دارا و سارا خانواده دار می شوند

گروه فرهنگی مشرق- روز ۱۲ آذر سال ۹۲ «علی اصغر فانی» وزیر آموزش و پرورش «علیرضا حاجیان زاده» را به عنوان مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان منصوب کرد.

علیرضا حاجیان زاده متولد ۱۳۳۹ تهران و دارای تحصیلات حوزوی تا سطح خارج فقه و اصول است که در کارنامه فعالیتی خود چندین مسئولیت نظیر ریاست شورای مرکزی اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان و مشاور نماینده مقام ولایت فقیه در این نهاد از سال ۱۳۵۸، مدیرکل روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش از سال ۱۳۷۲ به مدت ۵ سال، مشاور وزیر آموزش وپرورش در امور تعمیق معرفت و مودت اهل بیت(ع) از سال ۱۳۷۳، مشاور وزیر آموزش و پرورش در امور صدا و سیما و مشارکت در راه اندازی شبکه ۴ از سال ۱۳۷۴، مدیرکل دفتر انتشارات کمک آموزشی وزارت آموزش و پرورش به مدت ۹ سال از سال ۱۳۷۹، مشاور فرهنگی و آموزشی معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی از سال ۱۳۸۸ را بر عهده داشته است.

در این راستا برای اینکه از برنامه ها و اولویت های مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان در سال جاری مطلع شود به سراغ «علیرضا حاجیان زاده» رفته و با وی به گفت وگو نشستیم که در ذیل از خاطرتان می گذرد:

* روایت علیرضا حاجیان زاده از نحوه انتخابش به عنوان مدیرعامل کانون پرورشی

آقای حاجیان زاده چه روندی طی شد که شما به کانون آمدید؟

برای انتخاب مدیرعامل کانون یک روند قانونی باید طی شود در این روند، وزیر آموزش و پرورش به عنوان رئیس مجمع عمومی فردی را به عنوان مدیرعامل برای تصویب و انتخاب به مجمع پیشنهاد می دهد. به همین منظور آقای فانی وزیر آموزش و پرورش پیشنهاد دادند و مجمع عمومی هم پذیرفت.

علت این که دکتر فانی این پیشنهاد را دادند، مطالعه ای بود که روی گزینه های مختلف انجام داده بودند و به سابقه مدیریتی من در سالیان طولانی حضور در وزارت آموزش و پرورش در حوزه های مختلف توجه داشتند.

وزیر آموزش و پرورش ملاک شان این بود که فردی به عنوان مدیرعامل کانون پرورشی منصوب شود که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را بشناسد و با فعالیت های این سازمان آشنایی کافی داشته باشد تا با شناخت این موارد و در عین حال آشنایی لازم با آموزش و پرورش بتواند تعاملی را در هر دو زمینه ایجاد کند.

یکی دیگر از ملاک های وزیر آموزش و پرورش این بود که بسیاری از فعالیت هایی که بنده در گذشته انجام داده بودم، متناسب با فعالیت های کانون بود. بنده در دوره های مختلف در نشر کتاب های کودک و نوجوان مدیریت و فعالیت کرده ام و در حوزه مطبوعات کودک و نوجوان چندین سال مدیر مسئول مجلات رشد بودم و در مجله «آینده سازان» هم به عنوان مدیر مسئول فعالیت می کردم، اطلاعاتم درباره مطبوعات کودک و نوجوان نسبتاً مناسب بود.

در حوزه فعالیت های فرهنگی، هنری دانش آموزان هم سال ها فعالیت های مستقیمی داشتم و اردوهای دانش آموزی زیادی را سرپرستی کرده ا م. در حوزه تولید فیلم و برنامه های تلویزیونی مدت زیادی را به عنوان رابط وزارت آموزش و پرورش با صدا و سیما فعالیت می کردم و در این زمینه ۵۰ برنامه تولید کردیم و بر روی آنتن بردیم.

در حوزه روابط عمومی چندین سال، مدیرکل روابط عمومی بودم یعنی نوع فعالیت هایی که در طول این ۳۵ سال بعد از انقلاب انجام دادم، تقریباً همه آن فعالیت ها به نوعی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم انجام می شود. گویا تمامی تجربیات ۳۵ سال های که داشتم را باید امروز به شکلی در کانون عرضه و دنبال کنم.

قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در مساجد هم فعالیت هایی را برای گروه سنی کودک و نوجوان پیگیری می کردم یعنی در بسیاری از مساجد تهران ما فعالیت کودک و نوجوان داشتیم؛ هم کتابخانه های کودک و نوجوان و هم اردو و کلاس های ویژه ای که برای این گروه سنی در مساجد مختلف برگزار می کردیم. اینها تمام پیشینهای است که منجر شد تا وزیر آموزش و پرورش چنین تصمیمی را اتخاذ کند.

* کارمند کانون شدن مستلزم داشتن تبحر فکری و حرفه ای مطلوب نسبت به کار با کودکاناست

برخی ها معتقدند که ورود به کانون بسیار سخت است یا باید پارتی داشته باشید و یا آنقدر توانمند و خوش شانس باشید که جذب کانون شوید، نظر شما چیست؟

کانون فعالیت هایش در عرصه های مختلف حرفه ای است و در عین حال با مخاطبی خاص سروکار دارد، کسی که در کانون پرورشی کار می کند حتماً باید با فرهنگ کودک و نوجوان آشنا و از تبحر فکری برخوردار باشد این تبحر حرف های نسبت به کار با کودک و نوجوان به شکل مستقیم و یا به شکل تولید برای این گروه از مخاطبان بروز پیدا می کند.

در مجموع کار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، یک کار حرفه ای است و بی تردید کسی که می خواهد وارد کانون شود چه در حوزه های مدیریتی و چه در حوزه های مربیگری، خودش باید توانمند و دارای صلاحیت باشد. این یکی از ملاک های اصلی ورود به کانون است.

