همه خطرات دیازپام، اگزازپام، کلردیازپوکساید و…

مجله سیب سبز:دیازپام، کلردیازپوکساید، آلپرازولام، اگزازپام و… نام شان برای تان آشناست، این طور نیست؟ با سطح اضطراب و استرسی که این روزها در جامعه وجود دارد کمتر کسی پیدا می شود که نام این داروها به گوشش نخورده باشد و اینکه خود یا یکی از اطرافیانش از آنها استفاده نکرده باشد.

این داروها همگی آرامبخش هستند و تحت عنوان بنزودیازپین ها شناخته می شوند. نکته مثبت آنها اینکه در ابتدا دنیای شما را آرام می کنند و خواب عمیق و راحت را به زندگی تان باز می گردانند اما اگر سرخود و برای مدت طولانی استفاده شوند ممکن است برعکس باعثبی خوابی، اضطراب و اعتیاد شوند! پس اگر می خواهید از این داروها بیشترین بهره را ببرید بهتر است قبل از مصرف با کاربرد، فواید و عوارض آنها آشنا شوید. دکتر سروش شمشیری، دکتر داروساز توضیحاتی به شما ارائه می کند.

مهم ترین داروی آرامبخش

بنزودیازپین ها مهم ترین گروه از داروهای ضد اضطراب و خواب آور هستند. این گروه داروها را می توان به ۳ دسته کوتاه اثر، متوسط اثر و طولانی اثر تقسیم بندی کرد. از داروهای کوتاه اثر می توان اگزازپام، میدازولام و تریازولام را نام برد. داروهای متوسط اثر نیز شامل آلپرازولام، کلونازپام، نیترازپام و تمازپام هستند و در دسته داروهای طولانی اثر داروهایی نظیر دیازپام، کلردیازپوکساید و فلورازپام قرار می گیرند. البته ناگفته نماند که داروهای دیگری نیز از خانواده بنزودیازپین ها در این گروه ها قرار می گیرند و در اینجا تنها داروهای رایج را نام بردیم.


چطور بفهمیم به این دارو معتاد شده ایم؟!

در جواب به این سؤال که آیا این داروها اعتیادآور هستند یا خیر باید بگویم بله؛ در حدود ۴ نفر از هر ۱۰ نفر که این ترکیبات را هر روز به مدت بیش از ۸ هفته استفاده می کنند، دچار اعتیاد می شوند که نشانه های ساده ای برای تشخیص آن وجود دارد، از جمله:

۱. فرد متوجه می شود بعد از مدتی باید دوز بیشتری استفاده کند تا همان اثر قبلی را دریافت کند.

۲. احساس نیاز به داروی مورد نظر در طول روز.

۳. تجربه نشانه های ترک دارو در صورت متوقف کردن مصرف که شامل بی خوابی، آشفتگی، اضطراب، سرگیجه، احساس طعم فلزی غیر عادی در دهان، احساس شوک الکتریکی در بازوها و پاها، تاری دید و حساسیت به نور می شود.

در بعضی افراد این نشانه ها شدیدتر است و حتی ممکن است شامل توهمات دیداری و شنیداری نیز بشود. البته این نکته نباید فراموش شود که این ترکیبات در صورتی که زیر نظر پزشک معالج تجویز شده باشند نه تنها ممکن است مضر نباشند بلکه سودمند هم هستند.

چه کسانی منع مصرف دارند؟

بنزودیازپین ها در افراد زیر نباید استفاده شوند:

- افرادی که دارای مشکلات کبدی هستند. مصرف این داروها در این افراد ممکن است باعثکمای ناگهانی شود.

- افرادی که دارای مشکلات کلیوی هستند. این مشکلات باعثافزایش حساسیت مغزی به این ترکیبات می شوند. در نتیجه در این افراد باید مقدار داروی تجویز شده بسیار کم باشد.

- در خانم های باردار نباید استفاده شوند مگر در شرایط خاص مثل تشنج. در شیردهی هم به دلیل اینکه در شیر مادر ترشح می شوند بهتر است که استفاده نشوند.

- افرادی که دچار مشکلات تنفسی، برونشیت و بیماری انسداد ریوی مزمن هستند.

