ترفندهایی برای کاهش و درمان حالت تهوع در بارداری

حالت تهوع در بارداری یکی از شایع ترین علائم این دوران است که به آن ویار بارداری نیز می گویند. علت حالت تهوع در بارداری تغییرات هورمونی است. در این مطلب قصد داریم علل حالت تهوع در بارداری را بررسی کرده و روش های کاهش یا درمان آن را نیز بررسی کنیم.

حالت تهوع در بارداری

دوران بارداری شیرین‌ترین و البته سخت‌ترین دوره‌ای است که هر زنی می‌تواند آن را تجربه کند. این دوره تنها با تغییرات فیزیکی و بزرگ شدن شکم همراه نیست و تغییرات دیگری هم به همراه دارد. در دوره بارداری بسیاری از سازوکار‌های بدن مادر دچار تغییر و تحول می‌شوند. نتیجه این تغییرات اختلالاتی چون حالت تهوع است. از تهوع حاملگی به‌عنوان ویار هم یاد می‌شود. به‌طور قطعی نمی‌توان گفت که تهوع در دوران حاملگی نشانه چیست.

حالت تهوع در بارداری یا همان تهوع صبحگاهی حالت تهوع و استفراغی است که در دوران بارداری رخ می دهد. از آنجایی که حس بویایی شما در زمان بارداری بسیار قوی است، نسبت به برخی غذاها و بوها تنفر شدید پیدا می کنید.

با این حال، باید بدانید که حالت تهوع فقط "صبح" اتفاق نمی افتد. اگر شما در میان 3 از هر 4 مادری هستید که از علائم تهوع صبحگاهی رنج می‌برند، باید بدانید که تهوع و استفراغ می‌تواند در هر زمانی از روز یا شب اتفاق بیافتد.در این مطلب نیز روش های ساده درمان خانگی حالت تهوع ؛ فوری و بدون دارو را بررسی کرده ایم.

علل حالت تهوع در بارداری

دلیل حالت تهوع در دوران بارداری کاملاً روشن نیست، اما برخی از تغییرات فیزیکی و شیمیایی در بدن شما می‌تواند دلیل این حالت باشد. برخی از دلایل احتمالی حالت تهوع بارداری در زیر آمده است:

تغییرات هورمونی

در دوره بارداری، سطح هورمون‌ها به شدت تغییر می‌کند تا سلامت جنین حفظ شود. درنتیجه این تغییرات هورمونی تهوع صبحگاهی ایجاد می‌شود. تهوع در دوران حاملگی در چندقلویی با شدت بیشتری رخ می‌دهد. هورمون استروژن و هورمون گنادوتروپین جفتی انسان، دو مورد از مهم‌ترین هورمون‌هایی هستند که در بارداری افزایش می‌یابند. کسی نمی‌داند این هورمون چه ارتباطی با تهوع دارد، اما با توجه به اینکه حالت تهوع همزمان با افزایش هورمون hcg افزایش پیدا می‌کند، می‌توان افزایش سطح این هورمون را یکی از دلایل حالت تهوع در نظر گرفت. در شرایطی که زنان سطح hcg بالاتری داشته باشند مانند زمانی که چندقلو باردارند، میزان تهوع و استفراغ بالاتری هم خواهند داشت.

افزایش حس بویایی نسبت به بوهای مختلف

احساس دل‌به‌هم‌خوردگی برای زنانی که تازه باردار شده‌اند، امری غیرعادی نیست مثلاً بوی یک ساندویچ از فاصلهٔ خیلی دور ممکن است باعث اذیت شدن یک زن باردار شود. برخی از بوها ممکن است تأثیر شدیدتری داشته باشد و بیشتر باعث آزار و حالت تهوع زنان باردار شود.

معدۀ حساس

امکان دارد برخی از زنان که دستگاه گوارشی آنها بسیار تحریک‌پذیر است، در اوایل بارداری علائمی شدیدتر از حالت تهوع داشته باشند. همچنین برخی تحقیقات نشان می‌دهد که عفونت معده بر اثر باکتری هلیکوباکترپیلوری در زنان باردار باعث افزایش حالت تهوع آنها در بارداری می‌شود.

