مزاج بدن خود را از بوعلی سینا بپرسید

به گزارشامیدنیوزبه نقل از مجله سیب سبز: شناسایی طبع یا مزاج انسان از جمله مباحثی است که نه تنها در طب سنتی ایران بلکه در سایر طب‌های سنتی جهان مثل طب سنتی چینی، رومی، یونانی و هندی نیز دیده می‌شود. از این رو شناسایی مزاج و پرداختن به آن در طول زندگی یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین شیوه‌ها برای حفظ سلامت، تندرستی و نشاط عمومی بدن است. شناسایی ویژگی‌ها و خصوصیات بدنی و پرداختن به آنها نقش بزرگی در عملکرد صحیح و مناسب اندام‌ها و اعضای درونی بدن از قبیل مغز، دستگاه اعصاب، دستگاه گوارش، کلیه‌ها و دیگر اعضای بدن دارد. مصرف مواد غذایی مناسب و همسو با مزاج و طبع افراد کمک می‌کند تا ما در زندگی کمتر با اختلال‌ها، بیماری‌ها و تنش‌های جسمی و روحی روبه‌رو شویم و در مقایسه با افراد دیگر سلامت بیشتری داشته باشیم. با مطالعه این مطلب و بررسی چارت‌هایی که در این شماره و شماره‌های بعدی مجله سیب سبز منتشر خواهد شد، می‌توانید تا حدود زیادی با نوع مزاج و طبع خود آشنا شوید. اگرچه برای شناسایی دقیق‌تر و مطمئن‌تر مزاج و طبع بدن توصیه می‌کنیم با یک متخصص طب سنتی در این زمینه مشورت کنید.

با ۱ + ۷ گام مزاج‌تان را شناسایی کنید

برای شناسایی مزاج و طبع هر فرد لازم است ویژگی‌ها و خصوصیات جسمانی وی مورد بررسی قرار گیرد. این شیوه یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای شناسایی طبع و مزاج هر فرد است که اگر چه روشی ساده به نظر می‌رسد اما در عین حال دقت و هوشیاری زیادی برای شناسایی مزاج و کیفیت آن لازم است به گونه‌ای که در بسیاری از موارد پیچیدگی‌هایی برای شناسایی طبع اتفاق می‌افتد که شاید تشخیص مزاج برای فرد عادی ممکن نباشد. با وجود این برای شناسایی مزاج بررسی میزان گوشت و چربی بدن، بررسی ویژگی محل لمس شده در بدن از قبیل نرمی و سفتی، رنگ پوست، ویژگی های مو، شکل و خصوصیات اعضا، چگونگی خواب و بیداری، کیفیت و خصوصیات فضولات بدن و فعل و انفعالات حرکتی همگی از جمله مواردی است که برای تشخیص مزاج و طبع جبلی افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد، اگر چه تک تک اندام و اعضای بدن علاوه بر مزاج جبلی که حاکم بر بدن است دارای مزاجی جداگانه هستند و گاهی ممکن است با غلبه یکی از اخلاط بدن در یکی از اندام‌ها روبه‌رو شوند و این مسئله اختلال‌هایی در عملکرد آنها پدید آورد. با مطالعه هر یک از سرفصل‌هایی که در این شماره و شماره‌های بعدی مجله سیب ارائه می‌شود و با جمع زدن علامت‌هایی که در مقابل هر یک از انواع مزاجی می‌زنید تا حدود زیادی می‌توانید نوع مزاج خود را تشخیص دهید.

۱. سردی و گرمی بدن را بررسی کنید

برای شروع باید سردی و گرمی بدن را بررسی کنید. به کمک این روش می‌توانید نخستین قدم را برای شناسایی گرمی یا سردی مزاج‌تان بردارید. تنها کافی است بخشی از بدن مانند ساعد فرد را لمس کنید و دقت کنید که با لمس آن چه احساسی را تجربه می‌کنید.

در صورتی که با لمس بدن فرد مثلا لمس ساعد یا بازویش احساس گرما و حرارت کردید او دارای مزاج گرم است.
اما اگر هنگام لمس بدن فرد احساس سرما کردید این امر یکی از نشانه‌های سردمزاجی در آن فرد است.

۲. بافت بدنی نرم دارید یا سفت؟

مرحله بعدی برای شناسایی نوع مزاج، بررسی میزان نرمی و سفتی بافت‌های بدن، عضلات و پوست فرد است. چرا که افراد مختلف در مقایسه با هم بافت‌های بدنی متفاوتی دارند که تشخیص و شناسایی دقیق آنها می‌تواند جزئیات کامل‌تری برای شناسایی نوع مزاج در اختیار فرد قرار دهد.

