روز است که این مدت برای غنی سازی تسلیحاتی این میزان اورانیوم در حد تسلیحاتی لازم است. این گزارش ادعاهای دیگری را مطرح می کند از جمله این که ایران از حفظ سطح ۲۴۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی که بر اساس این گزارش " خط قرمز رژیم صهیونیستی است خارج می شود.

مارک فیتزپاتریکف، کارشناس پیشین منع اشاعه در وزارت امور خارجه آمریکا که اکنون در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک لندن فعال است، در ایمیلی به المانیتور گفت که تحلیل آلبرایت و همکارانش فرض را بر این می گذارد که در صورت نزدیک تر شدن ایران به ذخیره ۲۴۰ کیلوگرمی اورانیوم ۲۰ درصدی " فراوانی بازرسی ها تغییری نخواهد کرد " و " یک مشکل دیگر تحلیل " ظرفیت بحرانی " این است که تلویحا فرض می کند که توان ساخت فقط یک بمب بازی را تغییر خواهد داد " اما " کدام کشور است که فقط برای ساخت یک بمب خود را با خطر جنگی گسترده روبرو سازد؟ مطمئنا آنها این اطمینان را حاصل خواهند کرد که دست کم بتوانند چند تایی بمب داشته باشند. افزودن این فاکتور به محاسبات، زمان بیشتری را برای کشف این موضوع فراهم می کند ".

بنا بر این گزارش یک راه اطمینان از منحرف نشدن برنامه هسته یی ایران افزایش فراوانی بازرسی ها از تاسیسات اعلام شده ایران و یا نصب دوربین های نظارتی بیشتری برای نظارت دایمی است.

المانیتور با اشاره به اینکه روحانی در دوران قبل و بعد از انتخابات وعده شفافیت بیشتر در برنامه هسته‌یی و نیز تعامل سازنده با جهان خارج را داده است، می افزاید که با توجه به این امر بعید به نظر می رسد او به دنبال ایجاد تنش بیشتر در موضوع هسته‌یی باشد و احتمال زیادی وجود دارد که قطار هسته‌یی که محمود احمدی‌نژاد می‌گفت ترمز ندارد در دوران روحانی آهسته‌تر حرکت کند به ویژه اگر مشوق‌هایی جذاب ارایه شود.