نکته دوم که شما اسم آن را پارتی می گذارید، من از این واژه استفاده نمی کنم و معتقدم به شکل طبیعی افراد برای ورود به هر مجموعه ای باید جلب اعتماد کنند یعنی جدای از اینکه توانمند هستند، باید اعتماد مدیرانی را که می خواهند آنها را انتخاب کنند، جلب کنند. این مسأله گاهی به صورت مستقیم یا از طریق معرفی اتفاق می افتد، بهتر است اسم آن را پارتی نگذاریم بلکه عنوان آن را جلب اعتماد بگذاریم.

ما در مورد افرادی که به کار می گیریم علاوه بر معرفی آن فرد، صلاحیت های حرفه ای را هم مورد سنجش قرار می دهیم. حتی برای انتصاب مدیران استانی مان کمیته ای را تشکیل دادیم که در آن کمیته از افراد مصاحبه می گیریم و آنها را ارزیابی می کنیم. مصاحبه های سنگینی هم از آنها گرفتیم و این تشریفاتی نیست. ما باید صلاحیت آن فرد را احراز کنیم حتی اگر او از یک محل کاملاً معتبر معرفی شده باشد.

* کانون در حال رصد کردن نیازهای فرهنگی کودکان و نوجوانان ایرانی است

آقای حاجیان زاده درباره اولویت های کانون در سال جهاد فرهنگی بگوئید؟

ما اولویت های مختلفی را برای امسال مطرح کردیم اما مهم ترین این اولویت ها، بحثپیوست فرهنگی است که به دنبال آن هستیم. در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فعالیت های مختلف فرهنگی و تولیدی اتفاق میافتد اما ما می خواهیم که یک پیوست فرهنگی ایجاد کنیم. پیوست فرهنگی از نظر من این است که بتوانیم ارتباط هدف مندی میان تولیدات و فعالیت های فرهنگی مان از سویی و نیازهای مخاطبان از سوی دیگر ایجاد کنیم.

بخشی از کار در کانون تولید فرهنگی در حوزه های کتاب، فیلم، تئاتر و سرگرمی های فرهنگی و دیگر تولیدات است که باید بین این ها یک ارتباط منطقی برقرار کنیم و موضوع های آن هم باید مکمل همدیگر باشند و هر کدام از آنها راه خودشان را نروند. از طرفی فعالیت های فرهنگی ما در مراکز به نحوی است که مربیان به شکل مستقیم با بچه ها در ارتباط هستند که این مهم هم باید با تولیدات کانون تعاملی مستقیم داشته باشد. و مهمتر از همه این ها این است که شالوده همه این فعالیت ها و تولیدات، نیازهای فرهنگی کودکان و نوجوانان است.

ما در مرحله فعلی در حال رصد کردن نیازهای فرهنگی کودکان و نوجوانان ایرانی هستیم و تلاش خواهیم کرد با روش های هنرمندانه پاسخ های مناسبی برای این نیازها ارائه کنیم.

این بافت، در واقع یک بافتی است که به قول امروزی ها با یک نخ تسبیح با هم مرتبط می شود و ما به دنبال ایجاد آن هستیم. تعبیری هم مقام معظم رهبری درباره پیوست فرهنگی ارائه فرمودند و ما این پیوست های فرهنگی را می خواهیم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایجاد کنیم.

خوشبختانه امسال به عنوان سال اقتصاد و فرهنگ نامگذاری شده است که به صورت عمده ما در بخش فرهنگ، احساس مسئولیت ویژه ای می کنیم و کارگروهی را تشکیل دادیم که با این رویکرد مطرح شده از طرف مقام معظم رهبری، بتوانیم فعالیت فرهنگی و پیوست فرهنگی را در مجموعه فعالیت های کانون پرورش فکری تقویت کنیم.

* ادامه حیات پروژه های مختلف کانون پرورشی منوط به داشتن کیفیت و تأثیرگذاری در مخاطب است

آیا اجرای طرح هایی مانند رمان، شعر و نمایش نامه نوجوان امروز، همچنان با قوت ادامه پیدا می کند؟

همه طرح هایی که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اجرا می شود، که البته تعداد آنها بیش از این چند مورد است، اگر متناسب با اهداف کانون باشد، بی تردید ادامه پیدا خواهد کرد ولی ما با توجه به این رویکرد جدیدی که اعلام کردیم؛ یک بازنگری درباره همه طرح ها داریم، یعنی هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی ممکن است این طرح ها تحت تأثیر این بازنگری قرار بگیرد. حتی ممکن است برخی از آنها از نظر کمی، تقویت و یا جمع و جورتر شود تا بتوانیم به آن نقشه فرهنگی که به دنبال آن هستیم، دست پیدا کنیم.

از لحاظ کیفی، متناسب با نیازهایی که رصد و تشخیص داده می شود، ممکن است برخی از مفاهیم تحت تأثیر قرار بگیرد. اما در کل، اصل موضوع تولید رمان و شعر برای نوجوانان، کارهای مناسبی است که انشاءالله ادامه پیدا خواهد کرد. اما با آن بازنگری، ممکن است کمیت و کیفیت آنها مورد تجدید نظر قرار گیرد.

* حمایت جدی کانون پرورشی از نوقلمان ادبیات کودک و نوجوان

آقای حاجیان زاده کانون همیشه در عرصه ادبیات، جریان ساز بوده است برای جذب نوقلمان چه برنامه ای اندیشیده اید؟

مرکزی با عنوان مرکز آفرینش های ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای نوقلمان برنامه هایی مرحله بندی شده، دارد در مرحله اول، نوقلمان در این مرکز دست به خلق آثار ادبی می زنند. این آثار می تواند شامل یک قطعه ادبی بسیار کوتاه تا یک متن ادبی کامل تر یا کتاب، قصه و شعر باشد و به نوعی تمامی بچه ها نوشته های خود را برای ما می فرستند.

