علائم کبد چرب و روش های پیشگیری از آن چیست؟

• درد شکمی یا احساس پر بودن در سمت راست بالای شکم
• حالت تهوع، از دست دادن اشتها یا کاهش وزن (در این مطلب روش های ساده درمان خانگی حالت تهوع ؛ فوری و بدون دارو را مفصل توضیح داده ایم.)
• زرد رنگ شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
• تورم شکم و پاها (ادم)
• خستگی و احساس گیجی زیاد
• ضعف

همچنین در بسیاری از افراد، علائم کبد چرب در چهره را می‌توان به‌جز زردی، به‌صورت جوش و آکنه نیز مشاهده کرد، که به دلیل عدم عملکرد صحیح کبد در پاکسازی خون از متابولیت‌ها و مواد دفعی است.

کبد چرب در بارداری

بر اساس مطالعات آماری، زنان باردار مبتلا به این بیماری به طور قابل توجهی بیشتر از سایرین در معرض عوارض جدی کبد چرب قرار دارند. عوارض متابولیک و همچنین زایمان سزارین در مادران مبتلا به کبد چرب شایع‌تر است. علاوه بر این، عوارضی نظیر فشار خون بالا، خونریزی زمان زایمان و زایمان زودرس در زنان باردار مبتلا به بیماری کبد بیشتر رخ می‌دهد. به طور کلی این نتایج بیانگر این است که آگاهی از خطرات کبد چرب در بارداری برای زنان باردار بسیار مهم است و بنابراین تلاش برای پیشگیری از این بیماری به‌ویژه در بارداری اهمیت دو چندان دارد.

عوارض کبد چرب بارداری ممکن است مادر و جنین را درگیر کند. این عوارض شامل نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، عفونت و خونریزی است.

علت بروز کبد چرب در بارداری موارد زیر است.

• ابتلای قبلی مادر باردار به بیماری‌های کبدی
• تغییرات هورمونی دوران بارداری

اگرچه کبد چرب در زنان باردار عارضه‌ای نادر است اما به دلیل خطرات آن ممکن است تشخیص پزشک زایمان زودتر از موعد باشد و تا چند روز بعد از زایمان هم اقدامات پیگیرانه انجام شود.

کبد چرب در کودکان

کبد چرب در کودکان به‌دلیل اضافه وزن و کم‌تحرکی ایجاد می‌شود. علائم کبد چرب در کودکان مانند بزرگسالان با:

• ضعف و خستگی
• درد در بالای شکم و سمت راست
• و ریزش ‌مو بروز می‌کند.
• همچنین ممکن است کودک در اثر کبد چرب دچار زردی هم بشود.

علائم پیشرفته تر کبد چرب

اگر این بیماری به مرحله سیروز کبدی برسد، اسکارها پیشرفته شده و علائم زیر ظاهر می‌شوند:

• تورم شکم
• بزرگ‌شدن رگ‌های خونی در زیرپوست
• بزرگ‌شدن طحال
• قرمز شدن کف دست
• زردی پوست و چشم

هر مرحله از کبد چرب چه نشانه هایی دارد؟

گرید ۱ و ۲ بیماری معمولا هیچ علامتی نداشته و ممکن است شخص متوجه ابتلا به این بیماری نشود. گاهی ممکن است شخص دچار خستگی یا ضعف کند. زمانی که بیماری به مرحله فیبروز کبدی یا گرید ۳ می‌رسد، ممکن است علائمی مانند درد در سمت راست بالای شکم، خستگی مفرط، کاهش وزن و ضعف ایجاد شوند.

بیشتر علائم مربوط به سیروز کبدی بوده که شامل درد شکم، ازدست‌دادن اشتها، کاهش وزن، خستگی، حالت تهوع، خارش پوست، زردی، کبودی و خونریزی آسان، ادرار تیره، تجمع مایع در شکم و تورم پاها می‌شود.

از آنجایی که کاربران سؤالات زیادی در مورد علائم کبد چرب داشتند، تصمیم گرفتیم در این بخش در قالب چند سؤال و جواب به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.

با انواع کبد چرب بیشتر آشنا شوید

این بیماری به دو شکل اصلی دیده می‌شود. علت ایجاد هر یک متفاوت بوده و عامل خطر آنها از هم مجزا است.

