علت تلخی دهان و راهکارهای از بین بردن آن

علائم تلخی دهان

• احساس طعم تلخی
• احساس طعم شوری
• احساس طعمی همانند مزه فلز
• بوی بد دهان

عوامل مؤثر بر تلخی دهان

• تلخی دهان ناشی از کم آبی بدن و خشکی دهان
  کسانی که روزه می‌گیرند از تلخی دهان خود به خصوص نزدیکی غروب آفتاب گلایه می‌کنند. این اتفاق به دلیل خشکی دهان رخ می‌دهد. بدن نمی‌تواند بزاق کافی ترشح کرده و در نتیجه باکتری‌هایی که در دهان هستند به خوبی رشد می‌کنند. همین مسأله باعث می‌شود دهان شما خشک و البته تلخ باشد.
   
• ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان
  ممکن است علت تلخی دهان شما ابتلا به برخی از بیماری‌ها همانند عفونت لثه، التهاب، خراب شدن دندان و یا حتی آسیب به بافت زبان باشد. حتماً اگر عارضه‌ای در قسمت دندان، لثه و زبان خود مشاهده می‌کنید که باعث شده دهان شما تلخ باشد، به متخصص مراجعه کنید تا موضوع را پیگیری کرده و بعد از تشخیص علت، دارو درمانی را آغاز نماید. به طور کلی اگر در طول روز سه بار مسواک بزنید و از دهانشویه حداقل به مدت ۲ بار در هفته استفاده نمایید باکتری‌های مضر از بین رفته و فرصتی برای رشد در دهان نخواهند داشت. در نتیجه تلخی دهان کاهش پیدا می‌کند.
   
• ابتلا به سندروم سوزش دهان
  برخی افراد دچار سندرم سوزش دهان می‌شوند. در حالت عادی اگر غذای تندی بخورید، دهان می‌سوزد. اما بعضی از افراد هستند که در زمان خوردن غذای تند علاوه بر اینکه سوزش دهان را حس می‌کنند، دچار تلخی دهان نیز می‌شوند. این سندروم مدت زیادی دوام ندارد. اما ممکن است در برخی از افراد به یک بیماری مزمن تبدیل شود. هنوز علت این بیماری مشخص نشده ولی متخصصان معتقد هستند که آسیب‌های عصبی می‌توانند در بروز سندروم سوزش دهان تأثیر داشته باشند.
   
• تلخی دهان ناشی از رفلاکس معده
  مسأله رفلاکس معده زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه کاردیا نتواند محل ورود مواد غذایی از مری به معده را به طور کامل مسدود کرده و در نتیجه رفلاکس یا برگشت اسید به داخل مری اتفاق می‌افتد. همین مسأله بر تلخ شدن دهان تأثیر خواهد گذاشت. البته رفلکس ‌معده علائم دیگری شامل درد در قفسه سینه و در نتیجه درد در قلب، سوزش گلو، سرفه و اختلالات بلع را نیز به همراه دارد.
   
• تلخی دهان ناشی از استرس و اضطراب‌های زیاد
  متأسفانه افرادی که در طول روز حجم زیادی از استرس را تحمل می‌کنند، دچار تنش‌های عصبی شده و همانگونه که گفتیم آسیب عصبی به شدت بر روی حواس پنجگانه تأثیر می‌گذارد. یکی از آسیب‌هایی که در این زمینه افراد تجربه خواهند باعث تلخی‌دهان است. در واقع استرس می‌تواند تأثیر بسیار چشمگیری بر روی حس چشایی داشته و باعث اختلالات در تشخیص مزه خواهد شد.
   
• ابتلا به بیماری‌های عفونی
  طبق تحقیقات انجام گرفته، اغلب بیمارانی که دچار بیماری کرونا می‌شوند از تلخی دهان خود گلایه کرده و حتی میل زیادی به غذا خوردن ندارند. عفونت ناشی از کرونا، سرماخوردگی، آنفولانزا و حتی عفونت سینوس‌ها به شدت بر روی مزه دهان تأثیر می‌گذارند چرا که با وجود عفونت، میکروب‌ها در بدن فعال می‌شوند که باعث تلخی دهان خواهند شد.
   
• تلخی دهان ناشی از دوران بارداری
  اغلب خانم‌های باردار در سه ماهه اول بارداری از این موضوع گلایه می‌کنند. مهمترین عاملی که در این زمینه تأثیر دارد، بحث نوسانات شدید هورمونی در داخل بدن است و همین اتفاق باعث می‌شود که خانم‌ها نسبت به بعضی از غذا‌ها میل بیشتری داشته و از بعضی دیگر از غذا‌ها فرار کنند. در دوران حاملگی مزه برخی از غذا‌ها شبیه مزه فلز بوده و به همین دلیل این قبیل غذا‌ها را کنار می‌گذارند.
   
