دستاوردهای دانشمندان ایران برای تسخیر فضا

براین اساس موفقیت ایران در پرتاب موجود زنده به فضا و پرتاب ماهواره های مخابراتی و تصویربرداری و ایجاد پایگاه رصد فضایی از جمله دستاوردهایی است که ایران در ۵ سال اخیر به آن دست یافته است.

سال ۸۸ و اولین گام های پرتاب موجود زنده به فضا

دستیابی کشورها به دانش فنی ساخت و پرتاب ماهواره ها جز پروژه های استراتژیک آنها محسوب شود، این امر سبب شد تا پژوهشگران حوزه فضایی ایران در سال ۸۸ به دانش فنی ساخت ماهواره دست یابند که در نهایت موفق به پرتاب ماهواره امید، ارسال محموله زیستی به فضا، ساخت ریز ماهواره ها، ساخت ماهواره برها و کاوشگر شدند.

در این سال پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف موفق به طراحی، ساخت و پیاده سازی شبیه ساز ماهواره انعطاف پذیر شدند. این شبیه ساز ماهواره از نوع صفحه ای برای یک ماهواره با بازوها و اجزای انعطاف پذیر بود که از امکاناتی چون اندازه گیری مشخصات ارتعاشی بازوها و موقعیت زاویه ای قسمت " صلب "، سیستم تعلیق هوایی و امکانات داده پردازی و کنترل برخوردار بود. همچنین در این سال دانشگاه امیرکبیر با همکاری سازمان فضایی کشور اقدام به طراحی ماهواره AUT SAT یا " آت ست " با هدف مشاهده زمین و ارزیابی محصولات کشاورزی کرد.

پژوهشگران کشورمان با توسعه فناوریهای فضایی موفق به طراحی و ساخت نسل جدیدی از ماهواره ها شدند که این ماهواره با نام " طلوع " در دهه فجر ۸۸ رونمایی شد. این ماهواره به دست متخصصان و دانشمندان " صا ایران " طراحی و ساخته شد که گام بلندی برای حضور فعال و مستمر جمهوری اسلامی ایران در فضا و بهره برداری گسترده از ظرفیتهای این روز بود.

در این روز پروژه های مصباح ۲ "، " طلوع " و " نوید " دانشگاه علم و صنعت و همچنین ماهواره بر " سیمرغ " رونمایی شد.

در روز ۱۴ بهمن ماه ۸۸ روز ملی فناوری فضایی با پرتاب کاوشگر۳، نخستین محموله زیستی موجود زنده از کشورمان به فضا پرتاب شد. کاوشگر ۳ از زیرسامانه های سازه، محفظه زیستی، تامین توان، ارسال داده، تصویربرداری و ارسال، رایانه پرواز، سنجش محیطی و بازیابی تشکیل شده بود.

این محموله شامل موجوداتی چون لاک پشت، کرم و موش و همچنین پنج ذره سلول بود که به منظور منظور بررسی مشکلات زیستی آنها و بررسی و تحقیق در زمینه نحوه تکثیر سلولها در فضا به فضا پرتاب شدند. آن زمان محققان حوزه فضایی امیدوار بودند تا در صورت نهایی شدن نتایج تحقیقات، بتوانند در سال ۸۹ دومین محموله زیستی خود را با حیوانات بزرگتر به فضا پرتاب کنند.

سال ۸۹ و اعزام عروسک شبیه سازی شده به فضا

محققان کشورمان در ادامه برنامه های اعزام انسان به فضا، در سال ۸۹ به جای موجود زنده از یک عروسک شبیه‌سازی شده در کپسول زیستی استفاده کرده و آن را به فضا ارسال کردند. در این سال خبر در مدار قرار گرفتن ماهواره مصباح که توسط محققان کشورمان طراحی و ساخته شده برای سال ۹۲ اعلام شد. همچنین مدل مهندسی ماهواره تحقیقاتی " آت ست " که طی قراردادی با سازمان فضایی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر سال ۸۸ طراحی شد قرار شد تا در سال ۹۱ به فضا پرتاب شود.

یکی از موفقیت های حوزه هوا و فضا در سال ۸۹، تاسیس آزمایشگاه تحقیقاتی فضایی در دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی بود. این آزمایشگاه در طراحی و ساخت سامانه کنترل وضعیت ماهواره و سنسورهای سامانه های فضایی کاربرد دارد.

ساخت آزمایشگاه شبیه ساز ۳ درجه آزادی دینامیک، کنترل وضعیت سامانه های فضایی، ساخت تونل باد، طراحی و ساخت نمونه های صنعتی و آزمایشگاهی عملگرهای سیستم های کنترل وضعیت سامانه های فضایی، ساخت آزمایشگاهی سنسورهای سامانه های فضایی نیز بخشی از دستاوردهای حوزه هوا و فضا بوده است.

