نگرانی های وزیر نیرو از بحران آب در تابستان

به گزارش خبرگزاری مهر، حمید چیت چیان گفت: موضوع آب برای کشور ما بسیار مهم بوده و ضروری است که از ابعاد مختلف به این موضوع پرداخته و آگاهی های لازم به مردم داده شود. این در حالی است که مطالبی که درباره موضوع آب بیان می کنیم، بسیار عمیق و نگران کننده است که راهکار هم دارد؛ اما کلید حل مشکل آب تنها در دست مسئولان نیست و تمام مردم شامل شهروندان٬ روستانشینان٬ صنعت گران و کشاورزان باید کمک کنند تا بتوان موضوع بحران آب را مدیریت کرد.

وزیر نیرو افزود: بحران آب جدی است؛ چراکه در ۱۰ سال گذشته میزان آب تجدیدشونده کشور ۱۳۰ میلیارد مترمکعب بود؛ اما اکنون در اثر کاهش متوسط بارش ها از سالانه ۲۵۰ میلیمتر به ۲۴۲ میلیمتر، حجم آب تجدیدشونده به ۱۲۰ میلیارد مترمکعب کاهش یافته است.

وی تصریح کرد: با این اتفاق، میزان آب در دسترس کاهش یافته و با افزایش جمعیت، رشد و توسعه صنعت و کشاورزی و توسعه شهرنشینی مصارف آب به شدت بالا رفته است.

چیت چیان، با بیان اینکه در ابتدای انقلاب٬ سرانه آب تجدیدشونده هر ایرانی چهارهزار مترمکعب بود اما اکنون این رقم به کمتر از ۱۶۰۰ مترمکعب رسیده است، اظهار داشت: طبق استانداردهای موجود، مناطقی که کمتر از ۱۷۰۰ مترمکعب آب تجدیدشونده به ازای یک نفر داشته باشند، در معرض تنش آبی قرار دارند.

وی افزود: اگر کشوری تا ۴۰ درصد از آب تجدیدشونده خود را استفاده کند، قابل قبول است و بالاتر از ۴۰ در وضعیت نگران کننده و بالاتر از ۶۰ در مرحله بحران آبی قرار می گیرد و این درحالی است که ما الان ۸۰ درصد از آب تجدیدشونده را در کشور استفاده می کنیم.

چیت چیان خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها را یکی از علامت های بحران آب عنوان کرد و گفت: ۲۹۸ دشت از مجموع ۶۰۹ دشت کشور دارای بیلان منفی آب هستند و این ۲۹۸ دشت وضعیتی مشابه دریاچه ارومیه را دارند اما چون زیر زمین است، کسی مشاهده نمی کند.

وزیر نیرو افزود: شور شدن منابع آب زیرزمینی و کاهش جریان روان آب ها از علامت های بحران آب در کشور است. ضمن اینکه هم اکنون از نظر مقدار سرانه آب در مرحله تنش آبی و از نظر میزان آب تجدیدشونده در مرحله بحران آبی هستیم.

چیت چیان سپس با اشاره به فعالیت های صورت گرفته برای استحصال و مدیریت آب در کشور و ایجاد مخازن آبی، تصریح کرد: در سال های گذشته، وزارت نیرو و صنعت آب کشور کارنامه درخشانی از نظر ایجاد تاسیسات استحصال و مدیریت آب دارند.

وی با بیان اینکه تاکنون در کشور ۶۹۰ سد احداثشده است که توانایی تنظیم ۳۹ میلیارد مترمکعب و ذخیره سازی ۴۹ میلیارد مترمکعب آب را دارند، اظهار داشت: سدهایی که تاکنون ساخته شده و یا در حال احداثاست، افزون بر ۷۶ میلیارد مترمکعب آب را تنظیم می کنند و این درحالی است که ما بیش از ۴۶ میلیارد مترمکعب آب برای تنظیم نداریم.

وزیر نیرو عنوان کرد: سد ساوه برای ظرفیت ۱۳۰ میلیون مترمکعب آب ساخته شده اما بیش از ۳۰ میلیون مترمکعب آب در خود ندیده است. همچنین سد کرخه با ظرفیت هفت میلیارد مترمکعب، تاکنون بیش از ۲.۷ میلیارد مترمکعب آب در خود ذخیره نکرده است و نیروگاه سد سیمره نیز به دلیل کافی نبودن ذخیره آب، امکان راه اندازی پیدا نکرده است.

چیت چیان میزان بارش ها و روان آب ها در گذشته را بیشتر از زمان حاضر عنوان کرد و گفت: الان در اثر خشک سالی های پیاپی و تغییر اقلیم، میزان بارش ها و روان آب ها کاهش یافته است و سدهایی که ساخته شده، براساس محاسبه های پیشین وضعیت منابع آبی کشور بوده است.

وی افزود: ما باید با کمک دولت٬ مجلس، قوه قضاییه و مردم به مرحله مدیریت مصرف آب وارد شویم.