• کبد چرب الکلی (AFLD): نوعی از بیماری که به علت مصرف بیش از حد الکل ایجاد می‌شود. نوشیدن زیاد الکل باعث تجمع چربی در کبد می‌شود. افرادی که الکل مصرف می‌کنند، باید مصرف آن را محدود کنند، تا به این بیماری مبتلا نشوند. در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا که مصرف الکل زیاد است، حدود ۵% جمعیت دچار این بیماری هستند.
• کبد چرب غیر الکلی (NAFLD): نوعی از بیماری که به علت عاملی غیر از الکل مانند ژنتیک، چاقی، دارو و غیره ایجاد می‌شود. این نوع از بیماری ارتباطی با مصرف الکل ندارد. از هر سه بزرگسال، یک نفر و از هر ۱۰ کودک یک نفر ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. علت دقیق ایجاد این نوع از بیماری مشخص نیست. اما در افراد چاق و دیابتی بیشتر دیده می‌شود.

دلایل ایجاد کبد چرب چیست؟

شایع‌ترین علت بروز این بیماری اعتیاد به الکل است. اما درمورد افرادی که الکلی نیستند در بسیاری از موارد پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث ایجاد آن می‌شود.

کارشناسان هنوز به طور دقیق نمی‌دانند، چرا در برخی افراد دور این اندام چربی تجمع‌کرده و در برخی دیگر از افراد این عارضه ایجاد نمی‌شود. اما به‌طورکلی می‌توان گفت معمولا کبد چرب و سیروز کبدی هر دو به موارد زیر مرتبط هستند و برای جلوگیری از این بیماری باید موارد زیر را کنترل کرد؛

• اضافه‌وزن یا چاقی
• مقاومت به انسولین
• قند خون بالا که نشان‌دهنده پیش دیابت یا دیابت نوع ۲ است.
• سطح بالای چربی در خون (به‌ویژه تری گلیسیرید)

دیگر علل بیماری کبد چرب چیست؟

جگر چرب هنگامی ایجاد می‌شود که بدن چربی زیادی تولید کند، یا به اندازه کافی چربی را دفع نکند. چربی اضافی در سلول‌های کبدی ذخیره می‌شود. در آنجا تجمع می‌یابد و باعث ایجاد این بیماری می‌شود. این تجمع چربی می‌تواند در اثر موارد مختلفی ایجاد شود، مانند:

• نوشیدن بیش از حد الکل
• چاقی
• تجمع بیش از حد چربی در اطراف شکم (چاقی شکمی)
• قند خون بالا
• کلسترول بالا
• تری گلیسیرید بالا
• سندرم متابولیک
• مقاومت به انسولین
• دیابت نوع ۲
• کم کاری تیروئید
• کاهش عملکرد هیپوفیز (کم کاری هیپوفیز)
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• مقادیر بالای چربی در خون، به ویژه تری گلیسیرید
• کاهش وزن سریع 
• برخی از انواع عفونت‌ها مانند هپاتیت C و اچ آی وی (HIV)
• کمبود آلفا ۱ آنتی تریپسین
• عوارض جانبی برخی از داروها مانند متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودارون و داروهای ضدتشنج و ضد صرع، کورتون، استامینوفن (مصرف طولانی مدت) و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
• بای پس معده
• بارداری
• قرار گرفتن در معرض سموم خاص
• ژنتیک و وجود سابقه خانوادگی
• بیماری التهابی روده (IBS)
• مصرف زیاد کربوهیدرات
• مصرف نوشیدنی‌های قندی.

ریسک فاکتورهای کبد چرب چه هستند؟

برخی از عوامل ممکن است خطر ابتلا به بیماری جگر چرب را افزایش دهند. افرادی که دارای یکی از ویژگی‌های زیر هستند، باید بیشتر از سایر افراد به علائم این بیماری توجه داشته‌باشند و در صورت نیاز آزمایش‌های مربوطه را انجام دهند.

• افراد اسپانیایی یا آسیایی
• خانم‌های یائسه
• افراد چاق با چربی زیاد در ناحیه شکم
• فشارخون بالا، دیابت یا کلسترول
• ابتلا به آپنه انسدادی خواب
• سطح بالای تری گلیسیرید در خون
• سندروم متابولیک
• سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
• تیروئید کم‌کار
• غده هیپوفیز کم‌کار.