ساخت نمونه مهندسی دو ماهواره ملی و بومی " نوید " و " ظفر " در سال ۸۹ از دیگر موفقیت های این حوزه بود. نمونه فضایی ماهواره نوید با ۵۰ کیلوگرم وزن ساخته شده که طبق برنامه‌ریزی‌ها قرار شد در ۶ ماه اول سال ۹۰ و ماهواره ظفر در سال ۹۱ پرتاب ‌شود.

کشورمان که با پرتاب ماهواره امید جان تازه ای در تحقیقات فضایی احساس کرده بود ۳ ماهواره " رصد "، " فجر " و " امیرکبیر " را با ماموریتهای مطالعه در مورد حوادثطبیعی، سنجش از راه دور و تصویر برداری نیز رونمایی کرد.

ماهواره فجر توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اجرایی شد. این ماهواره، انرژی مورد نیاز خود را از سلولهای خورشیدی تامین می کند و از نوع ماهواره های شناسایی است که ماندگاری و پایداری خوبی دارد و می‌تواند مدت طولانی تری در فضا بماند.

ماهواره رصد نیز از دیگر پروژه های حوزه هوا و فضا بود که ماموریت اصلی این ماهواره برای تصویربرداری و سنجش از دور است.

سال ۹۰ و سال پرتاب ماهواره های ایرانی

سال ۹۰ به سال پرتاب ماهواره های ایرانی معروف شد. در روز۲۵ خرداد ۹۰ خبر قرار گرفتن ماهواره رصد در مدار لئو زمین به گوش جهانیان رسید.

این ماهواره نخستین ماهواره تصویر برداری ایران بود که تمامی مراحل طراحی، ساخت، تجمیع، تست و آماده سازی برای پرتاب آن در داخل کشور انجام شده است.

این ماهواره با ماهواره‌ بر سفیر امید ۲ به عنوان دومین ماهواره بر ساخت جمهوری اسلامی ایران در ارتفاع ۲۶۰ کیلومتری سطح زمین قرار گرفت.

در این سال همزمان با روز ملی فناوری فضایی سند سیاستگذاری هوافضای کشور و ماکت شهرک فضایی در ایران رونمایی شد.

ماهواره ایرانی نوید علم وصنعت نیز در روز ۱۴ بهمن ماه ۹۰ پرتاب شد.

پرتاب ماهواره سنجش از دور نوید با استفاده از ماهواره بر ' سفیر نوید ' از کلاس ' ماهواره بر سفیر ۱ - B ' که در سازمان هوا فضای وزارت دفاع توسعه یافته انجام گرفت.

این ماهواره در مقایسه با ماهواره های قبلی پرتاب شده از تکنولوژی کنترل وضعیت جدیدتری بهره مند و پایداری آن چرخان بود و سیستم رزولوشن تصویر برداری آن افزایش یافته و سیستم توان آن نیز از طریق سلول های خورشیدی انرژی مورد نیاز آن را تامین می کند.

سال ۹۱ و موفقیت ایران در بازگشت نخستین موجود زنده از فضا

سال ۹۱ اولین میمون فضانورد با نام " آفتاب " با کاوشگر پیشگام به فضا پرتاب شد و با موفقیت به زمین بازگشت.

اعزام موجود زنده به فضا بدون شک مهم‌ترین دستاورد صنعت هوافضای کشورمان در سال ۹۱ بود، اما در این میان نباید تلاش محققان و دانشمندان کشور برای ساخت و تولید ماهواره و ماهواره‌بر و ارسال آن به فضا را نادیده گرفت. در این سال دست‌اندرکاران عرصه هوافضای کشور علاوه بر ارسال کپسول زیستی حاوی موجود زنده به فضا طراحی و ساخت ۹ ماهواره و سه ماهواره‌بر را نیز در دستور کار قرار دادند که بسیاری از آن‌ها به مرحله نهایی رسید و آماده پرتاب شد تا ایران در جمع کشورهای صاحب فناوری ماهواره قرار گیرد.

بر این اساس، علاوه بر پایان مأموریت ماهواره نوید، طراحی ماهواره ظفر توسط دانشگاه علم و صنعت، طراحی ماهواره سپهر دانشگاه خواجه نصیر، رونمایی از نمونه پروازی ماهواره آت سَت امیرکبیر، پایان ساخت ماهواره شریف دانشگاه صنعتی شریف، تکمیل ماهواره فجر، آغاز مطالعات ماهواره ناهید، طلوع و زهره را می‌توان از جمله اقدامات بخش فضایی کشور در این سال عنوان کرد. در همین حال، پژوهشگران صنعت هوافضای کشور، ساخت ماهواره‌برهای سفیر و سیمرغ و کاوشگر ۵ را نیز در دستور کار قرار دادند.

در فروردین سال ۹۱ ماهواره نوید علم و صنعت مأموریت ۶۰ روزه خود را با موفقیت به اتمام رساند.

ماهواره ظفر با ماهواره‌بر سیمرغ نیز در این سال با همکاری محققان صاایران و دانشگاه علم و صنعت، مراحل تکمیلی و راه‌اندازی خود را گذراند.

