شبیخون هالوین

برگزاری مناسبت‌های فرهنگی در هر قوم و ملتی سبقه‌ای طولانی داشته و براساس باورها و نظرات مردم هر دیاری شکل می‌گیرد. آداب و رسوم و خرده فرهنگ‌ها در بین جوامع مختلف هرکدام به فراخور اعتقادات و آیین آن مرز و بوم تعریف شده و لزوما نمی‌تواند مورد قبول همگان قرار گیرد.

بااین‌حال برخی از این برنامه ها از دیوارهای فرهنگی کشورها عبور کرده و در بین سایر ملل نیز جایگاه پیدا کرده و مورد اقبال واقع می‌شود.

در عین حال توجه به این موضوع حائز اهمیت است که هر ملتی ریشه و تاریخ خود را دارد و بایستی متولیان فرهنگی آن در برابر ورود کالاهای فرهنگی وارداتی اعم از برنامه‌ها و جشن‌های مختلف تا کالاها و ابزار مختلف حساس بوده و از جانب احتیاط با آن برخورد کنند.

آنچه طی سالیان اخیر نه به صورت گسترده بلکه جسته و گریخته در بین جوانان کشورمان مشاهده می شود رواج برخی مناسبت های فرهنگی غربی است که بدون توجه به آثار و تبعات آن و نیز ریشه و خاستگاه آن ترویج پیدا کرده و آرام آرام جای خود را در بین برخی خانواده ها پیدا می کند.

بانگاهی به صفحات اجتماعی این روزهای جوانان شاهد هستیم که برخی مناسک غربی در روز و موعد خاص خود در میان جوانان هوادار پیدا کرده و برای قبل و بعد آن برنامه ریزی هم صورت می گیرد.

یکی از این مناسبت ها هالوین است که قدمتی دیرین در تاریخ مسیحیت داشته و در کشورهای غربی و این روزها در بسیاری از کشورها طرفدارانی دارد.

هالووین یک جشن مسیحیت غربی و بیشتر سنتی است که با عید مقدسان مرتبط است و مراسم آن سه شبانه‌روز ادامه دارد و در روزهای پایانی ماه اکتبر برگزار می‌شود. بسیاری از افراد در این شب با چهره‌های نقاشی شده، لباس‌های عجیب یا لباس‌های شخصیت‌های معروف، چهره و ظاهری که به‌نظرشان ترسناک باشد خود را آماده جشن می‌کنند؛ همچنین کودکان برای قاشق‌زنی برای جمع‌آوری نبات و آجیل به در خانه دیگران می‌روند. این جشن را مهاجران ایرلندی و اسکاتلندی در سده نوزدهم با خود به قاره آمریکا آوردند. از نمادهای هالوین یک کدو تنبل است که درون آن را خالی کرده و برای آن چشم و ابرو و دهان به صورتی ترسناک درمی‌آورند و با روشن کردن شمع در درون کدوتنبل به آن جلوه‌ای ترسناک می‌دهند.

دکتر داود نعمتی انارکی استاد ارتباطات و مدرس دانشگاه در پاسخ به این پرسش «رسالت» که آیا برگزاری اینگونه مراسم ها در جامعه ایرانی می تواند موجب آسیب های فرهنگی و اجتماعی به ویژه برای نسل جوان محسوب شود می گوید: خوشبختانه جامعه ایرانی از فرهنگ غنی و بسیار محکمی شکل گرفته که به نظر نمی رسد اینگونه برنامه ها بتواند به ساختار آن لطمه ای وارد آورد. با اینحال این نکته را هم باید مدنظر داشت که جوان امروزی به دلیل شتابی که در عصر ارتباطات و توسعه بوجود آمده به اطلاعات و اتفاقات روز دنیا به خوبی واقف است و بر اساس همین آگاهی تلاش می کند تا نیازها و خواسته های خود را بر این مبنا تأمین نماید.