کبد چرب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

همان‌طور که گفته شد تشخیص کبد چرب در منزل دشوار است؛ زیرا اغلب علائم کبد چرب در چهره بروز نمی‌کند و ورشک شما ممکن است اولین شخصی باشد که آن را متوجه می‌شود. افزایش سطح آنزیم‌های کبدی که در یک تست خون تشخیص داده می‌شوند، می‌تواند اولین نشانه‌های بیماری باشد. افزایش آنزیم‌های کبدی یک نشانه هستند از این که کبد شما آسیب دیده است.

۱. شرح حال پزشکی

برای تشخیص، پزشک داخلی یا فوق تخصص گوارش و کبد، به یک شرح حال پزشکی نیاز دارد. سوالاتی در مورد تاریخچه پزشکی خانوادگی هرگونه سابقه بیماری کبدی، مصرف الکل، داروهای مصرفی، بیماری‌های زمینه‌ای، سابقه خستگی یا از دست‌دادن اشتها از شما پرسیده خواهد‌شد.

۲. معاینه بدنی

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم را لمس کند یا فشار دهد. اگر کبد بزرگ شده‌باشد، ممکن است پزشک بتواند آن را در قسمت بالایی و راست شکم احساس کنند.

اما در برخی موارد، کبد می‌تواند ملتهب باشد اما بزرگ نشود. در نتیجه، ممکن است پزشک متخصص کبد، نتواند در لمس شکم، بزرگی کبد را تشخیص دهد.

۳. آزمایش

در بسیاری از موارد، این بیماری خود را با افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون، نشان می‌دهد. در آزمایش خون فرد مبتلا به این بیماری، آنزیم‌های آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) افزایش می‌یابند. افزایش آنزیم‌های کبدی نشان دهنده التهاب کبد است. این بیماری یکی از دلایل التهاب کبد و افزایش آنزیم‌های کبدی است، اما تنها علت آن نیست.

در صورت بالا بودن آنزیم‌های کبدی، پزشک آزمایش‌های دیگری را برای شناسایی علت التهاب درخواست می‌دهد. آزمایش‌هایی که برای تشخیص کبد چرب به پزشک کمک می‌کنند عبارتند از:

• آزمایش بررسی عملکرد کبد یا تست کبد چرب: این تست با آزمایش خون انجام شده و سطح پروتئین‌ها و آنزیم‌ها در کبد بررسی می‌شود. اگر در آزمایش عملکرد کبد مورد مشکوکی مشاهده شود، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر آزمایش‌های تصویربرداری را توصیه می‌کند.
• آزمایش چربی خون
• شمارش کامل سلول‌های خونی
• آزمایش بررسی هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت A، هپاتیتی B، هپاتیت C)
• آزمایش غربالگری بیماری سلیاک
• قند خون ناشتا
• هموگلوبین A1C برای بررسی سطح قند خون طی ۶ ماه گذشته.

۴. مطالعات تصویربرداری

پزشک ممکن است برخی از آزمایش‌های تصویربرداری زیر را برای بررسی وجود چربی اضافی یا سایر مشکلات درخواست دهد:

• سونوگرافی
• سی تی اسکن (CT scan)
• ام آر آی (MRI)
• فیبرو اسکن

۵. نمونه برداری از کبد

نمونه‌برداری از کبد بهترین روش برای تعیین شدت بیماری کبدی است. در طی نمونه‌برداری از کبد، پزشک یک سوزن را در کبد فرو می‌کند و یک تکه از بافت را برمی‌دارد. سپس نمونه تهیه‌شده، در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.

۶. تست کبد چرب در خانه

تشخیص کبد چرب در خانه توسط خود فرد بسیار دشوار هست و حتما باید توسط آزمایش‌های متخلف بعد از تجویز پزشک انجام شود. با این حال بیماری کبد چرب علائمی شایع دارد که در افراد مختلف دیده می‌شود‌. با دانستن این علائم می‌توانیم با سرعت بیشتری بیماری را تشخیص داده و درمان آن را زودتر آغاز کنیم.

علائم شایع کبد چرب شامل خستگی، بی‌حالی، افزایش شدت خواب و همچنین ضعف روزانه هستند. به این موارد توجه زیادی بکنید.

