خطیب‌زاده: اعمال فشار بر ایران اشتباه است/ همه انگشت‌های ما روی ماشه است
معاون وزیر امور خارجه ایران با تاکید بر این که اروپایی‌ها هیچ حقی برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» ندارند، تشدید فشار بر تهران را یک «اشتباه» توصیف کرد.
سعید خطیب زاده، معاون وزیر و رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه ایران در مصاحبه با «فردریکه بوگه»، روزنامه نگار روزنامه فرانکفورتِر آلگماینه آلمان، هشدار داد که اعمال فشار بر تهران اشتباه است.
وی تاکید کرد که اعتماد به مذاکرات جدید هسته‌ای پس از جنگ تحمیلی اسرائیل علیه ایران بسیار اندک است.
متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:
خبرنگار: آقای معاون وزیر، دو گردشگر دوچرخه‌سوار آلمانی در حال حاضر در ایران زندانی هستند. اتهام آنها چیست؟
خطیب زاده: یکی از آنها متهم است که با سرویس‌های اطلاعاتی خارجی همکاری کرده است، البته تا جایی که من می‌دانم نه با آلمانی‌ها. نکته مهم این است که سفارت شما دسترسی کنسولی به او دارد. باید بدانید که سرویس‌های اطلاعاتی خارجی، از جمله اسرائیلی‌ها، به‌طور گسترده خارجی‌ها را جذب می‌کنند تا به ایران فرستاده شوند. متأسفانه آنها از شهروندان کشورهای دیگر سوءاستفاده می‌کنند. این بخشی از مبارزه ای است که علیه ایران در جریان است. بخش بزرگی از آن نیز جنگ اطلاعاتی است.
خبرنگار: اما اتهاماتی که شما به آن اشاره می‌کنید، تنها پس از جنگ با اسرائیل مطرح شد، مدت‌ها بعد از محکومیت «مارک. ک» به دلیل ورود غیرقانونی به یک منطقه.
خطیب زاده: تصاویری که در دستگاه‌های یکی از این زندانیان کشف شد، نشان می‌دهد مراکز مهم نظامی و اطلاعاتی را تحت نظر داشته است.
خبرنگار: شخص دوم، «لِنارت مونترلوس» 19 ساله، که تابعیت آلمانی-فرانسوی دارد، به ارتکاب جرمی نامشخص متهم است. محل نگهداری او برای مدت دو ماه به سفارت اطلاع داده نشد، که با کنوانسیون وین در روابط دیپلماتیک سازگار نیست.
خطیب زاده: من از جزئیات این پرونده اطلاعی ندارم. اما مطمئن هستم ایران همیشه به این کنوانسیون پایبند بوده است. من مطمئنم که سفارت از محل نگهداری او اطلاع دارد و دسترسی به او دارد.
خبرنگار: آلمان، فرانسه و بریتانیا قصد دارند طی چند روز آینده مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند که تحریم‌های معلق‌شده سازمان ملل علیه ایران را بازمی‌گرداند. آنها شش ماه مهلت به ایران داده‌اند، اما پاسخی از تهران دریافت نکرده‌اند. چرا؟
خطیب زاده: ما معتقدیم اروپایی‌ها هیچ حقی برای فعال‌سازی این ماده که در برجام (توافق هسته‌ای 2015) گنجانده شده، ندارند. این موضوع در بیانیه‌های رسمی چین و روسیه هم روشن است. فراتر از مسائل حقوقی، در خود اروپا این برداشت وجود دارد که اروپایی‌ها از زمان روی کار آمدن رئیس‌جمهور ترامپ، در موضوعات مهم بین‌المللی از جمله پرونده ایران، به‌طور فزاینده‌ای اهمیت خود را از دست داده‌اند.
به نظر میرسد آنها می‌خواهند از این کارت «اسنپ‌بک» به‌عنوان اهرم فشار بر ایران و آمریکا استفاده کنند تا دوباره مهم جلوه کنند. اما در واقع، با این کار بیشتر بی‌اهمیت می‌شوند، زیرا آخرین کارت خود را بی‌جا مصرف می‌کنند. ایران اروپایی‌ها را به عنوان میانجی می‌دید. متأسفانه نشان دادند که توان این نقش را ندارند. اعمال فشار بر ایران یک اشتباه است، زیرا ایران را مجبور به تصمیمات سخت خواهد کرد.
خبرنگار: چه تصمیماتی؟
خطیب زاده: گزینه‌های زیادی روی میز است.
خبرنگار: ایران تهدید کرده که از معاهده منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای خارج می‌شود. آیا نمی‌ترسید این کار اسرائیل را به حمله‌ای دیگر تشویق کند؟
خطیب زاده: آمریکا و اسرائیل به مراکز اعلام‌شده‌ای حمله کردند که تحت کنترل و بازرسی دائمی بودند. پس واضح است که موضوع نگرانی آنها فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران یا عضویت در معاهده عدم اشاعه نبود. موضوع آینده سیاست جهانی و نظم خاورمیانه و تحقق آنها آن‌طور که آنها می‌خواهند، است. موضوع نگرانی از مذاکره هم نبود چرا که ما در میانه مذاکرات بودیم که حمله کردند. ما تا چند ساعت قبل از آغاز تجاوز، پیام‌های غیرمستقیم با آقای ویتکاف (نماینده ویژه آمریکا) رد و بدل کردیم. این یعنی آنها همزمان که با ما صحبت می‌کردند، عملیات نظامی را از قبل برنامه‌ریزی کرده بودند.