در ادامه کارشناسان این مرکز آثار این نوقلمان را بررسی می کنند. به نامه های کودکان و نوجوانان پاسخ می دهند و اگر نیاز باشد آنها را راهنمایی و کتاب هایی را هم به آنها معرفی می کنند. این فعالیت، متمرکزی است که ما در این مرکز انجام می دهیم در مراکز کانون هم مربیان ما کلاس ها و برنامه هایی مستقیم تری را برای بچه ها برپا می کنند که آن هم جنبه آموزشی دارد.

در مرحله بالاتر بچه ها و حتی مربیانی که توانمندتر می شوند آثارشان توسط مرکزی با عنوان «مرکز تجربیات هنری و ایده های نو کانون» تولید می شود، اینها تولیدات نهایی کانون نیست، بلکه آثاری تجربی است.

در مرکز تجربیات، کارشناسان مختلفی حضور دارند و آثار مخاطبانی که نوقلم هستند اعم از اینکه کودک و نوجوان باشند و یا حتی کارمندان خودمان و یا مربیانی که علاقه مند به نگارش اثر هستند، که آثار آنها البته در قالب طرح «کتاب های خودمان» منتشر می شود، همه آنها را در مرکز تجربیات متمرکز می کنیم. و یکی از کارکردهای این مرکز این است که کارهایی که هنوز قابل عرضه در بازار نیست را در آن جا حمایت کنند و روی آن کار انجام بگیرد.

این آثار می تواند تألیف باشد و یا حتی در حوزه خلاقیت های دیگری مانند تولید سرگرمی، تولید طرح و کارهای گرافیکی و هنری قرار بگیرد. در همه حوزه های فرهنگی ما در آن جا این ظرفیت را داریم ایجاد می کنیم که هر فردی اگر خلاقیتی می خواهد، داشته باشد چه در حوزه قلمی و چه در حوزه نگارشی و چه در حوزه های کاردستی و خلاقیت های دیگر بتواند در این جا انجام دهد. پس از آن که آنها به مرحله کامل تری رسیدند، نوشته های آنان وارد چرخه عادی انتشارات می شود و در صورتی که به تصویب شوراهای انتشارات برسد در نهایت با آرم «مرغک» کانون به چاپ انبوه می رسد و عرضه می شود. این مراحل را اگر کسی بتواند طی کند، می تواند به عنوان یک نویسنده مطرح در کانون، مطرح شود.

عموماً نویسندگان مطرحی که در کانون هستند و یا در کشور هستند این مراحل را در کانون به شکل ناخودآگاه گذرانده اند. ما این شکل ناخودآگاه را داریم، سامان می دهیم تا مراحل رشد را در اعضا به نحوی ایجاد کنیم که در آینده، کودکان و نوجوانان و اعضای کانون، بزرگان فرهنگ، هنر و ادب کشور باشند.

* به جریان انداختن توانمندهای کانون در حوزه فیلم و تئاتر در آینده نزدیک

برنامه شما برای ساخت فیلم ها و انیمیشن های فاخر، ماندگار و تأثیرگذار در کانون چیست؟

ما در حوزه تئاتر و فیلم از دو منظر نگاه می کنیم. یک منظر اینکه فیلم ها و تئاتری که برای کودک تولید شود، یعنی مخاطبان آن کودکان باشند. و منظر دوم فیلم هایی درباره کودک است که ممکن است مخاطبان آن بزرگسالان، مربیان و خانواده ها باشند و در عین حال موضوع آن کودک و تربیت کودک است. در هر دو منظر کانون در سال های گذشته تولید فیلم و تئاتر داشته است و ما این را تقویت می کنیم.

این که می گوییم فیلم برای کودک، یعنی فیلم هایی که مورد علاقه کودکان است، قالب هایی را که با آن ارتباط برقرار می کنند این قالب ها به صورت عمده ممکن است، عروسکی باشد یا با هر شیوه دیگری و البته می بینیم کارتون ها و انیمیشن هایی که معمولاً در ایران ساخته می شود، بیشتر با شخصیت های عروسکی است و یکسری از مفاهیم فرهنگی، مذهبی و علمی می تواند در این قالب ها عرضه شود.

ما هم با این رویکردها بنا داریم، آنها را دنبال کنیم. که هم در موضوع های فرهنگی و سبک زندگی ایرانی، اسلامی و هم در موضوع های مستقیم مذهبی و گرایش های اعتقادی، اخلاقی و دینی و هم در موضوع های علمی بتوانیم فیلم و تئاتر بسازیم و این ها تأثیرگذارترین روش هایی است که برای دانش آموزان و کودکان و نوجوانان، مطرح است.

موضوع هایی که برای دانش آموزان و یا کودکان و نوجوانان مطرح می شود، دارای اهمیت ویژه ای است. واقعیت این است که در چند سال اخیر به دلایل مختلف، حوزه فیلم و تئاتر در کانون مقداری کمرنگ شده است. در این راستا برنامه ای که بنده دارم، این است که در این حوزه ها کار را تقویت کنیم و آن توانمندی که کانون در سال های متمادی در حوزه فیلم و تئاتر داشته است، را به جریان بیاندازیم و این حوزه را رونق بیشتری دهیم.

* حضور کارگردانان معروفسینمای کودک در کانون / رقم های برخی از کارگردانان معروف سینما، رقم های کانونی نیست

آیا برنامه ای دارید که از کارگردانان بزرگ مانند مجید مجیدی، ایرج طهماسب، حمید جبلی، کیارستمی و تهیه کنندگان مطرح کشور برای ساخت فیلم و انیمیشن های فاخر در کانون دعوت به عمل آورید؟

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به خاطر سبقه ای که داشته، بسیاری از آنهایی که امروز به عنوان بزرگان عرصه فیلمسازی کشور مطرح هستند، دوره هایی را در کانون بودند و کارشان را از کانون آغاز کردند. ما معتقدیم که کانون باید پایگاهی برای ارتباط اینها با هم باشد و به نوعی کانون بتواند همه اینها را شناسایی و جذب کند و از ظرفیت های آنها استفاده کند.