عوارض کبد چرب چیست؟

این سوال ذهن همه‌ی ما را درگیر می‌کند که کبد چرب چه عوارضی دارد؟ عارضه اصلی این بیماری، پیشرفت به سمت سیروز است. سیروز به معنی تشکیل زخم (اسکار) در کبد است که منجر به سخت‌شدن کبد می‌شود. واریس مری و سرطان کبد نیز از دیگر عوارض این بیماری هستند. این بیماری می‌تواند روی رشد مو تأثیر بگذارد و باعث شروع ریزش مو شود.

۱. عوارض خطرناک کبد چرب چیست؟

از عوارضی که در مراحل پایانی کبد چرب ایجاد می‌شود، سیروز کبدی است که به دلیل التهاب کبد به وجود می‌آید. سیروز باعث اسکار در کبد شده و زخم ایجاد می‌کند. اگر این روند متوقف نشود، شخص به عوارض زیر مبتلا می‌شود.

• تجمع مایع در شکم
• تورم وریدهای مری که احتمال دارد، پاره شود و خونریزی کند.
• گیجی و خواب‌آلودگی
• سرطان کبد
• نارسایی کبد و ازکارافتادن این اندام.

۲. کبد چرب موجب اختلال در آنزیم های کبدی می شود؟

همان‌طور که گفتیم این بیماری می‌تواند، در عملکرد کبد مشکل ایجاد کند. در این شرایط آنزیم‌های کبدی دچار اختلال می‌شوند. یکی از راه‌های تشخیص این بیماری آزمایش خون و بررسی این آنزیم‌ها است. اگر در آزمایش خون سطح آنزیم‌های کبدی مانند آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز یا همان آزمایش ALT و AST بالاتر از حد معمول باشد، نشانه مشکل در کبد است.

۳. آیا کبد چرب باعث مرگ می شود؟

در بیشتر افراد این بیماری مشکل جدی ایجاد نمی‌کند و با تغییرات کوچکی در سبک زندگی می‌توان آن را مدیریت کرد. اما زمانی که این بیماری به مرحله سیروز کبدی می‌رسد، ممکن است در نهایت منجر به نارسایی کبد و سرطان کبد شود. کبد عضوی حیاتی در بدن است و نمی‌توان بدون آن زندگی کرد.

برای درمان کبد چرب چه باید کرد؟

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان قطعی این بیماری تأیید نشده‌است. برای تولید و آزمایش داروها، تحقیقات بیشتری لازم است. در زیر به بررسی مواردی می‌پردازیم که با رعایت آنها می‌توان روند بیماری را آهسته یا حتی در مواردی معکوس کرد.

۱. درمان فوری کبد چرب

احتمالا این عبارت توجه شما را جلب می‌کند که کبد چرب را سه سوته درمان کنید! کبد چرب درمان دارد اما برای درمان سریع آن باید هوشیارانه عمل کنید. برای درمان فوری این بیماری بهترین راه کاهش وزن است. تحقیقات نشان می‌دهد، حتی کاهش وزن به مقدار کم می‌تواند تاثیر بسیار خوبی روی روند درمان داشته باشد. اگر بیمار دچار نوع الکلی این بیماری باشد، قطع مصرف الکل می‌تواند تاثیر خوبی ایجاد کرده و باعث پاک‌سازی کبد چرب می‌شود.

۲. درمان های دارویی و قرص برای کبد چرب

هیچ نوع دارویی برای درمان این بیماری وجود ندارد و پزشک بیشتر روی تغییر سبک زندگی تمرکز می‌کند. اما ممکن است برای کنترل دیابت، کلسترول و تری گلیسیرید داروهایی تجویز شود. در برخی مواقع نیز پزشک قرص ویتامین E تجویز می‌کند. داروی ضد دیابت متفورمین در افرادی که همراه دیابت دچار نوع غیرالکلی این بیماری هستند، تاثیر بسیار خوبی دارد. متفورمین مقاومت به انسولین را بهبود می‌دهد.

۳. عمل جراحی

سیروز می‌تواند منجر به نارسایی کبدی شود. افرادی که به نارسایی کبدی دچار می‌شوند، ممکن است برای درمان، به پیوند کبد نیاز داشته‌باشند.

برای تشخیص و درمان این بیماری باید به متخصص گوارش و فوق تخصص کبد مراجعه کنید. در دکترتو می‌توانید با بهترین پزشکان فوق تخصص کبد کشور آشنا شوید، با آنها مشورت کنید و برای دریافت نوبت حضوری اقدام کنید.

