ماجرای دعای امام رضا(ع) در عرفه
پیش از آنکه هارون الرشید خلیفه وقت عباسی از نفوذ برمکی ها بیمناک شود و نسبت به براندازی آن ها اقدام کند، امام رضا(ع) این موضوع را در روز عرفه و در صحرای عرفات پیش بینی کرده بودند.
به گزارشامیدبه نقل از تسنیم، «عرفه»(نهم ذی الحجه) روزی است که حق تعالی بندگان را به عبادت و طاعت خویش فراخوانده و سفره های احسان خود را برای آن ها گسترانیده است. در این روز حجاج در محلی به نام عرفات توقف می کنند و به دعا و نیایش می پردازند و پس از برگزاری نماز ظهر و عصر به مکه مکرمه باز می گردند.
درباره وجه تسمیه عرفات مواردی مطرح است: نخست اینکه جبرئیل هنگامی که مناسک را به حضرت ابراهیم(ع) می آموخت، وقتی به عرفه رسید، به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری. عده ای نیز وجه تسمیه عرفات را از آن جهت می دانند که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می کنند. عده ای نیز دلیل این نامگذاری را تحمل رنجی می دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
به مناسبت فرا رسیدن روز بزرگ عرفه، روایت از محمد بن فُضیل نقل می شود که مرحوم شیخ عباس قمی آن در صفحه ۸۷۳ کتاب منتهی الآمال درج کرده است:
در آن سال که هارون بر برامکه[۱] غضب کرد و ابتدا عیسی بن جعفر[۲] را کشت و آنگاه یحیی[۳] را حبس کرد و آنچه بر سر امام هفتم آورده بودند، بر سرشان آمد؛ راوی می گوید: امام رضا(ع) در عرفه ایستاده بود و دعا می کرد. بعد از آن، سر به زیر انداخت. از ایشان دلیلش را پرسیدند. حضرت در پاسخ فرمود: «من خدا را می خواندم که بر برمکیان سبب آنچه با پدرم نمودند، خدای عزوجل دعای من درباره آن ها را اجابت کرد.»
پس اندک زمانی نگذشت که جعفر و یحیی منصوب شدند و احوال ایشان برگشت.
مسافر می گوید: من در منی با حضرت رضا(ع) بودم که یحیی بن خالد با قومی از آل برمک گذشتند. آن حضرت فرمود: «اینان مسکین هستند! نمی دانند که امسال چه بر سرشان می آید، و عجیب تر آنکه من و هارون مانند این دو انگشتیم!» و دو انگشت مبارک خود را کنار هم قرار دادند.
مسافر گوید: به خدا قسم! من معنی سخن او را نفهمیدم و ندانستم تا روزی که آن حضرت به شهادت رسید و او را کنار هارون ملعون دفن کردیم.[۴]
پی نوشت ها:
۱. «برمکیان» یا فرزندان بَرمَک از خاندان های ایرانی بودند که در دستگاه خلافت عباسیان به قدرت فراوان رسیدند. آن ها سرانجام به دست خود عباسیان نابود شدند.
۲. پسر عموی هارون و زندان بان بصره که امام موسی کاظم(ع) در آن زندانی بود.
۳. یحیی بن خالد، نوه برمک بود که در قرن هشتم میلادی در شهر بغداد اعتبار بسیاری داشت و تمام مشاغل مهم دولتی در دست اطرافیان او بود.