یعنی هم از کارگردانان و هم از هنرمندان مطرح و هم هنرمندان جوانی که امکان دارد، مطرح نباشند اما توانمندی بالایی داشته باشند، همه اینها باید مورد توجه ما قرار بگیرد. ما این عرصه را باز خواهیم کرد و از توانمندی های کشور استفاده خواهیم کرد البته کانون محدودیت هایی هم در حوزه مسایل مالی و اقتصادی دارد و رقم هایی که بعضی از چهره های مطرح با آن کار می کنند، دیگر رقم های کانونی نیست اما تلاش می کنیم متناسب با توانمندی مالی و اقتصادی کانون، درها را باز کرده و از تمام ظرفیت های کشور در جهت تولید فاخر و حرف های استفاده کنیم.

* عدم مشاهده اختلال در روش تشکیلاتی کار کانون

آقای حاجیان زاده تبدیل کانون پرورشی به سازمان به کجا انجامید؟

سازمان دارای یک مفهوم عام و یک مفهوم خاص است. در مفهوم عام آن، کانون پرورش فکری یک سازمان است همانند بسیاری از دستگاه های دیگری که ممکن است عنوان رسمی آنها سازمان نباشد، اما به آنها یک سازمان بگویند.

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با این تعبیر یک سازمان است. اما آن مفهوم خاص تشکیلاتی که باید شکل سازمان پیدا کند و یا به یک نهاد عمومی دولتی تبدیل شود و یا حتی شکل های مختلف، جای مطالعه دارد و من الان برای این موضوع ضرورتی نمی بینم و این برای ما یک اولویت نیست چون وضعیت فعلی کانون، وضعیت متعارفی است و دارد کارش را انجام می دهد و اختلالی در روش تشکیلاتی کار کانون الان نداریم مگر اینکه در مطالعات بعدی به نتیجه برسیم که روش تشکیلاتی مان را باید تغییر دهیم. در حال حاضر مسأله من این نیست.

* کودکان مناطق محروم از محصولات فرهنگی کانون بهره مند می شوند

شما میزان افزایش بودجه کانون و بودجه کلی آن را به صورت شفاف بیان کردید. این افزایش اعتبارات در چه بخشی سرمایه گذاری می شود؟

این افزایش با توجه به تورمی که در کشور است و افزایش هزینه ها، چندان افزایش مهمی نیست به واقع اتفاق جدیدی نیفتاده که بگوییم بودجه خیلی کلانی به کانون اضافه شده است.

اینکه ما به خاطر این رقم بخواهیم فعالیت های ویژه تری را داشته باشیم و یا در بخش خاصی بخواهیم هزینه کنیم، نیست. این افزایش متعارفی است که البته و خوشبختانه کم نشده است زیرا برخی از دستگاه ها بودجه هایشان کاهش یافته است ولی ما با رایزنی هایی که در مجلس و دولت داشتیم این بودجه، نه تنها کاهش نیافت بلکه ۸ میلیارد تومان به صورت متعارف به بودجه اولیه که حدود ۵۰ میلیارد تومان بود، افزایش پیدا کرد.

محصولات کانون شاید به همه کودکان و نوجوانان روستاهای دور دست نرسد آیا برنامه ای برای این مهم ندارید؟

یکی از ویژگی ها و امتیازهای کانون، شبکه مراکز ما در سراسر کشور است. ما دارای مراکز سیاری هستیم که حتی مرزهای کشور را پوشش می دهند، ممکن است ما کتابخانه های ثابت در روستاهای دور دست نداشته باشیم اما کتابخانه های سیار ما به دورترین نقاط کشور می روند و حتی در جاهایی که مسیرهای رفت و آمد سخت است و خودروها به سختی از این جاده ها عبور می کنند ما از طریق کتابخانه های پستی با مخاطبان خود ارتباط برقرار می کنیم. اعضای زیادی در سراسر کشور عضو مراکز پستی ما هستند و کتاب هایی برای آنها پست می شود. در عین حال برخی از کودکان حتی در تهران و در نقاط کاملاً قابل دسترسی، اگر چه در مراکز ما حضور فیزیکی ندارند، ولی مشترک محصولات ما هستند.

برابر آخرین آمار ما، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در حال حاضر دارای ۷۵۳ مرکز ثابت، ۵۱ کتابخانه پستی، ۱۰ مرکز سیار شهری و ۸۴ مرکز سیار روستایی است. در واقع آن چه که اهمیت دارد این است که در جاهایی که کتابخانه های ثابت کانون وجود ندارد به شکل سیار یعنی از طریق مینی بوس ها و خودروهایی که داریم یا از طریق پستی این کتاب ها و حتی فعالیت ها را در اختیار مخاطبان مان قرار می دهیم.

تریلی و کامیونتهای سیار تئاتر ما هم نمایش هایی را برای کودکان و نوجوانان در شهرها و روستاها اجرا می کنند. این تریلی ها توسط کانون از نزدیک به ۴۰ سال پیش راه اندازی شده و منحصر به فرد است و در دنیا هم با کمتر نمونه هایی روبه رو هستیم که مانند کانون با این جامعیت و گستردگی فعالیت هایی برای کودکان و نوجوانان انجام بدهند.

لازم است، بگویم که برخی از کشورهای دیگر هم از نحوه کار ما دارند، الگو می گیرند و این مدل کانون را دارند شکل می دهند و ما هم از آنها حمایت های فکری و معنوی به عمل می آوریم.

* الگوبرداری کشورهای منطقه از مدل های فرهنگی _ هنری کانون پرورشی

کدام کشورها؟

به طور مثال کشور لبنان به طور جدی دارد این کار را دنبال می کند. به تازگی عراق هم وارد این حوزه شده است و درخواست دارند که ما برای آنها این کار را انجام دهیم و جلساتی را به صورت مشترک با آنها برگزار کرده ایم. به واقع مدل و شیوه کار کانون قرار است در آن کشورها مورد استفاده قرار بگیرد.