استرس

بر اساس برخی تحقیقات، حالت تهوع در برخی از زنان باردار ممکن است پاسخ غیرعادی به استرس آنها باشد. اگر شما پیوسته تهوع و استفراغ دارید، شاید بیشتر دچار استرس می‌شوید.این استرس زیاد می‌تواند روی سیستم گوارش آن‌ها تأثیر گذاشته و منجر به تهوع شود.

کمبود ویتامین‌ها

کمبود ویتامین‌های مختلف ازجمله ویتامین B۶ می‌تواند دلیل تهوع در دوران حاملگی باشد.

رژیم غذایی نادرست

رژیم غذایی نادرست و سرشار از غذاهای چرب، می‌تواند منجر به تهوع شود

موارد مؤثر در افزایش حالت تهوع

اگر شما یکی از موارد زیر را داشته باشید، بیشتر مستعد تهوع و استفراغ در دوران بارداری هستید:

بارداری دو یا چندقلو

این مورد موجب افزایش سطوح hcg، استروژن یا سایر هورمون‌ها در سیستم بدن می‌شود. ممکن است علائم در زنانی شدیدتر باشد که دوقلو باردار هستند، اگرچه امکان دارد برخی از این مادران اصلاً هیچ حالت تهوعی در دوران بارداری نداشته باشند.

تهوع و استفراغ در بارداری پیشین

اگر در بارداری قبلی تهوع داشته‌اید، امکان دارد در این بارداری نیز به آن دچار شوید.

سابقۀ تهوع و استفراغ در صورت استفاده از قرص ضدبارداری

اگر با مصرف قرص‌های ضدبارداری، تهوع و استفراغ را به عنوان عارضۀ جانبی داشته باشید. این اتفاق ممکن است نشان‌دهندۀ واکنش بدن شما نسبت به هورمون استروژن باشد.

سابقۀ تهوع ناشی از ماشین‌زدگی

اگر درون ماشین در حال حرکت تهوع داشته باشید، امکان داشتن تهوع در دوران بارداری برای شما وجود دارد.

علائم تهوع در بارداری

علائم کلی تهوع صبحگاهی عبارت‌اند از:

• حالت تهوع همراه یا بدون استفراغ در سه‌ماهه اول
• حالت تهوعی که معمولاً از صبح شروع شده و در تمام روز ادامه می‌یابد
• تهوعی که در اثر بوی غذا، بوی افراد و … ایجاد می‌شود
• حالت تهوع بعد از غذا خوردن به‌خصوص غذاهای تند
• تهوع یا استفراغ ناشی از گرما و ترشح شدید بزاق

حالت تهوع در بارداری از چه زمانی شروع می شود؟

علائم تهوع صبحگاهی معمولاً در حدود هفته 6 بارداری یعنی در اواسط ماه 2 شروع می شود. جای تعجب نیست که این یکی از اولین علائم آشکاری است که شما انتظارش را دارید - این تنها یک هفته پس از آن که سطح هورمون hCG شما به اندازه کافی افزایش یافته است تا آزمایش بارداری مثبت را ایجاد کند! پیدا می شود.

برخی از مادران کمی دیرتر یعنی بین هفته های 7 تا 9 دچار حالت تهوع بارداری می شوند، اما خوشبختانه این علامت نه چندان جالب بارداری معمولاً در ابتدای سه ماهه دوم ناپدید می شود.

تهوع بعد از غذا

خوردن غذاهای تند یا پرچرب می‌تواند باعث تهوع بعد از غذا در دوران حاملگی شود. برخی از زنانی که معده حساس‌تری دارند، بعد از مصرف غذا دچار تهوع می‌شوند. در برخی موارد وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری، باعث ناراحتی گوارشی و حالت تهوع بعد از صرف غذا در بارداری می‌شود.

تهوع در ماه اول بارداری

تهوع بیشتر در ۱۲ هفته اول دوران بارداری ایجاد می‌شود. در این دوران تهوع از وزن‌ گرفتن جنین جلوگیری می‌کند و معمولاً خطری ندارد. اگر نگران تهوع بارداری و تأثیر آن بر جنین هستید، برای اطمینان خاطر بیشتر می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید.

تهوع بارداری در ماه آخر

بیشتر زنان باردار در ماه‌های آخر دیگر حالت تهوع ندارند. بااین‌حال باز هم برخی از زنان ممکن است تا اواخر حاملگی از این مشکل رنج ببرند.