۴. اباصلت هروی از اصحاب امام رضا(ع) می گوید: خدمت حضرت رضا علیه السلام بودم. به من فرمود: «ای اباصلت! داخل این قبّه ای که قبر هارون است، برو و از چهار طرف آن کمی خاک بردار و بیاور.» من رفتم و خاک ها را آوردم. امام خاک ها را بویید و فرمود: «می خواهند مرا پشت سر هارون دفن کنند، ولی در آنجا سنگی ظاهر می شود که اگر همه کلنگ های خراسان را بیاورند، نمی توانند آن را بکنند.» و این سخن را در مورد بالای سر و پایین پای هارون فرمود. بعد وقتی خاک پیش روی هارون یعنی طرف قبله هارون را بویید، فرمود: «این خاک، جایگاه قبر من است…»(بحار الانوار، ج ۴۹، ص ۳۰۰)
درباره وجه تسمیه عرفات مواردی مطرح است: نخست اینکه جبرئیل هنگامی که مناسک را به حضرت ابراهیم(ع) می آموخت، وقتی به عرفه رسید، به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری. عده ای نیز وجه تسمیه عرفات را از آن جهت می دانند که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف می کنند. عده ای نیز دلیل این نامگذاری را تحمل رنجی می دانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
به مناسبت فرا رسیدن روز بزرگ عرفه، روایت از محمد بن فُضیل نقل می شود که مرحوم شیخ عباس قمی آن در صفحه ۸۷۳ کتاب منتهی الآمال درج کرده است:
در آن سال که هارون بر برامکه[۱] غضب کرد و ابتدا عیسی بن جعفر[۲] را کشت و آنگاه یحیی[۳] را حبس کرد و آنچه بر سر امام هفتم آورده بودند، بر سرشان آمد؛ راوی می گوید: امام رضا(ع) در عرفه ایستاده بود و دعا می کرد. بعد از آن، سر به زیر انداخت. از ایشان دلیلش را پرسیدند. حضرت در پاسخ فرمود: «من خدا را می خواندم که بر برمکیان سبب آنچه با پدرم نمودند، خدای عزوجل دعای من درباره آن ها را اجابت کرد.»
پس اندک زمانی نگذشت که جعفر و یحیی منصوب شدند و احوال ایشان برگشت.
مسافر می گوید: من در منی با حضرت رضا(ع) بودم که یحیی بن خالد با قومی از آل برمک گذشتند. آن حضرت فرمود: «اینان مسکین هستند! نمی دانند که امسال چه بر سرشان می آید، و عجیب تر آنکه من و هارون مانند این دو انگشتیم!» و دو انگشت مبارک خود را کنار هم قرار دادند.
مسافر گوید: به خدا قسم! من معنی سخن او را نفهمیدم و ندانستم تا روزی که آن حضرت به شهادت رسید و او را کنار هارون ملعون دفن کردیم.[۴]
پی نوشت ها:
۱. «برمکیان» یا فرزندان بَرمَک از خاندان های ایرانی بودند که در دستگاه خلافت عباسیان به قدرت فراوان رسیدند. آن ها سرانجام به دست خود عباسیان نابود شدند.
۲. پسر عموی هارون و زندان بان بصره که امام موسی کاظم(ع) در آن زندانی بود.
۳. یحیی بن خالد، نوه برمک بود که در قرن هشتم میلادی در شهر بغداد اعتبار بسیاری داشت و تمام مشاغل مهم دولتی در دست اطرافیان او بود.
۴. اباصلت هروی از اصحاب امام رضا(ع) می گوید: خدمت حضرت رضا علیه السلام بودم. به من فرمود: «ای اباصلت! داخل این قبّه ای که قبر هارون است، برو و از چهار طرف آن کمی خاک بردار و بیاور.» من رفتم و خاک ها را آوردم. امام خاک ها را بویید و فرمود: «می خواهند مرا پشت سر هارون دفن کنند، ولی در آنجا سنگی ظاهر می شود که اگر همه کلنگ های خراسان را بیاورند، نمی توانند آن را بکنند.» و این سخن را در مورد بالای سر و پایین پای هارون فرمود. بعد وقتی خاک پیش روی هارون یعنی طرف قبله هارون را بویید، فرمود: «این خاک، جایگاه قبر من است…»(بحار الانوار، ج ۴۹، ص ۳۰۰)
ارسال نظر