وزیر نیرو با بیان اینکه ما ۹۶ میلیارد مترمکعب از منابع آب تجدیدشونده را استفاده می کنیم، تصریح کرد: باید حجم مصرف آب تجدیدشونده را به ۷۲ میلیارد مترمکعب کاهش دهیم تا دریاچه ها٬ رودخانه ها و محیط زیست کمترین آبی را که نیاز دارند، تامین کنند.

وی ادامه داد: بیش از ۹۲ درصد از منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می شود و هشت درصد به صنعت و شرب اختصاص دارد و اگر ۱۰ درصد از مصرف آب در بخش کشاورزی کاهش دهیم، به اندازه بیش از کل مصارف صنعت و شرب آب ذخیره می شود که می توان برای صنعت٬ رودخانه و احیای دریاچه ها به کار برد.

چیت چیان بازده آبیاری در کشور را ۳۳ درصد اعلام کرد و گفت: این درحالی است که بازده آبیاری در کشورهای هم سطح و یا پایین تر از ایران بیشتر است و به عنوان مثالبازده آبیاری در لیبی٬ هند٬ مصر و سوریه به ترتیب ۶۰،۵۴، ۵۳ و ۴۵ درصد است.

وی افزود: متوسط مصرف آب کشاورزی در ایران ۹۲ درصد و این رقم در جهان ۷۰ درصد است و متوسط تولید محصول به ازای یک مترمکعب آب در ایران بین ۹۰۰ گرم تا یک کیلوگرم و در جهان ۲.۵ کیلوگرم است.

چیت چیان تاکید کرد: مدیریت مصرف در بخش کشاورزی به معنای تعطیلی کشاورزی٬ کاهش درآمد کشاورزان و یا کاهش تولید محصول نیست و ما به دنبال افزایش تولید در هر هکتار و مصرف آب کمتر و افزایش درآمد کشاورزان هستیم.

وزیر نیرو کاهش مصرف آب٬ افزایش درآمد و افزایش سطح تولید را با اجرای سه راهکار امکان پذیر توصیف کرد و گفت: بالا بردن بازده با آبیاری تحت فشار، تغییر نوع کشت و تغییر شیوه کشت و توجه به کشت صنعتی، میزان تبخیر و مصرف آب را کاهش می دهد و حتی با زیرکشت بردن مساحت کمتری از سطح زمین می توان محصول بیشتری تولید کرد.

وی درباره انتقال آب از یک حوزه به حوزه دیگر برای جبران کمبود آب، گفت: کارشناسان مدیریت آب در جهان بر این باور هستند که انتقال آب یک راه حل اساسی نیست و یک راه حل اضطراری است و باید برای حل مشکل آب با توجه به پتانسیل های آب هر منطقه تصمیم هایی اتخاذ کرد.

چیت چیان ادامه داد: ما در منطقه خشک و نیمه خشک قرار داریم و در شمال و جنوب از نعمت دریا برخوردار هستیم که باید از این نعمت استفاده کنیم اما شیرین سازی آب هزینه های زیادی دارد.

وی هزینه شیرین سازی یک مترمکعب آب بدون درنظر گرفتن هزینه های انتقال آن را ۰.۶ یورو عنوان کرد و گفت: به عنوان مثال، برای انتقال هر مترمکعب آب به کرمان بین پنج هزار تا ۱۰ هزار تومان بسته به نقطه مصرفی سرمایه گذاری لازم است و تنها باید از آب دریا برای مصارف شرب و صنعت استفاده کنیم و برای کشاورزی مقرون به صرفه نیست.

وزیر نیرو با بیان اینکه در انتقال آب باید به مسایل زیست محیطی و اجتماعی توجه کنیم، اظهار داشت: شرایط دریای عمان و خلیج فارس از دریای خزر متفاوت است و پساب تاسیسات آب شیرین کن که آب شور غلیظی است و موجب تغییر درجه حرارت آب می شود، تا یک شعاعی حیات ماهی ها را به خطر می اندازد.

وی تاکید کرد: دست کاری زیاد طبیعت خود مشکلات زیست محیطی زیادی به وجود می آورد که گاهی بری حل آن مشکل زیست محیطی، به هزینه های زیادی نیاز است ضمن آنکه طرح هایی که به دست کاری زیاد طبیعت متکی است، اغلب به نتیجه نمی رسند.

چیت چیان درباره تغییر تشکیلات سازمانی برای بهبود شرایط آب در کشور، گفت: ما این تجربه را در کشور داریم که در جایی که مشکلاتی وجود دارد، به سمت تغییر تشکیلاتی می رویم درحالی که مشکل این نیست و ما باید به سمت رفع مشکل اصلی برویم.

وی افزود: اتاق فکر آب در وزارت نیرو تشکیل شده است که استادان برجسته و کارشناسان خبره و شماری از وزسران پیشین نیرو و کشاورزی در نشست های آن حضور دارند و نتایج خوبی تاکنون از برگزاری این نشست ها حاصل شده است.

چیت چیان افزود: در نشست آخر به نتیجه رسیدیم که امکان مصرف نامحدود آب در بخش های مختلف حذف شود و در ۶۰۹ دشت موجود در کشور، میزان برداشت مجاز برای هر بخش مشخص شود و آن را برای اجرا به مسئولان هر بخش اعلام کنیم.