به عنوان مثال در لبنان تشکلی به نام «کشافةالامام المهدی(عج)» وجود دارد که بیشتر فعالیت های اردویی و تربیتی برای بچه ها انجام می دهند.

آنها با ما ارتباط هایی را در سال های اخیر برقرار کردند و ما آموزش هایی را به آنها داده ایم که بتوانند از مدل کار کانون الگو بگیرند. از جمله این فعالیت ها می توان به فعالیت های فرهنگی _ هنری کانون مانند کتابخانه های سیار اشاره کرد که در آن کشور الگوبرداری شد. گروه هایی از این کشورها به کانون اعزام می شوند و دوره هایی را می بینند و یا ما مربیانی را به این کشورها اعزام می کنیم تا آموزش هایی را در اختیار آن کشورها قرار دهند و این تعامل هم چنان وجود دارد.

به تازگی کشور عراق و افغانستان هم فعالیت هایی را برای همکاری مشترک با کانون انجام داده اند و با آنها رفت و آمدهایی هم داشته ایم.

ما همچنین مذاکره هایی را با بخش مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش آغاز کرده ایم تا بتوانیم در نزدیک به ۳۰ کشور جهان که آموزش و پرورش در آنها دارای نمایندگی است، فعالیت های کانون را برای ایرانیان مقیم خارج از کشور ارائه دهیم.

به طور معمول فرزندان کسانی که در سفارتخانه ها یا در مدارس ایرانی خارج از کشور کار می کنند در همان کشور زندگی می کنند و ما در صددیم آنها نیز از محصولات کانون استفاده کنند. برای آموزش زبان فارسی به آنها هم برنامه هایی تدارک دیده ایم، اینها فعالیت هایی است که در سطح بین الملل در حال دنبال کردن آن هستیم.

* رسالت کانون پرورشی، مسأله دین و انقلاب است

آقای حاجیان زاده کشورهای غربی با ایجاد برنامه های فرهنگی ضددینی و ضداسلامی تلاش دارند به اشاعه فرقه ها و مذاهب غیرواقعی در میان کودکان و نوجوانان بپردازند، کانون چه برنامه هایی در این زمینه اندیشیده است؟

معتقدم که اصل رسالت مکانی همانند کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مسأله دین و انقلاب است. این را به صراحت مقام معظم رهبری برای کانون مطرح کردند و فرمودند: «مسأله کانون، مسأله انقلاب اسلامی است» این عین بیانات مقام معظم رهبری در سال گذشته است.

به واقع مسأله انقلاب اسلامی، همان مسأله دین است یعنی شالوده انقلاب اسلامی ما دینی است، دین با همان رویکرد انقلابی. و این کانونی که قبل از انقلاب پایه گذاری شده است، موضوعش این نبود ولی اکنون شکل کار همان شکلی است که دارد دنبال می شود، بسیاری از روش هایی که ما الان داریم همان روش های گذشته است اما شکل مدرن و روزآمد آن را نیز پیدا کرده است.

آن چه که در کانون پرورشی اتفاق افتاده و بیش از این باید اتفاق بیفتد، همان مسأله انقلاب اسلامی است و یا همان مسأله دین و دینمداری است. در عین حال فکر می کنیم مسأله دین باید به دو روش ارائه شود. یک روش این که در شالوده تمامی فعالیت های کانون آن جهت گیری دینی وجود داشته باشد.

ممکن است ظاهراً مفاهیم دینی به شکل عیان وجود نداشته باشد ولی بسیاری از همان مفاهیم دینی در شالوده فعالیت های کانون وجود دارد. به طور مثال بحثصداقت و احترام متقابل، بحثولایتمداری و بسیاری از حرف هایی که ما در اخلاق اسلامی و اعتقاداتمان می زنیم.

این یک بخش کار ما است. و یک مراقبتی است که ما انجام می دهیم تا در آن مفاهیمی که در شالوده فعالیت مان، ارائه داده می شود، مسأله دین هم وجود داشته باشد.

* اجرای برنامه «مسجد و کودک و نوجوان» در کانون پرورشی

نوع دیگر فعالیت های دینی، فعالیت های مستقیم است که ما به شکل مستقیم کودکان و نوجوانان را با قرآن و عترت و اهل بیت(ع) و اخلاق اسلامی به شکل خاص مأنوس کنیم که البته در این زمینه ها ما فعالیت هایی داریم. به طور مثال در یکی از مراکز کانون از نزدیک مشاهده کردم که یک آیه قرآن کریم درباره زنبور عسل برای بچه ها تبیین می شد و بچه ها با هم، یک کار گروهی انجام می دادند که به طور مثال یک کندوی زنبور عسل را طراحی کرده و کاردستی آن را بسازند و از خلاقیت های خاص و جذابیت هنری آن استفاده کنند. یعنی آمده ایم موضوع های قرآنی را با هنر و کاردستی و سرگرمی با هم تلفیق کردیم که حتی آن آموزش های مستقیمی هم که می خواهیم بدهیم، شکل کلاسی و رسمی نداشته باشد و همان شکل سرگرمی را داشته باشد، منتها با آن مفاهیم.

درباره روایت و مفاهیم اهل بیت(ع) هم به همین ترتیب. به تازگی در کانون بحثی را دنبال می کنیم با عنوان «مسجد و کودک و نوجوان». امسال مرکز رسیدگی به امور مساجد این شعار را مطرح کردند که سال ۹۳ را با عنوان «مسجد و کودکان و نوجوانان» نامگذاری کنند و الان ما جلسات مشترک و توافق نامه هایی را هم داریم، تنظیم می کنیم که موضوع کودک و نوجوان و بافت آن با مسجد در یک طراحی هنرمندانه مورد توجه قرار بگیرد. هم از جهت اینکه محصولات کانون و توانمندی های خروجی کانون در مساجد عرضه شود و هم مساجد پایگاهی برای تجمع کودکان شود و فعالیت های کودکانه در مساجد شکل بگیرد.

