کلسترول خون چیست؟

کلسترول یکی از دو نوع چربی  موجود در خون است که نوع دیگر آن تری‌گلیسیرید است. کلسترول دو دسته دارد، که یکی کلسترول بد نامیده می‌شود که در برگه آزمایش با عنوان LDL قابل شناسایی است. و دیگری کلسترول خوب است که با نام HDL شناخته می‌شود. این ماده لیپیدی حالتی مومی دارد که وجودش در سلول‎‌های بدن ضرورت دارد. بخش بزرگی از کلسترول موجود در بدن به‌واسطه کبد تولید می‌شود و مابقی آن با خوردن غذاهای پرچرب  وارد بدن می‌شود. این ماده مفید برای ساختن جداره‌ی یاخته‌ها در غشای همه سلول‌ها نقش اساسی دارد. حدود 25 درصد کلسترول کل بدن در بخش غشای یاخته‌های عصبی واقع است که اصلی‌ترین عامل محافظتی اعصاب می‌باشد.  این ماده جهت تولید خیلی از هورمون‌های استروئیدی نقش مهمی دارد؛ هورمون‌هایی مانند استرادیول و تستوسترون که هورمون‌های جنسی هستند. برخی دیگر از هورمون‌ها استروئیدی، از جمله کورتیزول که به‌وسیله غدد فوق کلیوی تولید می‌گردد. همچنین کلسترول وظیفه‌ی مهمی در پیش‌ساز برخی ویتامین‌ها مانند D دهیدروکلسترول دارد. کلسترول در قامت پیش‌ساز اسیدهای صفراوی برای هضم چربی‌ها مفید واقع می‌شود. ولی اگر این ماده مفید در بدن در دیواره‌ی شریانها رسوب کند، سبب شکل گیری پلاک آترواسکلروتیک شده و در پی آن عروق تنگ می‌شوند. حال اگر این رسوب در دیواره رگ‌های کرونر باشد سبب آنژین و سایر بیماری‌های قلبی-عروقی می‌شود. لازم به‌ ذکر است  میزان متعادل کلسترول برای یک بزرگسال 150 گرم است.

انواع کلسترول خون

سه نوع کلسترول در بدن وجود دارد که با نام‌های VLDL، LDL و HDL شناخته می‌شوند، که به شرح زیر هستند:

کلسترول LDL، اکثر کلسترول موجود در خون، که حدود 70 درصد است، را حمل می‌کند. این نوع چربی، موظف به دریافت کلسترول از کبد است و آنها را به بافت‌های بدن منتقل می‌کند. LDL  چسبنده است و به آسانی به دیواره‌ی درونی عروق چسبیده و سبب تنگ شدن و در نتیجه مسدود شدن مجرای درونی رگ‌ها می‌شود. برای همین است که با نام کلسترول بد شناخته می‌شود. با بالا رفتن کلسترول LDL ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز افزایش می‌یابد. این نوع کلسترول در بانوان و ورزشکاران بیشتر از مردها و افراد غیر ورزشکار وجود دارد.

کلسترول HDL چربی‌های باقی مانده را منتقل و سبب مصرف آن می‌شود و در نتیجه ریسک CHD کم می‌گردد. کلسترول HDL در روده‌ها و کبد تولید می‌شود که بیش از 50 درصد آن پروتئین و  باقی کلسترول و تری‌گلیسیرید است. وظیفه اصلی HDL،  انتقال کلسترول از بافت‌ها به کبد است. همچنین HDL با چسبیدن به کلسترول LDL در جداره‌ی عروق، آنها را از دیواره رگ‌ها زدوده و مانع تنگ شدن و گرفتگی عروق می‌شود. برای همین است که کلسترول خوب نام گرفته است. اگر در بیماری، HDL کم شود، اغلب سبب پس زدن انسولین می‌شود که دلیل آن می‌تواند نداشتن فعالیت جسمانی و اضافه وزن باشد.

کلسترول VLDL بعد از انتقال مولکول‌های چربی از کبد به بخش‌های مختلف بدن، به کلسترول LDL مبدل می‌شود.