وی افزود: ما برای حل این موضوع، به همکاری نزدیک سازمان های ذیربط نیاز داریم که خوشبختانه در سال های گذشته شورای عالی آب با ریاست رییس جمهوری یا معاون اول وی برگزار می شود و در این شورا تا حدودی هماهنگی ها با سایر دستگاه ها به وجود می آید.

وزیر نیرو درباره جداسازی مصرف شرب از مصارف بهداشتی نیز گفت: در این مورد، مطالعه هایی در حال انجام بوده و فعالیت هایی در شهر قم صورت گرفته است و اجرای آن به منطقه جغرافیایی بستگی دارد.

به گفته وی، یکی از راهکارهای مدیریت مصرف، جداسازی شبکه شرب از شبکه بهداشتی است که برای اجرای این طرح در حال انجام مطالعه هستیم.

وزیر نیرو سپس با بیان اینکه ۱۲ طرح انتقال حوزه به حوزه آب با ظرفیت ۲.۱ میلیارد مترمکعب اجرا شده است که بیش از نصف این آب از سرشاخه های کارون تامین شده و به اصفهان منتقل می شود، گفت: براساس مصوبه شورای عالی آب، یک طرح انتقال آب دیگر فقط برای مصرف شرب باید در این بخش اجرا شود.

وی با بیان اینکه بعضی از دوستان اصرار دارند که انتقال آب از سد بهشت آباد به اصفهان ازطریق تونل به طول ۶۵ کیلومتر انجام شود، گفت: انتقال این آب ازطریق تونل راهکار مناسبی نیست چراکه با تجربه های ناموفقی که در گذشته در طرح هایی نظیر تونل انتقال آب کوهرنگ ۳، سرشاخه های دز به قمرود و نواحی غرب با پدیده خشک شدن چشمه ها٬ چاه ها و قنات ها مواجه شدیم، برای جلوگیری از این موضوع قرار شد آب ازطریق لوله و ایستگاه پمپاژ منتقل شود.

چیت چیان ادامه داد: با اجرای این کار، افزون بر تامین آب موردنیاز شرب اصفهان، حساسیت مردم چهارمحال و بختیاری برای خشک شدن ۴۰ تا ۵۰ چشمه برطرف می شود ضمن آنکه به نظر مردم خوزستان توجه شده است.

وی تاکید کرد: وزارت نیرو با انجام کارهای کارشناسی و بررسی در شورای عالی آب به این نتیجه رسید که این طرح را ازطریق لوله و ایستگاه پمپاژ آب اجرا کند.

چیت چیان درباره انتقال آب از دریای خزر به سمنان، گفت: از دید وزارت نیرو، این انتقال برای تامین آب شرب و صنعت توجیه اقتصادی دارد اما تاکنون سازمان محیط زیست با اجرای این طرح مخالفت کرده است و درصورت پیدا شدن راهکارهایی برای به حداقل رساندن آثار سوء زیست محیطی، این طرح اجرا می شود.

وی در ادامه با بیان اینکه بازچرخانی آب از سیاست های اصلی وزارت نیرو است، اظهار داشت: از پساب تولیدی حاصل از تصفیه خانه های فاضلاب بستگی به ویژگی های پساب می توان برای صنعت و گاهی اوقات با درنظر گرفتن استانداردهای آب کشاورزی، از آن در بخش کشاورزی استفاده کرد.

چیت چیان تاکید کرد: احداثتصفیه خانه های فاضلاب در مقیاس های بزرگ و کوچک قابل اجرا است.

وی با اشاره به تجربه سایر کشورها در استفاده از پساب، گفت: در آلمان برای هر ساختمانی یک تصفیه خانه وجود دارد که پساب تصفیه شده برای مصرف سیفون و فضاهای سبز استفاده می شود ضمن آنکه در استرالیا که کشور پربارشی است، با ایجاد منبع هایی بر روی ساختمان ها، آب جمع آوری شده از باران برای مصارف آبیاری فضای سبز و سیفون استفاده می شود.

وزیر نیرو با بیان اینکه حدود ۲۳۷ میلیون مترمکعب آب از زاینده رود و چاه ها برای صنایع منطقه اختصاص یافته است که با تصویب شورای عالی آب، بخشی از این آب به کشاورزان و مصارف شرب اختصاص می یابد و آب صنعت از پساب تصفیه خانه های فاضلاب تامین می شود، گفت: ۳۷ میلیون مترمکعب آب ازطریق بازچرخانی تامین می شود و صنایع موظف به ایجاد سامانه های بازچرخانی آب هستند.

وی خاطرنشان کرد: براساس تصمیمی که در اسفندماه سال گذشته گرفته شد، دست کم یک نفر از اعضای هیات مدیره شرکت های زیرمجموعه وزارت نیرو، باید از اعضای هیات علمی دانشگاه ها باشند که با این اقدام از ظرفیت های دانشگاه در حل مشکلات صنعت آب استفاده شود ضمن آنکه رشته های جدیدی برای مدیریت آب در ایران ایجاد می شود.