همان طور که ما در مراکز و کتابخانه هایمان داریم این زمینه را ایجاد می کنیم در مسجد هم بتوانیم ایجاد کنیم. این هم کاری است که از سال جدید آغاز می کنیم و مذاکراتش را آغاز کردیم و در حال تنظیم تفاهم نامه ها هستیم. تجربه این مهم را بنده قبل از انقلاب به شکل عملیاتی دارم که چه کارهایی می توان در مسجد انجام داد که بچه ها عضو مسجد و علاقه مند به مسجد شوند و در نهایت به بچه های مسجدی تبدیل شوند.

البته بچه ها متفاوت هستند و به نوعی ذائقه های آنها هم متفاوت است. انتظار نداریم که همه بچهها از طریق مسجد جذب شوند. ما باید بسترهای مختلفی را ایجاد کنیم که بتواند این اثرگذاری را داشته باشد. به همین دلیل من فکر می کنم در پاسخ به سوالی که شما درباره گرایش به برخی مذاهب و تفکرات غیر دینی مطرح کردید، باید بگویم که به همان نسبتی که بتوانیم اعتقادات و باورهای دینی بچه ها را تقویت کنیم، خود به خود آنها را مصون کرده ایم تا اینکه بخواهیم یک مقابله مستقیم داشته باشیم. اگر مصون سازی صورت بگیرد خود به خود بچه ها از آن تفکرات انحرافی، پرهیز می کنند.

* اولویت کانون در حوزه سرگرمی ها، تولید عروسک های «دارا و سارا» در ایران است

نزدیک به ۲ سال است که کانون به صورت مرتب اعلام می کند که عروسک های «دارا و سارا» در ایران تولید می شود، آیا این مهم در کشور عملیاتی خواهد شد؟ در صورتی که برخی از کارشناسان اعلام این کار را یک مسأله ژورنالیستی می دانند؟

درباره عروسک های «دارا و سارا» معتقدم از دو منظر باید نگاه کرد. یک منظر همان منظر فرهنگی است که برای این شخصیت ایجاد کردیم و در واقع در این نگاه به نوع پوشش، چهره و این که آنها نماد ایران و فرهنگ ایرانی باشند، و این که حتی در نامگذاری «دارا و سارا» از اسمی استفاده کردیم که بچه ها در کتاب های فارسی با این اسامی مأنوس بودند، توجه کردیم. عروسک های معروف جهان که فرهنگ غرب را دنبال می کنند و ترویج می دهند هر کدام به یک نشان و عنوان مشخص معروف شده اند. ما هم باید از یک عنوانی استفاده کنیم که فرهنگ ایرانی را ترویج دهد این اصل قضیه «دارا و سارا» است.

اما روی دیگر سکه این است که این عروسک در ایران تولید شود یا در چین؟

این بحثیک مسأله فیزیکی است و مسأله ای فرهنگی نیست. ما فیزیک این نماد را طراحی کردیم و این طراحی، دارای نماد ایرانی است. از لحاظ کیفیت این عروسک در سال های گذشته در چین تولید شده است و این به فیزیک کار باز می گردد. در عین حال بنا داریم که با توجه به لزوم حمایت از تولید ایرانی و آن ابعاد اقتصادی که مقام معظم رهبری به ویژه امسال مطرح کردند که به بحثتولید ایرانی و مقام سازی اقتصاد در ایران پرداخته شود، اولویت مان بر این است که این کار را در ایران تولید کنیم. ولی این مهم که در ایران تولید شود و یا در چین، تأثیری در آن هدف اولیه ما ندارد چراکه بحثهمان طراحی نماد ایرانی است که آن، جایگاه خودش را دارد حتی اگر عروسک در کشور چین و یا یک کشور دیگر تولید شود.

بحثآن است که آن کارگاه چه کیفیتی را به ما ارائه می دهد آن هم از جهت فیزیکی. اگر کارگاه هایی که در ایران هستند که اکنون سفارش ساخت نمونه را به آنها داده ایم و آنها هم نمونه هایی را به دست مان رسانده اند، بتوانند این رقابت را ایجاد کنند. اولویت ما این است که این عروسک ها را در ایران تولید کنیم. ولی هنوز این اتفاق در ایران نیفتاده است.

در این زمینه البته منصرف نشده ایم و هنوز پیگیری می کنیم که بتوانند آن کیفیت را به ما عرضه کنند و اگر عروسک ها با این کیفیت به ما ارائه شود، تردیدی نیست که در ایران آنها را تولید خواهیم کرد چراکه عروسک ها باید از لحاظ بهداشتی و نوع جنس و چه از جهت ابعاد مختلف طراحی که روی آن صورت می گیرد، به گونه ای باشد که شکل و نماد اولیه آن حفظ شود.

* دعوت از افراد توانمند فرهنگی در کانون

آیا بهتر نیست که برای پیشبرد این کار از کارشناسان و طراحان اولیه پروژه دارا و سار در اتاق فکرتان دعوت به عمل آورید؟

طراحان اولیه عروسک از دوستان قدیمی ما در کانون هستند و ما با آنها در ارتباط هستیم. ارتباط ما با توانمندی هایی که در کشور موجود است، از جمله کسانی که با کانون کار کرده اند و مأنوس بوده اند و اثرات خوبی هم گذاشته اند، ادامه پیدا می کند و از آنها در اتاق های فکر دعوت می کنیم.

* تولید شخصیت های جدید عروسکی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

صحبت شما مبنی بر آن است که در سال ۹۳ شاهد تولید عروسک های «دارا و سارا» در کشور نخواهیم بود؟

تلاش داریم تا این عروسک ها را در کشور تولید کنیم آن هم تولید با کیفیت مناسب. و در حال حاضر همان روال قبل ادامه پیدا می کند تا ما بتوانیم شرایط مناسبی را در ایران فراهم کنیم. تولید «دارا و سارا» یک تجدید تولید است و چیز جدیدی نیست.