ساخت ماهواره فجر که ماهواره‌ای متفاوت از ماهواره‌های دانشجویی چون امید، نوید و رصد بود نیز در سال ۹۱ پیگیری شد.

از جمله تفاوت‌های این ماهواره با سایر ماهواره‌های پرتاب شده این است که قرار است ماهواره فجر با میکرو موتورهای ایرانی با توان ۲۰۰ و ۳۰۰ نیوتن، ساخته شده توسط دانشگاه تربیت مدرس، آماده پرتاب شود که ویژگی تغییر مداری را برای ماهواره ایجاد می‌کند.

در همین حال، طراحی و ساخت ماهواره دانشجویی سپهر توسط متخصصان دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در این سال تعریف شد و در دستور کار بخش هوافضای این دانشگاه قرار گرفت.

ماهواره دانشجویی آت سَت که قرار بود با ماهواره‌بر سیمرغ پرتاب شود به دلیل برخی تغییرات، برای پرتاب با ماهواره‌بر سفیر A۱ در دستور ساخت قرار گرفت.

دانشگاه صنعتی شریف نیز با ساخت ماهواره دانشجویی شریف سَت در این سال، دین خود را همگام با دیگر دانشگاه‌ها به بخش هوافضای کشور ادا کرد، به نحوی که نمونه مهندسی و پروازی این ماهواره دانشجویی آماده شد.

در پنجمین روز از دهه فجر سال ۹۱ و در مراسم بزرگداشت روز ملی فناوری فضایی، از مدل توسعه‌ای دو ماهواره زهره و ناهید با حضور رئیس جمهور رونمایی شد.

هر دو مدل توسعه‌ای ماهواره‌ای زهره و ناهید در پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران برای اولین بار طراحی و ساخته شد که پروژه ناهید، ماهواره‌ای تحقیقاتی است که با اهدافی از جمله طراحی، ساخت و آزمون مکانیزم بازشوندگی صفحات خورشید، طراحی و توسعه و آزمون بخش مخابراتی ارسال و دریافت اطلاعات در باند KU و توسعه و اجرای پروژه‌های مشترک چند رشته‌ای در قالب تیم‌های تخصصی به منظور توسعه سیستم‌های پیشرفته فضایی به اجرا درآمد.

ایران ساخت ماهواره طلوع ۱ را نیز در دستور کار قرار داد تا مقدمه‌ای باشد برای آنکه کشور به سمت عملیاتی‌تر شدن ماهواره‌های سنجش از دور حرکت کند.

در همین حال ساخت ماهواره‌بر سیمرغ که مأموریت پروژه سفیر ۲ را بر عهده دارد، در مرحله آماده‌سازی قرار گرفت.

سال ۹۲ و اعزام دومین میمون فضانورد ایرانی به فضا

به گزارش مهر، در اولین روز هفته پژوهش مهرماه سال ۹۲ دانشمندان فضایی کشور موفق شدند دومین میمون فضانورد ایرانی با نام فرگام را با کاوشگر پژوهش و با گاز مایع به فضا پرتاب کنند که این محموله زیستی سالم به زمین بازگشت.

این پرتاب به گفته مسئولان سازمان فضایی ایران، پرتابی زیرمداری محسوب می شود و تلاش های دانشمندان کشورمان برای افزایش این ارتفاع به ماوری جو تا زمان رسیدن موفقیت اعزام انسان به فضا همچنان ادامه خواهد داشت.
همزمان با روز ملی فناوری فضایی در دهه فجر ۹۲ از ۲ ماهواره فضایی تدبیر و خلیج فارس نیز رونمایی شد.

ماهواره مخابراتی خلیج فارس توسط دانشگاه صنعتی مالک‌ اشتر طراحی و ساخته شد که سازگار با بستر ارتباطی بی‌سیم زمین پایه کشور بوده و خدمات ارتباطی بی‌سیم ماهواره‌ای را به صورت امن و مطمئن با پوشش جغرافیایی ملی و یا منطقه‌ای ارائه می کند. این سامانه مجهز به پایانه‌های کاربری کوچک و سبک بوده و در شرایط بحران ناشی از حوادثو بلایای طبیعی نیز توسط نیروهای امدادی مورد استفاده قرار می گیرد.

ماهواره خلیج فارس برای برقراری خدمات ارتباطی امن، اختصاص باند باریک از نوع غیربلادرنگ یا ذخیره مورد استفاده قرار گرفته و سرویس پیام‌رسانی کوتاه را در داخل و یا خارج مرزهای ملی تامین می کند. افق آتی این طرح، تحقق یک منظومه ماهواری‌ای است.

ماهواره تدبیر نیز با مدیریت سیستمی سازمان فضایی ایران توسط مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت ایران به صورت صددرصد بومی توسط اساتید و دانشجویان جوان و متعهد این دانشگاه با کمک صنایع داخلی در مدت پنج ماه طراحی و ساخته شد. این ماهواره توسعه یافته ماهواره نوید دانشگاه علم و صنعت است و دارای ماموریت عکسبرداری با قدرت تفکیک مکانی است.