• تلخی دهان ناشی از یائسگی
  زمانی که دوران یائسگی آغاز می‌شود، سطح هورمون استروژن پایین آمده و از طرف دیگر خشکی دهان تشدید می‌شود. همین عامل باعث تلخی‌دهان خواهد شد. بنابراین این مسأله کاملاً طبیعی است که زنان در آستانه یائسگی از تلخی دهان خود گلایه نمایند.
   
• استرس و اضطراب
  سطح استرس و اضطراب بالا می تواند پاسخ استرس را در بدن تحریک کند ، که اغلب حس چشایی فرد را تغییر می دهد. اضطراب می تواند باعث خشکی دهان شود که غالباً طعم تلخی ایجاد می کند.
   
• سیگار
  یکی از علل تلخی دهان، سیگار کشیدن است. سیگار کشیدن علاوه بر اینکه باکتری‌های دهان و دستگاه تنفسی را افزایش می‌دهد، سبب خشکی دهان و گلو نیز خواهد شد. در پی آن زمینه لازم برای تلخی دهان و گلو فراهم خواهد شد.
   
• برخی از بیماری‌های مربوط به اعصاب
  برخی از مشکلات مربوط به اعصاب ممکن است سبب اختلال در سیگنال‌های ارسالی به مغز شوند. در این صورت ممکن است مغز سیگنال‌هایی که از غدد چشایی دریافت می‌کند را نادرست تفسیر کند.
  اغلب در پی این موضوع بی اشتهایی و طعم تلخ در دهان احساس خواهد شد. معمولا مشکلات عصبی که ممکن است سبب احساس طعم تلخ در دهان شوند، شامل موارد زیر می‌شود:
  -آلزایمر یا زوال عقل
  -پارکینسون
  -ابتلا به ام اس
  -تومور مغزی یا هر نوع ضایعه‌ای در مغز
  -فلج بل
  -سکته مغزی
   

در چه صورت به پزشک مراجعه کنیم؟

• اشتها یا وزن تان تغییر کرد؛
• حس بویایی خود را از دست دادید و دهان تان خشک شد.
• تلخی دهان خطرناک است

• دندان پزشک: در صورتی که مشکل به دندان ها مربوط شود.
• متخصص غدد درون ریز: اگر مشکل دیابت ملیتوس باشد.
• روماتولوژیست: اگر تصور شود که سندرم سوگرن دارید.

ارتباط تلخی دهان و سرطان

درمان خانگی تلخی دهان

• نمک
  نمک یک درمان بسیار خوب برای درمان طعم تلخ دهان است. نمک به عنوان یک پاک کننده عمل می کند و هر نوع مواد غذایی ، رشد باکتری و سلول های مرده را از سطح زبان حذف می کند.
  همچنین دارای خاصیت ضد عفونی کننده است و هر نوع باکتری که در دهان وجود دارد را می کشد و باعث از بین بردن طعم تلخ دهان می شود.
  نحوه استفاده از نمک برای از بین بردن تلخی دهان:
  - نمک را روی زبان خود بمالید و به آرامی آن را روی زبان بریزید.
  - به مدت 5 دقیقه روی دهان باقی بماند.
  - آن را کاملا با آب آشامیدنی شستشو دهید.
  - شما می توانید روزانه دو بار در روز ، این عمل را تکرار کنید.
  - شما همچنین می توانید نمک را در آب گرم مخلوط کنید و محلول را چند بار در روز بجوشانید.
  - برای استفاده بهتر از خمیر دندان حاوی نمک استفاده کنید.
   
• تنظیم اسید معده
  همانطور که بیان شد یک علت تلخی دهان، رفلاکس معده است که بر اثر آن اسید معده یا بخشی از ترکیبات معده تا نزدیکی گلو و دهان منتقل می‌شوند. در این صورت معمولا متخصصین داروهای مخصوص کاهش اسید معده را تجویز می‌کنند که بهتر است دوره درمان را زیر نظر آنها به پایان رساند.
  این داروها گاهی بدون نسخه پزشک نیز ارائه می‌شوند که در صورت استفاده از آنها و عدم بهبود تلخی دهان، لازم است علت را دقیق‌تر بررسی کرد. البته توصیه می‌شود برای کنترل رفلاکس معده کمتر از غذاهای چرب و شور استفاده شود.
   