اتفاق جدیدی که شاید بشود در مورد آن صحبت کرد، به واقع این است که شخصیت های جدیدی را بتوانیم طراحی و آن پیوست فرهنگی را در کنار عروسک ایجاد کنیم. بتوانیم در کنار عروسک ها رمان و فیلم تولید کنیم به نحوی که یک ارتباط تنگاتنگ و هم پوشانی بین این تولیدات وجود داشته باشد. یکی از انتقادهایی که شاید به شیوه تولید کانون وجود دارد، این است که این تولیدات ارتباط منطقی با هم برقرار نمی کنند و هر بخشی تولید خاصی داشته و تولید خوبی هم بوده، اما نتوانسته است هم پوشانی با همدیگر داشته باشد. این مهم را تلاش خواهیم کرد تا ایجاد کنیم.

این ایده ممکن است در مورد شخصیت های «دارا و سارا» و یا در شخصیت عروسک های جدید شکل بگیرد. اما هنوز درباره این موضوع به جمع بندی عملیاتی نرسیدیم و اتاق فکر ما نیز دارند بر روی این مسأله کار می کنند.

درباره عروسک های جدید بیشتر توضیح دهید؟

هنوز این طرح در اتاق فکر کانون در حال بررسی است و بهتر است تا به نتیجه نرسیدن آن، چیزی گفته نشود.

برنامه کانون در نمایشگاه کتاب تهران چیست؟ آیا نوشت افزارهای «دارا و سارا» همانند سال گذشته به نمایشگاه کتاب خواهد رسید؟

بله، طبق روال گذشته در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران شرکت می کنیم و معمولاً هم همه ساله غرفه های کانون، جزو غرفه های پر بازدیدکننده به شمار می رود و از امتیازات ویژه ای برخوردار است.

امسال هم به همین ترتیب است و در حوزه کتاب، ما نیز کتاب های جدید تألیفی و ترجمه ای کانون را عرضه خواهیم کرد حتی در حال انتشار مجدد برخی کتاب های تجدید چاپی که مخاطبان زیادی دارد و جزو کتاب های پرفروش نیز به شمار می رود، هستیم و این آثار هم تا نمایشگاه بین المللی کتاب تهران آماده خواهد شد.

در کنار کتاب سایر محصولات کانون را مانند سرگرمی ها، عروسک ها و نوشت افزارهایی که وجود دارد، عرضه می کنیم.

آیا عروسک هایی هم در انبار باقی مانده که بخواهید آن را در نمایشگاه امسال به مخاطبان خود ارائه کنید؟

عروسک های «دارا و سارا» که بیشتر از نوع عروسک «سارا»، باقی مانده است، در حدی که در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه شود، وجود دارد. اگر چه تعداد عروسک های موجود در انبارهای ما هم اکنون زیاد نیست اما می توانیم تعدادی را در بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به مردم عرضه کنیم.

کانون امسال با چه تعداد کتاب به بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حضور می یابد؟

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بیش از ۵۰۰ عنوان کتاب تألیفی، ترجمه و تجدید چاپ در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران حضوری فعال خواهد داشت.

* ایجاد قفسه کتاب «خانه خانواده» در مراکز کانون

آقای حاجیانزاده شما چند فرزند دارید؟ آیا برای فرزندان خود هم از محصولات کانون استفاده میکنید؟

من دارای دو فرزند دختر و پسر هستم. که اکنون در سنی هستند که محصولات کانون برای شان زیاد قابل استفاده نیست. اما در زمانی که کودک و نوجوان بودند از کتاب های کانون خریداری می کردم.

از زمانی که شما مسئول کانون شده اید بارها به استان های کشور سفر کرده اید، بهترین خاطره ای که از این سفرها داشته اید چه بوده است؟

خانواده ها وقتی که فرزندان شان را به کانون می سپارند، این نشان دهنده آن است که اعتماد زیادی به ما دارند و حتی دو روزی که تهران را به دلیل بدی آب و هوایی تعطیل کرده بودند، وقتی به یکی از مراکز مراجعه کردم، دیدم که تعداد زیادی از کودکان و نوجوانان در مرکز ما هستند. یعنی مدرسه تعطیل شده بود و آنها به مرکز کانون آمده بودند. این مهم نشان می دهد که هم بچه ها علاقه مند هستند و هم خانواده ها به کانون اعتماد دارند و فرزندان شان را به ما می سپارند.

اما آن چیزی که توجه بنده را جلب و جذب کرده است، این بود که پدر و مادرها وقتی فرزندشان را به ما می سپارند شاید چندین ساعت در آن مکان می مانند تا فرزند خود را به منزل برگردانند. یعنی رفت و آمد برای والدین به سهولت میسر نیست و فضای داخلی کانون فضایی کودکانه است، این خانواده ها معمولاً در بیرون از محیط می ایستند و معطل می شوند. بنده وقتی این مهم را مشاهده کردم به ذهنم رسید که ما حتماً برای خانواده ها یک برنامه ای داشته باشیم که وقت آنها بیهوده اتلاف نشود.

به همین دلیل به دوستان گفتیم که برنامه ریزی کنند و در صورت امکان، مکانی را برای والدین در کانون مشخص کرده و کتاب هایی را برای آنان در نظر بگیرند. و در این زمینه کتاب هایی می تواند در اختیار آنها قرار بگیرد که در تربیت کودکان به خانواده ها کمک کند. در این فضای مستقل برخی مراکز کانون، خانواده ها می توانند بنشینند، به استراحت بپردازند و از کتاب ها استفاده کنند.

در برخی از مراکز که مکان مناسبی داشتند، گزارش رسید که این کار را انجام داده اند و قفس های را به عنوان قفسه کتاب «خانه خانواده» ایجاد کردند و انشاءالله بتوانیم آن را سر و سامان دهیم که کرامت خانواده ها حفظ شود و تکریم ارباب رجوع از آن طریق اتفاق بیفتد.