۴. توصیه ها و درمان کبد چرب در خانه

در بسیاری از موارد، می‌توان روند بیماری را از طریق تغییر سبک زندگی و درمان خانگی کبد چرب معکوس کرد. این تغییرات ممکن است از آسیب کبدی و ایجاد زخم جلوگیری کند. چند قدم مهم برای درمان خانگی کبد چرب عبارتند از:

• از مصرف الکل اجتناب کنید. الکل می‌تواند باعث آسیب شدید به کبد شود.
• برای کاهش وزن اقدام کنید. کاهش وزن می‌تواند چربی‌های موجود در کبد را نیز کاهش دهد.
• رژیم غذایی خود را تغییر دهید. از مصرف غذاهایی که باعث افزایش چربی خون و قند خون می‌شوند خودداری کنید. یک لیست غذایی کبد چرب مناسب داشته‌‌باشید و آن را از متخصص تغذیه دریافت کنید.
• مصرف کالری اضافی را کاهش دهید. کالری اضافی به شکل چربی در بدن و از جمله در کبد، ذخیره می‌شود.
• کاهش مصرف چربی اشباع شده و چربی‌های ترانس.
• افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل.
• کاهش مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند شیرینی‌جات، برنج سفید، نان سفید.
• روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.
• برخی شواهد نشان می‌دهند که مصرف مکمل‌های ویتامین E ممکن است به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از این بیماری کمک کند. 
• مصرف دارو برای کاهش کلسترول یا تری گلیسیرید خون.
• مصرف دارو برای کاهش فشار خون.
• مصرف دارو برای کنترل دیابت.
• مصرف داروهایی که باعث آسیب به کبد می‌شوند، محدود کنید. قبل از استفاده از یک مکمل یا داروی جدید با پزشک خود مشورت کنید. علاوه بر این، برخی از مکمل‌ها یا داروهای گیاهی ممکن است کبد را تحت تاثیر قرار دهند.

۵. غذاهای مفید کبد چرب کدامند؟

مهم‌ترین اقدام برای درمان این بیماری رعایت رژیم غذایی است. سعی کنید از تمام گروه‌های غذایی شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی، لبنیات کم‌چرب، چربی و روغن سالم در رژیم غذایی خود استفاده کنید. مصرف غذاهای پرکالری را محدود کنید و غذاهای غنی از فیبر را جایگزین آنها کنید. انواع میوه، سبزیجات و حبوبات جز غذاهای پر فیبر هستند.

۶. درمان کبد چرب در طب سنتی

یکی از راه‌های درمانی که بسیاری از افراد به خصوص افرادی که در خاورمیانه زندگی می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌دهند، طب سنتی و بومی یک منطقه است. در ایران طب سنتی یک شکل سازماندهی‌شده‌تری دارد که روش‌های درمانی را برای درمان کبد چرب ارائه می‌دهد. نمی‌توان از این روش‌ها برای درمان قطعی کبد چرب کمک گرفت. اما جالب است بدانید که می‌تواند این روش‌ها را در کنار روش‌های درمانی و پزشکی برای بهبود کبد چرب مورد استفاده قرار داد. در ادامه به برخی از داروهای گیاهی که برای درمان کبد چرب مورد استفاده قرار می‌گیرند، اشاره کرده‌ایم. با ما همراه باشید.

داروی گیاهی برای کبد چرب

برخی از داروهای گیاهی که برای درمان کبد چرب مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل موارد زیر هستند؛

• زردچوبه

بهتر است که این داروی گیاهی به صورت کپسول بعد از غذا یا با عسل مخلوط و به صورت روزانه مصرف شود. تاثیرات معجزه‌آسای آن را مشاهده خواهید کرد.

• خاکشیر

مصرف شربت خاکشیر برای درمان کبد چرب و پاکسازی آن بسیار مفید است. خاکشیر عطش بدن را نیز برطرف می‌کند و می‌تواند یک ماده‌ی فوق‌العاده برای تابستان باشد.

• لیموترش

می‌توانید روز خود را با لیموترش شروع کنید و برای کبد چرب خود یک هدیه‌ی فوق‌العاده‌ آماده کنید.

• چای سبز

مصرف چای سبز هم باعث پیشگیری کبد چرب و هم راهی درمانی برای این بیماری است. این داروی گیاهی از تجمع چربی در اطراف کبد جلوگیری می‌کند. بنابراین چای سبز را برای آرامش خیال و همچنین درمان کبد چرب بنوشید.