جایزه هایی که کیفیت را بالا نبرده است

تأثیر مثبت این جوایز بر روی عملکرد سازمان هایی که موفق به اخذ این جوایز شده اند، در برخی از تحقیقات نشان داده شده است. موفقیت این جوایز باعثگردیده که روند تعداد ایجاد این جوایز در کشورهای مختلف، در دهه گذشته روندی کاملا صعودی داشته باشد به طوری که در چند سال اخیر جوایز ملی، منطقه ای و بین المللی بسیاری ایجاد و در حال برگزاری است. در ایران نیز جوایزی به منظور تشویق و ترغیب سازمان ها ایجاد شده که می توان به جایزه ملی کیفیت و جایزه ملی بهره وری و تعالی سازمانی اشاره کرد. آمارها نشان دهنده روند صعودی تمایل سازمان ها به شرکت در فرآیند این جوایز می باشد و این تمایل با بومی شدن مدل این جوایز بیشتر شده است.

انتشار استانداردهای مدیریت کیفیت ISO ۹۰۰۰ را می توان نقطه عطفی در تاریخ مدیریت کیفیت نامید. در حدود ۲۵ سال از انتشار اولین استانداردهای بین المللی مدیریت کیفیت می گذرد و در عمل این استانداردها منجر به ارتقای سطح کیفیت و مدیریت نظا م های خدماتی و تولیدی شده است. آمار و ارقام ارائه شده برای تعداد گواهینامه های صادره در جهان در طی این سال ها، نشان دهنده استقبال گسترده سازمان ها از این نظام ها می باشد. آمار مربوط به تعداد گواهینامه های صادره در ایران نیز حکایت از سیر صعودی پیاده سازی این نظام ها در سازمان ها را نشان می دهد.

گزارش که توسط سازمان بین المللی استاندارد(ایزو) ارائه می شود به صورت سالیانه می باشد که آخرین گزارش مربوط به پایان سال ۲۰۱۰ می باشد. همانطور که ذکر شد در این گزارش تعداد گواهینامه های صادره به تفکیک هر منطقه ارائه می شود. همچنین در این گزارشات، نام ۱۰ کشوری که بیشترین تعداد گواهینامه های صادره را به خود اختصاص داده اند همراه با تعداد این گواهینامه ها، ذکر می گردد که می توان به کشورهای چین، ژاپن، آلمان و آمریکا و روسیه اشاره نمود. مقایسه ها در این بخش حاکی از تمایل و گرایش چشمگیر سازمان های چینی به سمت پیاده سازی نظام های مدیریت کیفیت می باشد.

تحقیقات فراوان صورت گرفته در زمینه اثربخشی این نظام ها بر روی سازمان هایی که بصورت موفقی این نظام های مدیریت کیفیت را استقرار داده اند، نشان دهنده تأثیر مثبت آنها بر روی جنبه ها و حوزه های مختلف سازمان ها می باشد. به عنوان مثال می توان به گزارش ارائه شده توسط سازمان بین المللی استاندارد که در آگوست ۲۰۱۱ منشر شده است اشاره کرد. در این گزارش نتایج حاصل از نظرسنجی از تعدادی از سازمان هایی که موفق به دریافت گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ شده اند، ارائه شده است.

نظرسنجی طی سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ صورت گرفته و درکل تعداد ۱۱۷۲۲ سازمان از ۱۲۲ کشور مختلف در این نظرسنجی شرکت کرده اند. در این نظرسنجی، پاسخ دهندگان از " رضایت مشتری " به عنوان یکی از مهمترین عوامل تصمیم به استقرار ایزو ۹۰۰۱ و دریافت گواهینامه، نام برده اند. همچنین نتایج این نظرسنجی نشان می دهد که تعداد ۵۸۸۶ از پاسخ دهندگان بهبود در رضایت مشتریان رابه عنوان مهمترین دستاورد استقرار ایزو ۹۰۰۱ در سازمان خود معرفی کرده اند.

در کشور ما، تا کنون روند تعداد گواهینامه های صادره روندی کاملا صودی داشته و هر ساله بر تعداد گواهینامه های صادره و متقاضیان دریافت این گواهینامه ها افزوده شده است. اما در ارتباط با ارزیابی اثربخشی استقرار این نظام ها، کارشناسان و دست اندرکاران بر این باورند که اگرچه نگرش ها و الزامات مطرح شده در خانواده استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ می تواند تأثیر بسیاری در توسعه نظام های مدیریت کیفیت و همچنین ارتقاء جایگاه رقابتی و سودآوری و رضایت ذی نفعان شرکت ها داشته باشد، اما به دلایل مختلفی این اهداف بطور کامل و مناسب تحقق پیدا نکرده است. واقعیت امر این است که وقتی از دید مصرف کننده نهایی محصولات و خدمات به سازمان های دارای گواهینامه نگاه کنیم، برداشت عمومی این است که این نظام ها نتوانسته اند نقش مناسب خود را به طور جدی در کشور ایفا کنند. کارکنان سازمان ها نیز از عدم کارایی و اثربخشی این نظام ها در توسعه منابع انسانی گله مند هستند و سایر گروه های ذی نفع سازمان ها نیز انتقاداتی به عدم ایجاد تحول در جایگاه رقابتی و سودآوری شرکت ها دارند.

پرویز فتاحی، مدیر گروه مطالعات و پژوهشهای سیستم و بهره وری موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی

انتهای پیام /