* نوع مدیریت در کانون اصلاً مدیریت تحکمی نیست بلکه یک مدیریت انسانی است

کار در کانون چگونه است؟

کار در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بسیار شیرین است و به تعبیری سهل و ممتنع یعنی هم بسیار شیرین، روان و دوست داشتنی و هم بسیار سخت و پیچیده است.

آن بخش سخت و پیچیده، احتیاج به ایجاد یک پشتوانه فکری دارد که بنده برای همین منظور اتاق فکر را در کانون تشکیل دادم و مشاورانی را در این حوزه دعوت به همکاری کردم.

این مسأله به یک پیگیری جدی هم نیاز دارد که کار از دست در نرود. یعنی این کار را هم خودم مراقبت می کنم و هم افرادی را مستقر کردم که همه کارها را پیگیری کنند تا این اقدام ها پراکنده نباشد.

در کانون برای مدیریت باید یک ارتباط بسیار انسانی و عاطفی نیز وجود داشته باشد چراکه مجموعه ما یک مجموعه فرهنگی، هنری است و نوع مدیریت در کانون اصلاً مدیریت تحکمی نیست بلکه یک مدیریت انسانی است و باید بتوانیم خودمان را با عواطف مربیان و هنرمندان مان تنظیم کنیم. به همین منظور تلاش کردم که یک آرامش روحی، روانی و عاطفی در حوزه کانون ایجاد شود، اینها سختی های کار است که بی گدار نمی توان به آب زد چراکه در کانون باید بسیار با احتیاط، تدبیر، آرامش و مراقبت کار را پیش برد.

ولی در نهایت کار در کانون، دوست داشتنی است به خاطر اینکه کار فرهنگی با بچه ها کلاً دوست داشتنی و شیرین است. یک وقت هایی که احساس می کنم از روابط اداری خسته شده ام، می گویم به مراکز کانون بروم و به بازدید بپردازم آنجا با بچه ها سر یک میز نشسته و با آنها صحبت می کنم. این کار را با توجه به اینکه از مدیریت ام در کانون زمان زیادی هم نمی گذرد، انجام می دهم. ولی در همین مدت بارها در مراکز رفتم و با کودکان و نوجوانان بر روی یک میز نشسته و با آنها صحبت کردم، برای شان هم قصه گفتم و هم قصه شنیدم که برایم بسیار شیرین و دوست داشتنی است.

* خوشبختانه کانون از کش و قوس های سیاسی و مسائل گزنده، به دور مانده است

کارمندان کانون هم به خاطر اینکه فضای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کاملاً کودکانه است، آن را دوست دارند. و در مجموع خوشبختانه کانون از کش و قوس های سیاسی و اقتصادی و مسائلی که به واقع گزنده است، به دور مانده است.

با توجه به اینکه از مدیریت شما چند ماهی نگذشته است اما بیشتر کارمندان کانون شما را مدیری لایق و از همه مهمتر حساس نسبت به بیت المال می دانند و امیدوارند که شما به معیشت و شرایط اقتصادی مربیان کانون توجه بیشتری داشته باشید؟

این نظر دوستان ما در کانون است. تلاش می کنم با کارمندان کانون همانند اعضای یک خانواده رفتار کنم و فضایی دوست داشتنی را ایجاد کنیم که الحمدلله این فضا وجود داشته و در حال تقویت است.

* مشاهده تبعیض حقوقی میانکارمندان کانون و سایر کارمندان دستگاه های دولتی

درباره معیشت کارکنان باید بگویم که آن چه حق کارکنان است از جهت حق و حقوق رسمی که دولت برای آنها تعیین کرده است و احیاناً ممکن است آن حق و حقوق احراز نشده باشد، تلاش خودم را می کنم که آنها به حق و حقوق خود برسند و کارمندان ما احساس نکنند که تبعیضی بین ما و سایر دستگاه ها وجود دارد چراکه الان حس می کنم چنین حسی در مجموعه هست که بین کارمندان ما و سایر کارمندان دستگاه های دولتی، تبعیض وجود دارد. به همین منظور در حال پیگیری این مهم هستم که اگر تبعیضی وجود دارد، جلوی آن را گرفته و جبران کنم. در این زمینه کمیته ای را تشکیل داده ام که کاملاً تخصصی است و به قوانین و مقررات کشور مسلط و اقداماتی هم داریم انجام می دهیم که به زودی به نتایجی خواهیم رسید.

مهمتر از آن، توجه کردن به کارمند است اینکه ما توجه داریم به کارمندان و آنها را می بینیم و بر روی مشکلاتشان کار می کنیم. همین برای کارمندان حائز اهمیت است که مدیرشان به فکر آنها است. ممکن است نتیجه کار، هر نتیجه ای باشد. هنوز البته هیچ نتیجه ای به دست نیامده اما همین که کارمندان ما از این برخورد راضی هستند، یعنی این که مدیر به فکرشان است.

* ایجاد رضایت مندی در کارکنان در واقع یک قدم بزرگ فرهنگی در کار کانون است

به همین منظور بنده در برابر کارمندان یک وظیفه جدی دارم. کارمند بودن در جایی همانند کانون تنها یک کار اجرایی، اقتصادی نیست بلکه کاملاً یک کار فرهنگی است یعنی مربی ما اگر آرامش و رضایتمندی از محیط کارش داشته باشد، بی تردید تأثیرگذاری آن بر روی مخاطب قوی تر خواهد بود و خلاقیت بالاتری را به خرج خواهد داد. و با تمام توان و قوا کار خواهد کرد. کار ما در کانون یک کار فرهنگی است، توجه به کارمند هم یک کار فرهنگی تلقی میشود و معتقدم اینکه بتوانیم مسأله معیشت کارمندان مان را به یک شکل متعارفی برسانیم، در واقع دست به یک کار فرهنگی زده ایم نه یک کار صرفاً اداری. از این منظر این را در اولویت قرار دادم و ایجاد رضایتمندی در کارکنان در واقع یک قدم بزرگ فرهنگی در کار کانون است.