خبرنگار: برای روشن شدن: شما پس بنابراین هرگونه تمدید اسنپ‌بک را رد می‌کنید؟
خطیب زاده: ما این اقدام احتمالی برای فعال‌سازی اسنپ‌بک را ادامه تجاوز علیه ایران می‌دانیم. وقتی دولت جدید ایران آغاز به کار کرد، ما اروپایی‌ها را به مذاکره برای احیای برجام دعوت کردیم. آنها گفتند: صبر کنیم ببینیم در ایالات متحده چه می‌شود. بعد از انتخابات آمریکا گفتند: ببینیم اولویت‌های ترامپ چیست. آنها به ما گفتند: «ما نمی‌خواهیم او را تحریک کنیم.» و حالا پس از اینهمه انتظار، در استانبول و پس از حمله نظامی به ایران، اروپایی‌ها به ما می‌گویند: لطفاً بروید و با آمریکایی‌ها صحبت کنید.
خبرنگار: این یکی از سه شرط برای تعویق اسنپ‌بک است.
خطیب زاده: ما نیازی نداریم اروپایی‌ها این را به ما بگویند. آیا واقعاً این همان نقشی است که اروپایی‌ها می‌خواهند برای خود تعریف کنند؟ به جای این، آنها باید – به‌عنوان هماهنگ‌کنندگان برجام – پیشنهادها و راهکارهای مشخصی به واشنگتن و تهران ارائه دهند. نمی‌توانند به‌سادگی بگویند با آمریکایی‌ها مذاکره کنید، به‌ویژه وقتی آنها آماده مذاکره واقعی و نتیجه‌محور نیستند.
خبرنگار: چه پیام‌هایی هم‌اکنون از واشنگتن دریافت می‌کنید؟ ترامپ آشکارا تمایلی به ادامه مذاکرات نشان نمی‌دهد. او می‌گوید تأسیسات هسته‌ای ایران نابود شده‌اند.
طیب زاده: ما پیام‌ها را به‌صورت غیرمستقیم دریافت می‌کنیم. اما این حمله وضعیت را از بسیاری جهات تغییر داده است. نمی‌توان به‌سادگی به میز مذاکره بازگشت، به‌ویژه وقتی مطمئن نیستیم آنها از مذاکرات جدید به‌عنوان بهانه‌ای برای جنگ دیگر استفاده نکنند.
خبرنگار: شما پس تضمین‌های امنیتی می‌خواهید؟
خطیب زاده: ما دو چیز می‌خواهیم. نخست اینکه مذاکرات باید نتیجه‌محور باشند. دوم اینکه در طول مذاکرات خصومت‌ها متوقف شوند.
خبرنگار: ایران تأکید دارد که طبق معاهده عدم اشاعه، حق غنی‌سازی اورانیوم دارد. آمریکا می‌گوید نباید هیچ غنی‌سازی صورت گیرد. آیا راه خروجی از این بن‌بست می‌بینید؟
خطیب زاده: ایران نمی‌پذیرد که استثنای حقوق بین‌الملل باشد. اگر آمریکا بر «غنی‌سازی صفر» اصرار کند، مقاومت شدیدی خواهد بود. اما اگر می‌خواهند مطمئن شوند ایران هرگز سلاح هسته‌ای تولید نخواهد کرد، در این‌باره می‌توان درباره خیلی چیزها گفت‌وگو کرد. اگر دوباره به مذاکرات بازگردیم، صرفا یک مذاکره مسلح خواهد بود. ما همه انگشت‌ها را روی ماشه خواهیم داشت، زیرا به طرف مقابل اعتماد نداریم. ما دلایل کافی برای بدبینی به نیت‌های آنها داریم.
خبرنگار: پیشنهادی مطرح شده که ایران حق غنی‌سازی را برای خود محفوظ بدارد اما برای مدتی معین از آن استفاده نکند. آیا این یک گزینه است؟
خطیب زاده: مهم این است که حق غنی سازی مورد استفاده قرار گیرد، هرچند سطح و نحوه اجرا و جزئیات قابل مذاکره است.
خبرنگار: آیا وزیر خارجه عراقچی هنوز با نماینده ویژه آمریکا، استیو ویتکاف، تماس مستقیم دارد؟
خطیب زاده: نمی‌دانم در روزهای اخیر این تماس برقرار بوده یا نه. اما آنها وقتی لازم بود، در تماس بودند. آن کانال مستقیم وجود داشت. و در صورت نیاز، هنوز هم این امکان وجود دارد.
خبرنگار: صدر اعظم آلمان، فریدریش مرتس، گفته است اسرائیل کارهای کثیف متحدانش در ایران را انجام می‌دهد. نظر شما چیست؟
خطیب زاده: من مطمئنم او به نام ملت پرافتخار آلمان سخن نمی‌گوید. مطمئنم صدر اعظم شما وقتی تنها در دفترش نشسته است، از اینکه در کنار رژیم نسل‌کش اسرائیل ایستاده و این نقض فاحش حقوق بین‌الملل یعنی حمله به ایران و تأسیسات هسته‌ای آن را حمایت کرده، شرمنده است.
مطمئنم هیچ آلمانی‌ای نمی‌پذیرد که صدر اعظم، قتل و کشتار ایرانیان بی‌گناه را «کار کثیفی» بنامد که اسرائیل برای وی انجام می دهد. به نظر میرسد صدر اعظم فریب استدلال‌های نادرست اسرائیل مبنی بر اینکه ایران در آستانه فروپاشی قرار دارد، را خورد و این حرف را زد.