شرح حدیثی از امام باقر(ع) در بیان آیت الله تهرانی

روی عن الباقر(علیه‏ السلام) قال لجابرالجعفی: «یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ‏ یُعْطِهِ‏ أَوْ تَوَکَّلَ‏ عَلَیْهِ فَلَمْ یَکْفِهِ أَوْ وَثِقَ بِهِ فَلَمْ یُنْجِه‏»[۱] جابر جعفی از اصحاب امام باقر(علیه ‏السلام)، می‏گوید:[۲] هجده سال خدمت امام باقر(علیه ‏السلام) بودم. هنگامی‏که خواستم از خدمت حضرت مرخص شوم، به ایشان عرض کردم: در آستانه سفر هستم، تحفه ‏ای برای سفرم به من بدهید. جابر می‏گوید: حضرت بعد از هجده سال خدمت، فرمودند: «یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ‏ یُعْطِهِ»؛ نشان بده به من یک کسی را ببینم کیست آن کسی که از خدا درخواست کرده باشد، خدا جوابش را ندهد. «یَا جَابِرُ مَنْ هَذَا الَّذِی سَأَلَ اللَّهَ فَلَمْ‏ یُعْطِهِ»؛ این را نشان من بده، کیست که از خدا درخواست کرده باشد، خدا جوابش را ندهد؛ یعنی محال است کسی از خدا چیزی بخواهد و سؤال کند، امّا خدا از او رویگردان شود و جوابش را ندهد.

«أَوْ تَوَکَّلَ‏ عَلَیْهِ فَلَمْ یَکْفِهِ»؛ توکّل یعنی وکیل کردن، حضرت می‏فرمایند: باز این‏ را نشان من بده، کیست که در امور و کارهایش خدا را وکیل کند، به خدا توکّل کند و کارش را به خدا واگذار کند که او کارهایش را انجام دهد، امّا خدا کارش را انجام ندهد.

ببینید حضرت چه به تعبیر من چه تعبیرات خیلی غلیظی به کار می‏برند. «أَوْ وَثِقَ بِهِ فَلَمْ یُنْجِه‏»؛ یا اینکه به خدا اعتماد کرده باشد، نه اینکه خدا را در کارش وکیل کرده باشد، بلکه به خدا اعتماد کرده باشد، مثلاً در گرفتاری گفته تکیه‏ گاه من خداست. بعد هم خدا نجاتش نداده باشد. حضرت به جابر رو می کند و می‏فرماید: این شخص را هم به من نشان بده. تمام این‏ها گویای این است که درخواست رد نمی‏شود. اگر کارهایت را به خدا واگذار کنی، خدا انجام می‏دهد؛ اگر به او اعتماد کنی، از گرفتاری نجاتت می‏دهد، حضرت همة‏ این جملات را به جابر می‏فرماید.

البتّه در موقعیتّ‏های مختلف، سرعت و بطیء در جوابگویی، مختلف می‏شود؛ برخی موقعیّت‏ها در سرعت اجابت خیلی مؤثّرند.
منابع:

[۱]. بحار الانوار ج ۷۵ ص ۱۸۲

[۲]. خَدَمْتُ سَیِّدَ الْأَنَامِ أَبَا جَعْفَرٍ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ ع ثَمَانِیَ عَشْرَةَ سَنَةً فَلَمَّا أَرَدْتُ الْخُرُوجَ وَدَّعْتُهُ فَقُلْتُ لَهُ‏ أَفِدْنِی فَقَالَ بَعْدَ ثَمَانِیَ عَشْرَةَ سَنَةً یَا جَابِر… ‏