در صورتی که با لمس بدن فرد گرما احساس کردید و علاوه بر گرما متوجه شدید بافت بدنی او نرم است و با فشار سرانگشتان بافت به راحتی فرو می‌رود این فرد علاوه بر گرمی مزاج دارای رطوبت نیز هست. بنابراین او ویژگی‌های مزاج گرم و مرطوب را دارد.
اما در صورتی که با لمس کردن بدن فرد احساس گرما کردید اما خشکی و زبری خفیفی را زیر سرانگشتان دست‌تان احساس کردید او علاوه بر گرمی، خشکی مزاج نیز دارد. پس او یکی از علائم گرمی و خشکی مزاج که همان حس گرما و خشکی در بافت و پوست بدن است را دارد.
ممکن است با لمس بدن فرد تجربه دیگری داشته باشید. در شرایطی که با لمس بدن فرد احساس سردی کردید اما این سردی با نرمی پوست و بافت گوشت آلود بدن نیز همراه بود او دارای یکی از علائم مزاج سرد و مرطوب است که در میان درمانگران طب سنتی با عنوان مزاج سرد و تر نیز معروف است.
و اما در شرایطی که شما بدن فرد را لمس کردید و از آن سرما دریافت کردید و در عین حال با لمس بافت بدن با سختی و سفتی رو به رو شدید و احساس کردید بافت بدن او خشک است می‌توانید او را دارای ویژگی‌های مزاج سرد و خشک بدانید.

۳. پوست شما چه رنگی است؟

بررسی رنگ پوست در کنار بررسی بافت بدن و سردی و گرمی آن می‌تواند سومین گام برای نزدیک شدن به نوع مزاج و طبع هر فرد باشد. درمانگران طب سنتی برای شناسایی نوع مزاج علاوه بر بافت بدن و استخوان‌بندی به رنگ پوست نیز برای شناسایی نوع مزاج افراد توجه می‌کنند. از دیدگاه این درمانگران رنگ پوست می‌تواند نشانه خوبی برای بررسی نوع مزاج و طبع باشد.

در شرایطی که پوست فرد سفیدرنگ و مایل به سفید باشد می‌تواند نشانه خوبی برای تشخیص سردمزاجی فرد باشد. البته این رنگ علاوه بر این می‌تواند نشانه کم‌خونی او نیز باشد.
افرادی که پوست بدن آنها قرمز رنگ یا مایل به قرمز است از جمله افرادی هستند که دارای مزاج گرم هستند. این افراد پوست مایل به صورتی و قرمز دارند و علاوه بر گرمی مزاج در گروه افراد پرخون نیز قرار دارند.
کسانی که پوست بدن‌شان زرد رنگ یا مایل به زردی است از جمله افرادی هستند که علاوه بر گرمی مزاج با خشکی مزاج نیز رو به رو هستند. این افراد در طول زندگی با مشکلات ناشی از غلبه صفرا در بدن رو‌به‌رو می‌شوند.
در افرادی که پوست بدن آنها تیره و کدر است و به اصطلاح رنگ لب‌ آنها بادمجانی‌رنگ است نشانه‌های مزاج سرد و خشک وجود دارد. این افراد با غلبه سودا نیز در بدن روبه‌رو هستند.
مردان و زنانی که پوست آنها سفید رنگ و مایل به رنگ گچ است. در گروه مزاج‌های سرد و مرطوب یا سرد و تر قرار دارند. یکی از نشانه‌های بارز وجود این افراد غلبه بلغم است که بر زندگی روزانه آنها تاثیرگذار است.

۴. عضلانی هستید یا استخوانی؟

یکی دیگر از مواردی که درمانگران طب سنتی به کمک آن برای شناسایی مزاج افراد مختلف اقدام می‌کنند، بررسی ظاهر و شکل اندام، عضلات و میزان عضلانی بودن بدن است.

افرادی که دارای بلاتنه‌ای فراخ و پهن هستند دارای گرمی مزاج‌اند.
افرادی که اندام‌های بدن آنها بزرگ است و عروق برجسته و نبض قوی دارند هم اصطلاحا دارای گرمی مزاج هستند.
در صورتی که فردی عضلات کلفت و بزرگ و تاندون‌های ظریف‌تر داشته باشد این امر نیز نشانه گرمی مزاج است.
برخلاف موارد ذکر شده اگر فردی دارای اندام‌های کوچک و بلاتنه کوچک داشته باشد این امر نشانه سردی مزاج است.
داشتن نبض ضعیف و عضلات ظریف نیز از دیگر علائم سردی مزاج در افراد است.
درمانگران طب سنتی افرادی را که دارای چهره لاغر و پوست به استخوان چسبیده دارند، دارای مزاج خشک می‌دانند.
افرادی که مفاصل قابل مشاهده و برجسته دارند و غضروف حنجره و بینی آنها نیز برجسته و واضح است در گروه افرادی که دارای مزاج خشک هستند، قرار می‌گیرند.

۵. چند ساعت در شبانه‌روز می‌خوابید؟

یکی دیگر از روش‌های شناسایی مزاج و طبع هر فرد بررسی ساعت، کیفیت و چگونگی خواب هر فرد است. درمانگران طب سنتی با بررسی کیفیت و کمیت خواب و بررسی دیگر ویژگی‌های فردی می‌توانند مزاج افراد را شناسایی کنند. از دیدگاه این گروه افرادی که در طول شبانه‌روز به اندازه کافی می‌خوابند و افرادی که در خوابیدن افراط و تفریط می‌کنند طبع و مزاجی متفاوت دارند.