وی ادامه داد: یکی از مشکلاتی که امروزه در حوزه فرهنگی با آن روبه رو هستیم عدم توجه به علایق و سلایق نسل جوان است و باتوجه به کمبود تفریحات و فضای شاد مجاز برای آنها شاهد هستیم که برخی از آنها به سمت وسوی مناسبت ها و جشن های غربی گرایش پیدا کرده و بدون اینکه از چند و چون آن مطلع باشند به آن گرایش پیدا می کنند.

این استاد دانشگاه تهاجم فرهنگی دشمنان را در مقاطع مختلف یادآور شد و خاطر نشان کرد: اگر به نامه های فرهنگی متناسب با هنجارها و آداب وسنن قوی ملی و مذهبی خودمان متمرکز نشویم و توجه نشان ندهیم، آنوقت نمی توان انتظار داشت که مردم و به خصوص جوانان تحت تاثیر مؤلفه ها و نشانه های فرهنگ غرب قرار نگیرند. بپذیریم که فرهنگ ایرانی از قوت و اعتبار بالایی برخوردار است و بر مسئولان است که بر مؤلفه های آن متمرکز شوند و سرمایه گذاری کنند. اگر در این خصوص سهل انگاری شود که تا حدودی هم سهل انگاری و بی توجهی شده است، آن وقت شاهد گسست فرهنگی در جامعه و بین نسل های مختلف خواهیم بود. باید با شناخت جامع و کامل از داشته هایمان شرایطی را فراهم کنیم تا نسل جوان بتواند خلأ های خود را پر کرده و نیازی به پرداختن به جشن هایی نظیر هالوین و ولنتاین نداشته باشد. وی ادامه داد: یکی از مشکلاتی که امروزه در حوزه فرهنگی با آن روبه رو هستیم عدم توجه به علایق و سلایق نسل جوان است و باتوجه به کمبود تفریحات و فضای شاد مجاز برای آنها شاهد هستیم که برخی از آنها به سمت وسوی مناسبتها و جشن های غربی گرایش پیدا کرده و بدون اینکه از چند و چون آن مطلع باشند به آن گرایش پیدا می کنند.

این استاد دانشگاه تهاجم فرهنگی دشمنان را در مقاطع مختلف یادآور شد و خاطر نشان کرد: اگر برای برنامه های فرهنگی دشمنان که همگی برای تخریب نسل جوان و از بین بردن داشته های فرهنگی ما صورت می گیرد چاره جویی نکنیم شاهد گسست فرهنگی در جامعه خواهیم بود. به عقیده من بر متولیان فرهنگی کشور واجب است تا با شناخت جامع و کامل از داشته های فرهنگی کشورمان شرایطی را فراهم آورند تا نسل جوان بتواند خلأ های خود را پر کرده و نیازی به پرداختن به جشن هایی نظیر هالوین و ولنتاین نداشته باشد.

در ادامه دکتر علیرضا شریفی یزدی جامعه شناس و استاد دانشگاه نیز در گفت و گو با «رسالت» ضمن بیان این نکته که متأسفانه طی سال های اخیر نتوانسته ایم آن‌چنان که باید و شاید برای جوانان‌مان جشن ها و مراسم های شاد تدارک دیده که امروزه شاهد گرایش آنها به سمت و سوی برنامه های مناسبتی غربی هستیم خاطرنشان کرد: طبق آمار معتبر جهانی کشور ما از لحاظ شادی و شادمانی در رتبه های بسیار پایینی قرار دارد و جوانان ما در عطش بهانه ای برای شادی قرار دارند. مطالعات نشان می دهد نسل دهه ۶۰ تا ۸۰ علاقمندی زیادی به شادی و نشاط دارند و این تمایل در نسل های دهه ۷۰ و ۸۰ بسیار بیشتر است و این نگاه آنها به این حوزه بسیار متفاوت تر از سایر نسل هاست.