حالت تهوع در بارداری چقدر طول می کشد؟

برای اکثریت قریب به اتفاق مادران باردار، حالت تهوع و استفراغ معمولاً بین هفته‌های 12 تا 16 بارداری کاهش می‌یابد و علائم در بدترین حالت، تا  هفته‌های 10 تا 16 نیز وجود دارد.

گفته می شود، تعداد کمی از زنان همچنان علائم را تا سه ماهه دوم تجربه می کنند. تعداد بسیار کمی نیز، به ویژه آنهایی که در انتظار چند قلو هستند، ممکن است در طول بارداری خود از تهوع صبحگاهی رنج ببرند.

عوامل موثر در حالت تهوع در بارداری

عوامل متعددی ممکن است خطر ابتلا به تهوع صبحگاهی را افزایش دهند، از جمله:

سطوح هورمونی

سطح هورمون بارداری بالاتر از حد متوسط ​​(چون، برای مثال، چند قلویی دارید) می تواند حالت تهوع صبحگاهی را افزایش دهد.

در حالی که سطوح پایین‌تر از حد متوسط ​​هورمون ممکن است حالت تهوع را کاهش دهد یا از بین ببرد، شما همچنین می‌توانید سطح هورمونی کاملاً طبیعی داشته باشید و حداقل (در صورت وجود) حالت تهوع صبحگاهی را تجربه کنید.

یک مغز حساس

برخی از مغزها نسبت به دیگران حساس تر هستند، به این معنی که احتمال بیشتری دارد که به هورمون ها و سایر محرک های بی حالی بارداری پاسخ دهند.

اگر معده حساسی دارید - برای مثال همیشه دچار بیماری ماشین یا دریازدگی می شوید - احتمال اینکه در بارداری تهوع و استفراغ شدیدتری داشته باشید بیشتر است. اگر به ندرت مضطرب هستید، در زمانی که انتظار دارید، کمتر دچار تهوع صبحگاهی می شوید. سابقه میگرن همچنین می تواند احتمال ابتلا به تهوع صبحگاهی را افزایش دهد .

فشار

استرس عاطفی می تواند باعث ناراحتی دستگاه گوارش شود. بنابراین تعجب آور نیست که تهوع صبحگاهی زمانی که شما به ویژه استرس دارید بدتر می شود.

خستگی، بارداری اول، ژنتیک،آب و هوای گرم نیز از دیگر عوامل ایجاد کننده تهوع صبحگاهی است.

تأثیر حالت تهوع در بارداری روی سلامت جنین

حالت تهوع خفیف تا متوسط و استفراغ وقت و بی‌وقت ناشی از بیماری صبحگاهی، تهدیدی برای سلامت کودکتان نیست. اگر حالت تهوع باعث بی‌اشتهایی شما شده است ودر سه ماهۀ اول وزنی اضافه نکرد‌ه‌اید، درصورتی‌که کمبود آب نداشته باشید و به قدر کافی غذا بخورید، مشکلی وجود نخواهد داشت. در بیشتر موارد اشتهای شما به سرعت برمی‌گردد و افزایش وزن آغاز می‌شود. اگر تهوع مانع از غذا خوردن مناسب شما شده است، با مصرف ویتامین از رسیدن مواد غذایی مورد نیاز بارداری مطمئن شوید. مطالعات نشان داده است که استفراغ‌های شدید و طولانی با احتمال زایمان زودرس و کمبود وزن نوزاد ارتباط دارد.

اگرچه برخی از مطالعات نشان داده‌اند زنانی که دچار سقط جنین می‌شوند، کمتر از سایرین حالت تهوع دارند اما زنان زیادی نیز در سه ماهۀ اول هیچ تهوعی نداشته و یک بارداری و زایمان خوب را طی کرده‌اند. در موارد سقط جنین به خاطر رشد نکردن کافی جنین، میزان هورمون‌های بارداری کمتر است و در نتیجه تهوع کمتری نیز احساس می‌شود، اما جای نگرانی نیست، زیرا پزشک همواره رشد جنین را کنترل می‌کند و برای بررسی رشد او نیازی به کنترل حالت تهوع خود ندارید. اگر حالت تهوع ندارید یا خیلی خفیف است، خودتان را خوش‌شانس بدانید و برای نداشتن این رنج خوشحال باشید و افکار منفی را از خودتان دور کنید.