روش تشخیص کلسترول خون بالا

طبق اعلام سازمان ملی قلب آمریکا، نخستین آزمایش کلسترول خون باید بین 9 الی 11 سال صورت گیرد و بعد از آن هر 5 سال این تست تجدید شود. برای آقایان 45 الی 65 سال و بانوان 55 الی 65 سال، این زمان تکرار آزمایش، باید یک الی دو سال باشد. افرادی که بیش از 65 سال سن دارند سالانه باید این تست را برای تشخیص کلسترل بالا  انجام دهند. لازم به ذکر است در صورت داشتن کلسترول بالا، پیشینه خانوادگی، عارضه قلبی، سیگار کشیدن، دیابت و یا پرفشاری خون، به صلاحدید پزشک این آزمایش باید به‌ طور مکرر انجام گیرد. برای انجام این آزمایش، باید حداقل 12 ساعت ناشتا باشید، البته مصرف آب اشکالی ندارد. بهترین سطح کلسترول خون کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌باشد. اگر این مقدار بین 200 الی 239 میلی‌گرم در دسی‌لیتر قرار داشته باشد یعنی میزان کلسترول در مرز واقع است. ولی اگر این میزان بالاتر از 240 باشد یعنی کلسترول خون بالاست و حتما باید با پزشک مشورت نمایید. در حالت معمول کلسترول بالا علامت چندانی ندارد مگر اینکه به حالت اضطرار برسد. داشتن این علائم به شما هشدار می‌دهد که ممکن است مبتلا به این بیماری باشید. علائم اورژانسی شامل حمله و یا سکته قلبی است که بهتر است پیش از وقوع این مشکلات به‌طور مرتب کلسترول خون خود را بسنجید.

پیشگیری از کلسترول خون بالا

با اینکه نمی‌توان از ریسک ابتلای ژنتیکی کلسترول بالا، پیشگیری کرد ولی با داشتن سبک زندگی مناسب می‌توان آن را کنترل کرد. توصیه‌هایی توسط محققان برای جلوگیری از مبتلا شدن به کلسترول بالا وجود دارد که به شرح زیر است.

- تغذیه با مواد غذایی مغذی و مختلف، که دارای حداقل چربی حیوانی باشد و فیبر بالایی (از جمله میوه و سبزیجات) داشته باشد.

- به حداقل رساندن مصرف مشروبات الکلی

- داشتن وزن متعادل

- ورزش و فعالیت بدنی منظم

- پرهیز از استعمال دخانیات

اگر در معرض ریسک ابتلا به کلسترول بالا و یا عارضه کرونر قلب هستید، حتما باید زیر نظر پزشک میزان کلسترول خونتان سنجیده و تحت درمان قرار بگیرید. برای تشخیص نیز، یک آزمایش خون ساده کافی است تا متوجه میزان کلسترول کل، LDL ،HDL و تری‌گلیسیرید شوید.

درمان کلسترول خون بالا

برای کاهش کلسترول بالا معمولا تغییر سبک زندگی کافی است. این تغییرات شامل تغذیه، ورزش، ترک سیگار و الکل است. ممکن است در کنار این اعمال پزشک داروهایی را نیز برای درمان شما تجویز کند. توصیه‌هایی که اغلب پزشکان به بیمارانشان در مورد تغذیه می‌دهند، به عبارت زیر است: کم کردن مصرف چربی‌های اشباع شده و ترانس مانند تخم مرغ- گوشت قرمز و لبنیات پرچرب، مصرف پروتئین‌هایی با چربی کم مانند مرغ- ماهی و حبوبات، مصرف مواد فیبری مانند میوه- غلات و سبزیجات، پرهیز از غذاهای سرخ شده، خودداری از مصرف فست‌فودها و غذاهای آماده و کنسروی. مصرف ماهی (مانند قزل‌آلا، شاه ماهی)، به‌طور کلی، غذاهای دارای اسیدهای چرب امگا 3، سبب کم شدن میزان LDL می‌شود. از دیگر منابع امگا 3 باید به بادام، گردو، آووکادو و دانه کتان آسیاب شده اشاره کرد. داروهای رایج برای درمان این بیماری عبارتند از: فلوواستاتین،  آتورواستاتین،  ورزوواستاتین، سیمواستاتین.  این داروها از دسته داروهای استاتین می‌باشند که مانع ساخت کلسترول در کبد می‌شوند. سایر داروهای درمان کلسترول بالا، نیاسین، کنترل کننده‌های جذب کلسترول مثل ازتیمایب، کلستیپول و کلستیرامین نام دارند.

برای آشنایی بیشتر با داروی قلبی سیمواستاتین که برای درمان کلسترول خون استفاده می شود میتوانید به https://www.daroobin.com/fa/drug/simvastatin مراجعه کنید