• پروبیوتیک
  پروبیوتیک ها رشد باکتری های خوب را بهبود می بخشند ، به این ترتیب باکتری های بد را از بین می برند. پروبیوتیک ها شامل باکتری های L. acidophilus هستند که به حفظ تعادل اسیدی در دهان کمک می کنند و همچنین هر گونه اسید اضافی موجود در دهان را خنثی می کنند. همچنین رشد باکتری ها را در دهان کنترل می کنند.
  نحوه استفاده از پروبیوتیک برای از بین بردن تلخی دهان:
  - یک یا دو کپسول پروبیوتیک را له کنید.
  - کپسول های خرد شده را همراه با آب کمی مخلوط کنید.
  - بعد از مسواک زدن دندان هایتان ، طبق برنامه معمولی خود ، یکبار از آن استفاده کنید.
  - شما می توانید یک کپسول پروبیوتیک همراه با آب بسازید و بعد از مسواک زدن دندان ها آن را به عنوان دهانشویه استفاده کنید.
   - به یاد داشته باشید از زبان خود برای حرکت دادن راه حل در اطراف دهان خود استفاده کنید و تمام گوشه های دهان خود را پوشش دهید.
  - این کار را یک بار در روز تا زمانی که نتایج مثبت را دریافت کنید ، تکرار کنید.
  - شما می توانید در رژیم غذایی روزانه ماست مصرف کنید.
  - در صورت لزوم با پزشک مشورت کنید و مکمل های پروبیوتیک را مصرف کنید.
   
• روغن نارگیل:
  معمولا این روش برای درمان زبان تلخ و زبان سفید توصیه می شود زیرا طعم تلخ دهان را به دلیل رفلکس اسید تسکین می دهد و برای حفظ تعادل اسید و پایداری دهان بسیار مفید خواهد بود. همچنین به دلیل خاصیت آنتی باکتریایی هر نوع رشد باکتری را در دهان شما از بین می برد و سموم بدن را به راحتی دفع خواهد کرد. برای استفاده از این روش رفع تلخی دهان در ابتدا بایستی صبح پیش از مسواک زدن دندان ها این کار را انجام دهید زیرا این زمانی که رفلاکس اسید در مرحله حداکثر خود قرار گرفته است. در این لحظه بایستی یک قاشق روغن نارگیل و یا روغن کنجد را در دهان خود بریزید و با کمک زبانتان آن را در اطراف دهان حرکت دهید و اطمینان حاصل کنید که مواد به تمامی گوشه های دهان رسیده باشد. توصیه می شود مدت زمان ۱۵ دقیقه روغن را درون دهانتان نگه دارید و سپس بیرون بکشید و کاملا با آب گرم شستشو دهید. توصیه می شود برای نتیجه گیری بهتر این کار را حتی پس از درمان هم تکرار کنید تا دهان داخلی شما سالم تر بماند.
   
• استفاده از گیاهان دارویی
  بعد از بررسی علت تلخی دهان برخی از افراد در پی درمان این مشکل با داروهای گیاهای هستند. اما قبل از راهکارهای گیاهی که در ادامه معرفی می‌کنیم، باید در نظر داشته باشید که درمان این مشکل در حد به سزایی تحت تاثیر علت بروز آن است. به همین دلیل از راهکارهای خودسرانه تا جای ممکن پرهیز کنید.
  در ادامه چند راهکار و درمان گیاهی برای این مشکل معرفی خواهیم کرد:
  - جویدن سقز یا آدامس‌های بدون طعم
  - استفاده از دمنوش چای سبز
  - مصرف خاکشیر
  - استفاده از سرکه سیب
  - مصرف زردچوبه در مواد غذایی مصرفی
  - گرداندن روغن کنجد یا روغن نارگیل در دهان
  - عرق کاسنی و شاهتره
  - مصرف آب انار
  - مصرف لیمو ترش و مرکبات
   

درمان تلخی دهان در طب سنتی

• آلوئه ورا: غرغره آب آلوئه ورا به مدت 5 دقیقه  و دوبار در روز می تواند با داشتن خاصیت آنتی میکروبیال و ضدالتهابی بودنش دهان را از عفونت پاک کند تا اگر تلخی دهان ناشی از مشکلات دهان و دندان باشد برطرف شود.
   
• زردچوبه: هفته ای دو بار با ترکیب چند قطره آبلیمو و نصف قاشق چایخوری زردچوبه خمیری درست کنید و روی زبانتان بگذارید و سپس دهانتان را بشویید، زیرا کورکومین موجود در زردچوبه عامل آنتی‌باکتریال قوی می باشد که باکتری‌های بد دهان را از خنثی می کند و تلخی دهان را از بین می برد.
   
• دارچین: یک قاشق مرباخوری پودر دارچین + یک قاشق آب لیموی تازه + یک لیوان آب گرم مخلوط کرده و هر چند ساعت یکبار دهان تود را با آن شستشو دهید تا بوسیله خاصیت ضدعفونی کنندگی دارچین مشکل تلخی دهان خود را از بین ببرید.
   
• روغن‌های درمانی: با غرغره یک قاشق سوپ‌خوری روغن نارگیل یا کنجد به مدت یک ربع ساعت صبح ها می توانید علاوه بر از بین بردن پلاک های دندان تلخی دهانتان را نیز از بین ببرید.