آیا تهوع بارداری خطرناک است؟

این علامت معمولا نشانه سالم بودن بارداری است. اما گاهی تهوع شدید بارداری می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. برخی از عوارض احتمالی تهوع شدید بارداری عبارت‌اند از:

• سوءتغذیه جنین و مادر
• فشار بیش‌ازحد بر اندام‌های حیاتی مثل کبد، مغز، قلب و کلیه‌ها
• افسردگی و اضطراب شدید
• کاهش پتاسیم خون و قلیایی‌ شدن آن
• جلوگیری از افزایش وزن جنین
• زایمان زودهنگام
• کاهش مقدار ادرار
• دهیدارته‌شدن بدن
• رنگ‌پریدگی

آیا نداشتن تهوع در دوران حاملگی خطرناک است؟

تهوع در بیشتر از ۵۰ درصد حاملگی‌ها رخ می‌دهد. شدت حالت تهوع در زنان حامله با هم متفاوت است. همان‌طور که گفتیم برخی از زنان هیچ‌گاه تهوع در بارداری را تجربه نمی‌کنند. درنتیجه نداشتن حالت تهوع در دوران بارداری، خطری به همراه ندارد. اگر حالت تهوع را می‌توان به عنوان یکی علائم زجرآور بارداری دانست. اگر حالت تهوع بارداری را تجربه نکرده‌اید، شانس بزرگی نصیبتان شده است!

برای درمان و کنترل حالت تهوع در بارداری چه کار کنیم؟

در وعده‌های کوچک و نوبت‌های بیشتری غذا بخورید

تعداد وعده‌های بیشتر و میان‌وعده‌هایی در طول روز داشته باشید تا هرگز شکمتان خالی نماند. برخی از زنان کربوهیدرات‌ها را در زمان تهوع مناسب می‌دانند. برخی مطالعات نشان داده است که غذاهای دارای پروتئین زیاد در کاهش علائم تأثیر بیشتری دارد. همچنین بهتر است خیلی آهسته غذاها را بجوید و بخورید.

از دراز کشیدن بعد از خوردن هر چیزی بپرهیزید

دراز کشیدن به خصوص روی سمت چپ بدن، هضم غذا را کند می‌کند. از دراز کشیدن بعد از خوردن هر چیزی خودداری کنید.

در کنار تخت، میان‌وعده‌های کوچکی داشته باشید

با قرار دادن میان‌وعده‌هایی در کنار تخت می‌توانید درست بعد از بیدار شدن به عنوان مثال کمی بیسکویت شور بخورید و بعد از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه استراحت از تخت بلند شوید. این کار به کاهش حالت تهوع شما کمک خواهد کرد. همچنین اگر در طول شب بیدار شوید و حالت تهوع داشتید، خوردن کمی از این میان‌وعده‌ها می‌تواند به شما کمک کند.

صبح‌ها آرام از روی تخت بلند شوید

صبح‌ها و موقع بیدار شدن، ابتدا چند دقیقه بنشینید و ناگهان از تخت بیرون نیایید.

پرهیز از غذا و بوهایی که باعث تهوع شما می‌شود

اگر تقریباً نسبت به همۀ غذاها حساس شده‌اید، غذاهایی را بخورید که برایتان راحت‌تر است، حتی اگر رژیم غذایی کاملاً مناسبی نباشد.

سعی کنید غذاهای سرد یا هم‌دما با دمای اتاق بخورید

غذاهای گرم بوی بیشتری دارد و ممکن است باعث تهوع بیشتر شما شود.

از غذاهای چرب دوری کنید

غذاهای تند، اسیدی و سرخ‌شده را کنار بگذارید، زیرا دیرتر هضم می‌شود.

بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید

روزانه سه بار مسواک بزنید. اگر خمیردندان شما را اذیت می‌کند، بدون خمیردندان مسواک بزنید. سعی کنید سطح لثه‌ها را ماساژ دهید تا پاک و تمیز باشند.

مایعات بیشتری بنوشید

نوشیدنی‌ها را در بین فاصلۀ وعده‌های غذایی خود مصرف کنید. ممکن است مصرف نوشیدنی‌های سرد و گازدار، حالت تهوع شما را کمتر کند و نوشیدنی‌های شیرین، تهوع را افزایش دهد.

نوشیدنی‌ها را یک‌دفعه ننوشید

نوشیدن بدون وقفه باعث احساس پُری می‌شود و دیگر نمی‌توانید بعد از آن غذا بخورید. سعی کنید مایعات جرعه‌جرعه بنوشید یا از نی استفاده کنید. در این صورت کمتر در طول روز اذیت می‌شوید.

