استاد یا دانشجو، کدام مقصرترند؟

سرویس اجتماعی امید– هفته ی گذشته، حجت الاسلام حسن روحانی در جلسه ی شورای عالی انقلاب فرهنگی، معضل پایان نامه فروشی و سرقت های علمی را مطرح کرد، معضلی که زنگ خطر آن سال هاست در نظام آموزشی ما به صدا درآمده است. از آن روز تا کنون، بسیاری از صاحب نظران در این رابطه گفته و نوشته اند. در اغلب این تحلیل ها، دانشجویان و در برخی مدیریت آموزشی مقصر اصلی شناخته شده اند.

در این رابطه یکی از کاربرانپایگاه خبری تحلیلی امید، مطلبی ارسال کرده که بی کم و کاست در ادامه می آید:

دیروز در دانشگاه سر کلاس یکی از اساتید بودیم، از آن استادهای شیک و پیک که آمریکا هم درس خوانده و به سیستم آموزشی کشورمان با تحقیر نگاه می کند. استاد با پوزخندی رو به دانشجویان گفت: «صحبت های رییس جمهور را شنیدید؟ این بلایی است که عملکرد شما و امثال شما به سر کشور آورده» و بعد هم صحبت مفصلی در مورد به خطر افتادن حیثیت علمی دانشگاه ها و لزوم نظارت و … کرد. همه ی این ها را تحمل کردم تا صحبتش به این جمله رسید: «شما فکر کردید مدرکی که می گیرید ذره ای ارزش دارد؟ منی که الان این قدر دغدغه ی حیثیت علمی دارم چون تحصیل کرده ی آمریکا هستم.»

صحبت که به این جا رسید با احترام از استاد تشکر کردم و از او اجازه ی صحبت خواستم و استاد هم با اکراه قبول کرد. گفتم «استاد می دانید که همیشه بهترین نظارت در هر مسئله ای نظارت درونی است. مثلا انسان اگر خودش از رفتار خودش مراقبت کند حتما از نظارتی که دیگران به او می کنند موثر تر است. همین طور اگر یک سازمان خودش مرتب عملکرد خود را مورد نظارت و ارزیابی قرار دهد، نتیجه از صدها نظارت بیرون از سازمان بهتر است. در یک سیستم آموزشی و علمی هم دقیقا همین طور است.»

استاد گفت: «خوب که چی؟»
گفتم: «ناظران هر سیستمی بزرگان آن سیستمند. ناظران یک نظام و سیستم آموزشی هم اساتید آنند. وقتی بزرگان یک سیستم آموزشی یعنی اساتید حیثیت علمی را زیر پا بگذارند، چه انتظاری از دانشجویان می توان داشت؟ الآن خیلی از اساتید ترمی بیش از پنج دانشجوی پایان نامه دارند. هر استاد می تواند طبق قانون در هر ترم آموزشی حداکثر دو دانشجوی پایان نامه داشته باشد و در شرایط خاص سه تا. علاوه بر آن موظف است که واقعا بر پایان نامه نظارت جدی داشته باشد و نه فقط چند راهنمایی کلی و از سر بی اطلاعی. اگر این اتفاق افتاد یک دانشجو چه طور می تواند از زیر کار در برود و پایان نامه ی تقلبی بنویسد. در مورد دفاع از پایان نامه هم اساتید داور موظفند پایان نامه را کامل مطالعه کرده و به قضاوت در مورد آن برسند. حال استاد داوری که پایان نامه را دقیقا قبل از جلسه ی دفاع تحویل می گیرد و یک تورقی می کند، آیا در نظارت خود کوتاهی نکرده است؟»

ادامه دادم: «اگر استاد راهنما به درستی راهنمایی کرده، برای هر دانشجو و پایان نامه واقعا وقت بگذارد و بر روند انجام پایان نامه اشراف داشته باشد، اگر استاد داور برای پایان نامه ای که قرار است داوری کند واقعا وقتی جهت مطالعه و بررسی عمیق صرف کند و خیلی اگرهای دیگر، اصلا مسئله ی پایان نامه فروشی به وجود نمی آید یا حداقل این قدر معضل بزرگی نمی شود. وقتی اساتید مرتب دم از حیثیت علمی دانشگاه ها می زنند اما خودشان عملا آن را زیر پا می گذارند، اوضاع باید هم همین جور باشد که آقای رییس جمهور گفته اند.»
بحثکه به این جا رسید استاد سرش را پایین انداخت و دیگر در این مورد چیزی نگفت.