در جلسه‌ی اخیر شورای وزیران خارجه‌ی سازمان همکاری‌های شانگهای در دوشنبه پایتخت تاجیکستان، هیات روسیه خواستار پذیرش عضویت ایران در این سازمان شد. مسکو اعلام کرد: «ما متقاعد شده‌ایم که زمان آن فرا رسیده پیشنهاد ایران برای عضویت در این سازمان را که از سال 2008 روی میز بوده، بپذیریم.»
«علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز روز چهارشنبه 20 مرداد در حساب توییتر خود از برطرف شدن موانع سیاسی برای عضویت ایران در پیمان شانگهای خبر داد.
سازمان همکاری شانگهای در راستای همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در سال 2001 توسط سران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان و به اعتقاد بسیاری از تحلیل گران سیاسی با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه گذاری شد.
مغولستان در سال 2004 و یک سال بعد ایران، پاکستان و افغانستان در سال 2005 و بعد از آن نیز بلاروس، به عنوان عضو ناظر به سازمان مذکور ملحق شدند. هم چنین هند و پاکستان از تابستان 2016 به عضویت دایم این سازمان درآمدند.
در حال حاضر سازمان همکاری‌های شانگهای مکانیزمی رسمی برای پذیرفتن اعضای جدید ندارد. چنانچه در مقاطعی برخی از کشورها به عضویت دایم ایران رای مثبت ندادند. به طور مثال روسیه پیش تر به عنوان یکی از دو عضو اصلی سازمان شانگهای نسبت به پیوستن ایران به این سازمان ابراز تردید کرده بود. در سال 2008 یک دیپلمات روس گفته بود: «بلوک امنیتی تحت رهبری روسیه و چین تا زمانی که تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران برقرار باشد، ایران را در این بلوک نخواهد پذیرفت.» تاجیکستان هم دخالت ایران در امور داخلی این کشور و ارتباط با نهضت اسلامی تاجیکستان را بهانه کرد و به عضویت دایم ایران رای مثبت نداد. علاوه بر این در یک مقطعی در دوران «اسلام کریم اف» نیز ازبکستان معتقد به اضافه شدن عضو جدید به شانگهای نبود و به هر کشوری که خواستار عضویت بود رای منفی می داد.
«پاک آیین»، سفیر پیشین ایران در باکو در تشریح اهمیت سازمان شانگهای برای ایران با بیان این که عضویت دایم در این سازمان به نفع هر دو طرف است؛ خاطر نشان کرد به نفع ایران است چون ایران در یک ترتیبات امنیتی منطقه حضور می یابد و صاحب نظر می شود و به عنوان یک کشور ثبات ساز می تواند نقش خود را در تامین امنیت منطقه و حوزه اوراسیا احیا کند.
وی ادامه داد: علاوه بر این، ایران با عضویت دایم در این سازمان به بازارهای گسترده کشورهای عضو سازمان شانگهای نیز متصل می شود و در حوزه های مختلف تجاری، ترانزیت و انرژی به عنوان یک قدرت منطقه می تواند با این کشورها تعاملات اقتصادی مثبتی داشته باشد و با توجه به این که اخیرا ایران عضو ناظر اتحادیه اوراسیا شده، حضور در سازمان همکاری شانگهای می تواند این روند را تکمیل کند که ایران از ظرفیت های اقتصادی کشورهای این حوزه که 65 درصد جمعیت جهان و هم چنین منابع جهان را در خود جای داده نیز استفاده کند.
«پاک آیین» اضافه کرد: برای سازمان شانگهای هم اهمیت دارد که با قدرتی مثل ایران و کشوری ثبات ساز در منطقه که به لحاظ اقتصادی دارای منابع بسیار غنی برای همکاری اقتصادی است و پل ارتباطی شرق آسیا با غرب آسیا و هم چنین شمال به جنوب تلقی می شود، ارتباطی نزدیک داشته باشد.
به نظر می رسد عضویت دایمی در SCO در راستای اهداف منطقه ای و بین المللی ایران قرار دارد. که می تواند خلاهای حضور ایران در بازارهای بین المللی را تا حدی مرتفع ساخته و فشارهای ناشی از تحریم ها را کم کند.
گزارشی از فاطمه علم الهدی کارشناس ارشد روابط بین المل
ارسال نظر