روزانه یک لیتر و نیم مایعات بنوشید

اگر زیاد استفراغ می‌کنید، از نوشیدنی‌های حاوی گلوکز، نمک و پتاسیم برای جبران الکترولیت‌های از دست رفته استفاده کنید. خوردن شربت آب‌لیمو نیز می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.

از سایر محرک‌ها پرهیز کنید

اتاق گرم یا بدون گردش هوا، بوی شدید عطر، نشستن داخل ماشین یا محرک‌های چشم مانند نور چشمک‌زن می‌توانند تهوع شما را تحریک کند. در چنین حالت‌هایی سریع موقعیت خود را تغییر دهید. پرهیز از محرک‌ها می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود حالت تهوع شما داشته باشد.

هوای تازه تنفس کنید

پیاده‌روی یا باز کردن پنجره، تهوع شما را کاهش می‌دهد.

خستگی باعث افزایش تهوع می‌شود

به خودتان زمان استراحت بدهید و هر وقت می‌توانید چرت بزنید یا فیلم تماشا کنید. ملاقات با دوستان می‌تواند به کاهش استرس و آرامش ذهن شما کمک کند.

ویتامین‌ها و مکمل‌های خود را با غذا بخورید

از آنجا که ممکن است ویتامین‌ها و مکمل‌های بارداری مورد استفادۀ شما تأثیری بر دستگاه گوارشی شما داشته باشد و باعث افزایش حالت تهوع شما شود، بهتر است آنها را به همراه غذا مصرف کنید. همچنین می‌توانید از پزشک خود بخواهید تا در صورت امکان، ویتامین با دُز آهن کمتر یا فاقد آهن را برای سه ماهۀ اول شما تجویز کند.

زنجبیل را امتحان کنید

درمانی خانگی که معده را آرام و به کاهش تهوع کمک می‌کند. مقداری زنجبیل را رنده کنید و به آن آب جوش اضافه کنید تا دم‌نوش آن تهیه شود. همچنین می‌توانید از بیسکویت و آب‌نبات زنجبیلی استفاده کنید، اما بهتر است زنجبیل طبیعی داشته باشند، زیرا بسیاری از آنها واقعاً زنجبیل ندارند. ممکن است نوشیدن چای نعنا یا مکیدن آب‌نبات با طعم نعنا به خصوص پس از صرف غذا نیز به رفع حالت تهوع شما کمک کند.

درمان با بوها را امتحان کنید

برخی از زنان معتقدند بوی برخی از عصاره‌ها مانند لیمو، نعنا یا پرتقال می‌تواند به رفع حالت تهوع در آنها کمک کند. می‌توانید از اسپری یا افشانۀ روغنی استفاده کنید. یک یا دو قطره از این روغن‌ها را روی یک دستمال با خود حمل کنید تا در آغاز احساس تهوع آن را بو کنید.

درمان‌های دارویی حالت تهوع در بارداری

اگر روش‌های غیر دارویی کاهش حالت تهوع به شما کمکی نکرد، با پزشک خود دربارۀ درمان دارویی کاهش تهوع صحبت کنید. اگر تهوع و استفراغ شما آن‌قدر شدید است که نمی‌توانید حتی آب یا دارو بخورید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. اگر موقعیت شما خیلی شدید است، پزشک از شما می‌خواهد در بیمارستان بستری شوید و تحت درمان با دارو به صورت تزریق وریدی قرار بگیرید. اگر پیش از اقدام به بارداری، مولتی‌ویتامین مصرف کنید، امکان دارد در دوران بارداری حالت تهوع کمتری داشته باشید؛ اگرچه این موضوع اثبات‌شده نیست.

آیا قرص تهوع در حاملگی ضرر دارد؟

دوره بارداری، دوره بسیار حساسی است، زیرا در این دوره نمی‌توان خودسرانه از داروهای بدون نسخه و مکمل‌های گیاهی استفاده کرد. اگر در دوره بارداری تهوع شدیدی را تجربه می‌کنید، باید برای درمان حتماً به پزشک مراجعه کنید. از مصرف هرگونه قرص یا داروی ضد تهوع در این دوره بدون مشورت پزشک اکیداً خودداری کنید.