وی ادامه داد: به همین دلیل و اینکه نتوانسته ایم این خلأ را پر کنیم شاهد گرایش آنها به سمت مناسبت های غربی که عموما با شادی و نشاط همراه هستند قرار داریم و برنامه هایی نظیر هالوین و ولنتاین مورد اقبال آنها قرار گرفته است.

دکتر شریفی یزدی با اشاره یه این نکته که با این اتفاق بیشتر از آنکه شاهد تهاجم فرهنگی باشیم شاهد ناتوانی در پر کردن اوقات فراغت جوانان هستیم ادامه داد: برای اینکه بتوانیم در برابر این مشکل چاره جویی کنیم نیازمند یک برنامه ریزی واقع بینانه هستیم تا براساس آن برنامه ریزی های حوزه فرهنگی جوانان ما براساس نیازها و خواسته های آنان شکل بگیرد نه براساس ذهنیات ما بزرگترها که عموما در دهه ۱۰ تا ۴۰ به دنیا آمده ایم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید از همه ظرفیت های فرهنگی خود برای پاسخگویی به نیاز جوانان باید استفاده شود گفت: اگر این اتفاق نیفتد جامعه جوان ما دچار از خود بیگانگی شده و از فرهنگ غنی خود دور می شویم. اگر این اتفاق بیفتد به قول معروف جامعه دچار اتمیزه یا ذره ای شدن پیش می رود و جامعه از درون تخلیه شده و ذره ذره از فرهنگ خود دور می شود. از اثرات این اتفاق برتر پنداشتن فرهنگ دیگران و کوچک شمردن فرهنگ داخلی است که اثرات بسیار منفی به دنبال خواهد داشت. شریفی یزدی سپس به اباهه گری در برگزاری جشن هایی نظیر هالوین در بین جوانان و خانواده ها پرداخت و تأکید کرد: شاید در نگاه اول به نظر بیاید که یک جشنی برگزار شده و تمام می شود اما این جشن آداب رسومی دارد، نشست و برخاستی دارد که به همراه آن می آید. در نتیجه شاهد حمله به سبک زندگی ایرانی اسلامی هم خواهیم بود و آرام آرام و با گسترش آن مناسبت ها و فرهنگ خانواده ما را تغییر می دهد که قطعا به ضرر ما و به سود کشورهایی است که صادر کننده این فرهنگ هستند.

این جامعه شناس همچنین به گسست بین نسلی در صورت رونق برگزاری اینگونه جشن ها در خانواده های ایرانی اشاره کرده و می گوید: اگر برای مقابله با باب شدن اینگونه برنامه ها چاره اندیشی نشود در بلند مدت تبدیل به تفاوت میان نسلی و پس از آن به شکاف بین نسلی و در نهایت به گسست میان نسلی خواهیم رسید که در آن والدین با فرزندان خود به زبان مادری حرف می زنند اما حرف هم را درک نمی کنند و باعث انقطاع فرهنگی می شود، درحالی که باید ارزش ها و هنجارها در طول زمان و آرام آرام نسل به نسل با زبانی که برای هردوطرف قابل فهم باشد منتقل شود. شریفی یزدی سپس به بیان راهکار برای حل این مشکل پرداخته و با اشاره به اینکه باید خلأها را بشناسیم و با استفاده از متخصصینی که در این حوزه ها مطالعه دارند و عالمان دینی که به علم روز آشنا هستند برای رفع این معضل گام برداریم گفت: به عقیده من برای شناخت نیازهای نسل امروزی باید متخصصانی که از نظر سنی قرابت و نزدیکی بیشتری با آنها دارند وارد عمل شده و فرهنگ سازی

کنند. اینکه نسل دهه ۱۰ و ۲۰ بخواهند برای نسل جوان نسخه فرهنگی بپیچند چندان معقول به نظر نمی رسد و باید مناسب ترین برنامه ها و جشنها و برنامه های شاد مجاز برای نسلی که تشنه نشاط و شادابی است تعریف و ترسیم شود.