- افرادی که دچار بیماری خود ایمنی «میاستنی گراویس» هستند.

- بیمارانی که دچار آپنه در خواب می شوند.

خطر مرگ!

مصرف طولانی مدت بنزودیازپین ها می تواند باعثنقص ادراکی، مشکلات رفتاری و احساسی، احساس آشفتگی و هیاهو، مشکل در تفکر درست و منطقی، کاهش توان جنسی، ترس از اجتماع، افزایش اضطراب و افسردگی، کاهش توجه به کارهای مورد علاقه و عدم توانایی در بیان احساسات شود. تمام این عوارض در افرادی که طولانی مدت این ترکیبات را استفاده می کنند به طور کامل بروز نمی کنند اما حداقل یک یا دو مورد در اکثر بیماران مشاهده می شود. مصرف خودسرانه این داروها بدون نظر پزشک بسیار اشتباه بوده و علاوه بر تشدید عوارض جانبی در بعضی موارد ممکن است باعثاستفاده بیش از اندازه دارو(overdose) شده یا به علت تداخل با ترکیبات دیگر حتی به مرگ فرد منجر شود.

کم عارضه ترها

در مورد تداخلات دارویی بنزودیازپین ها با توجه به چگونگی متابولیسم این ترکیبات در بدن بهتر است که هر کدام از این ترکیبات به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرند اما در یک نگاه کلی داروهای لورازپام، اگزازپام و تمازپام نسبت به بقیه داروهای این گروه تداخلات دارویی کمتری دارند. داروهایی مثل ضد بارداری های خوراکی، برخی آنتی بیوتیک ها، برخی ضدافسردگی ها مثل فلوکستین، سرترالین و غیره و همچنین ترکیبات ضد قارچ می توانند باعثتجمع این داروها در بدن و در نتیجه تشدید عوارض جانبی آنها شوند. از طرف دیگر داروهایی مثل ریفامپین، کاربامازپین و فنی توئین باعثکاهش اثر این داروها می شوند.

عوارض استفاده همزمان با الکل و مواد مخدر

درمورد داروی آلپرازولام که بسیار پر مصرف است باید بدانیم که مصرف همزمان آن با داروهای کتوکونازول و ایتراکونازول بسیار خطرناک است و منع مصرف دارد. همچنین استفاده از بنزود یازپین ها با الکل، مواد مخدر و بقیه داروهایی که اثرات مشابه بنزودیازپین ها را دارند می تواند اثرات این داروها را به میزان زیادی تقویت کرده و با افزایش اثرات جانبی آنها منجر به مرگ شود.

اعتیاد به این داروها را دست کم نگیرید!

بنزودیازپین ها بسته به سرعت اثر و نیمه عمرشان به انواع گوناگون مانند دیازپام، اگزازپام، فلورازپام، آلپرازولام(زاناکس)، کلونازپام، میدازولام، تمازپام، کلردیازپوکساید و… تقسیم می شوند. این داروها آرامبخش و شل کننده عضلانی هستند و در درمان بی خوابی، اضطراب و استرس به کار می روند اما به تدریج اعتیاد ایجاد می کنند.

متاسفانه دیده شده است بعضی از افراد برای مثال تا ده ها قرص دیازپام هم استفاده می کنند اما باز هم دچار اضطراب و بی خوابی هستند در صورتی که اوایل با مصرف فقط یک عدد قرص راحت می خوابیدند. ترک اعتیاد به بنزودیازپین ها خیلی ساده نیست. هنگام ترک دقیقا با یک فرد معتاد طرف هستیم یعنی همان علائم بی خوابی، استرس، اضطراب و حتی تشنج ایجاد می شود. استفاده از این داروها به خصوص میان خانم ها بسیار رواج دارد و چون نیمه عمر کوتاهی دارند به شدت شخص را مستعد اعتیاد می کنند، طوری که فرد یک قرص را می خورد و چند ساعتی حالش خوب می شود و بعد به تدریج دوباره علائم اضطراب و دلشوره اش بازمی گردد و مجبور می شود دوباره قرص بخورد و به این ترتیب است که معتاد می شود.