اگر در گروه افرادی هستید که ساعت خواب شما بیشتر از حد مجاز یعنی ۸ ساعت است در این صورت در گروه افرادی قرار دارید که دارای مزاج سرد و تر یا سرد و مرطوب هستید.
ولی اگر ساعت خواب شما کمتر از ۸ ساعت است و شما در بیشتر ساعات روز بیدار هستید و کار می‌کنید یا خود را به کاری سرگرم و مشغول می‌کنید در گروه افرادی که دچار مزاج گرم و خشک هستند، قرار می‌گیرید.

۶. به موهای‌تان نگاه کنید

برای تشخیص نوع مزاج نیاز به بررسی مو، جنس و کیفیت رشد آن دارید. به این ترتیب می‌توانید پنجمین فاکتوری را که به شناسایی نوع مزاج شما کمک می‌کند، بررسی کنید. جنس مو و میزان رشد آن در افراد مختلف که مزاج‌های متفاوتی دارند، فرق می‌کند.

افرادی که سرعت رشد موهای‌شان زیاد است و در گروه افراد پرمو قرار می‌گیرند، از جمله افرادی هستند که به گفته درمانگران طب سنتی در گروه مزاجی گرم جای می‌گیرند.
اما افرادی که رشد موی آنها کم است به‌گونه‌ای که از این موضوع شکایت دارند در گروه افراد سردمزاج قرار می‌گیرند. این گروه علاوه بر آنکه موی سر و ابروی‌شان کم‌پشت است در دیگر اندام‌های بدن‌شان نیز موی زیادی ندارند.
اگر رشد مو در مرد یا زنی خیلی سریع باشد به گونه‌ای که او احساس کند موهایش بیش از حد طبیعی زود رشد می‌کند و بلند می‌شود در صورتی که دیگر علائم را داشته باشد در گروه افرادی قرار می‌گیرد که مزاج گرم و خشک دارد. در کنار این مورد مجعد بودن و حالت‌دار بودن موها نیز نشانه گرمی و خشکی مزاج است و نباید از آن غافل بود.
نازکی مو نیز یکی از دلایلی است که می‌تواند نشانه سردی و تری مزاج افراد باشد. بنابراین باید به این موضوع نیز توجه کنید و بهتر است برای بررسی آن از مشورت یک متخصص طب سنتی استفاده کنید. چون ممکن است کم‌پشتی و نازکی مو نتیجه یک بیماری باشد. علاوه بر این داشتن موی صاف و لخت نیز یکی دیگر از علائم مزاج سرد و مرطوب در مردان و زنان است.

افرادی که موی کلفت دارند نیز در گروه افرادی که مزاج گرم و خشک دارند محسوب می‌شود و این امر یکی از نشانه‌های گرمی مزاج در مردان و زنان است.
رنگ موی مردان و زنان نیز یکی دیگر از نشانه‌های تشخیص مزاج است. افرادی که رنگ موی آنها سیاه است معمولا در گروه افرادی که طبع گرم و خشک دارند قرار می‌گیرند.
افرادی که رنگ موی آنها به سفیدی میل می‌کند و زودتر از بقیه تارهای سفید در سر آنها دیده می‌شود نیز از جمله افرادی هستند که مزاج سرد و تر دارند.

۷. اجابت مزاج

رنگ مدفوع و کیفیت آن از دیگر مواردی است که توسط درمانگران طب سنتی برای تشخیص نوع مزاج استفاده می‌شود. برای این منظور بررسی کل فضولات بدن شامل ادرار، مدفوع، عرق، مو، ناخن و خون در تشخیص دقیق نوع مزاج و طبع موثر است.

اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره‌تر از حد معمول یا بدبوتر از حد نرمال باشد این امر نشان‌دهنده گرمی مزاج و غلبه صفرا در بدن است.
بی‌رنگ بودن فضولات و کم بودن بوی آن از علائم سردی مزاج است.

۸. میزان سازگاری شما با محیط چگونه است؟

اگر عضوی در برخورد با گرما، سرما، خشکی و رطوبت خیلی سریع آن را بپذیرد این موضوع نشان‌دهنده غلبه آن مزاج است. به عنوان مثال اگر در معرض گرما قرار بگیرید یا خوراکی با طبع گرم بخورید و زود احساس گرما درشما ایجاد شود این امر نشان‌دهنده گرمی مزاج شماست.

گرما
سرما
خشکی
رطوبت

به منظور شناسایی نوع مزاج خود این جدول را تکمیل کرده و نتایج به دست آمده از آن را برای مقایسه با تدابیر سنتی برای هر مزاج در شماره‌های بعدی سیب‌سبز نزد خود حفظ کنید.