بهترین روش درمان سردی دست و پا از نگاه طب سنتی

طیف گسترده‌ای از دلایل در ایجاد سردی اندام‌ ها موثرند و این اتفاق لزوما با قرارگرفتن در معرض سرما مرتبط نیست.  اما هر چه هست طب سنتی راهکارهای مفیدی برای درمان سردی دست و پا معرفی میکند که در این مطلب می خوانیم.

سردی دست نشانه چیست؟

سردی دست حتی هنگامی که در یک محیط سرد قرار ندارید، بسیار شایع است. در اغلب موارد، داشتن دست سرد بخشی از واکنش طبیعی بدن برای تنظیم درجه حرارت خود بدن است و جای هیچ گونه نگرانی ندارد.

اما اگر دستانتان همیشه سرد است، به خصوص اگر با تغییر رنگ همراه است، می‌تواند یک هشدار تلقی گردد.

به عنوان مثال، سردی دست می‌تواند مربوط به مشکل اعصاب، یا گردش خون و یا آسیب بافت دست و انگشتان باشد. اگر در معرض سرمای شدید قرار گرفته اید و دست شما سرد است، مراقب نشانه های یخ زدگی باشید.

از دیگر علائم و نشانه هایی که باید بسیار مراقب آن باشید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرد شدن پا و یا انگشتان پا
•  تغییرات رنگ پوست دست مثل آبی و یا سفید شدن آن
• بی حسی یا سوزش
•  زخم های باز و یا تاول
• سفت شدن یا سخت شدن پوست

چه کاری می­توانیم برای سردی دست و پا انجام دهیم؟

بدن انسان طوری طراحی شده است که دمای خود را تنظیم می­نماید. وقتی بیرون سرد است، بدن شما مطمئن می‌شود که خون جاری به ماهیچه و اندام‌های حیاتی را حفظ می‌کند تا آن‌ها را گرم نگه دارد. این امر می‌تواند میزان جریان خون را به دست‌ها و پاهای شما تغییر دهد و باعث شود که سردی دست و پا را تجربه کنید. این طبیعی است. رگ‌های خونی، هنگام سرد شدن، در دست و پاهای شما منقبض می‌شوند (اسپاسم) تا از اتلاف گرما در شریان­های حیاتی و مهم شما جلوگیری شود.

برخی افراد هستند که بدون یک بیماری زمینه­ ای، دارای دست و پاهای سردتری هستند. این یک حالت و شرایط متداول است. زمانی که دست‌ها و پاهای شما به طور طبیعی سردتر از سایر نقاط بدن هستند، ممکن است فقط لازم باشد در هوای سرد احتیاط بیشتری بکنید تا از آن‌ها محافظت کنید.

اما اگر پاها و دستان شما دائماً سرد است و این حالت برای شما ناراحت کننده است و یا اگر علائم بیشتری مانند تغییر رنگ انگشتان را مشاهده می­کنید، کارهای بیشتری وجود دارد که می‌توانید انجام دهید.

در اینجا می­توانید پیرامون احساس سرما در دست و پا و آنچه می­توانید در درمان سردی دست و پا انجام دهید بیشتر بدانید.

اگر اغلب در مکان­های سرد حضور دارید

بعضی از افراد در محیط­های بسیار سرد کار می­کنند، زندگی می­کنند و یا بازی می­کنند. افرادی که در حوزه بسته­ بندی گوشت یا در سردخانه­ ها فعالیت می­کنند، پرسنل نظامی، کوهنوردان، شکارچیان، افراد فعال در حوزه سیم­ کشی هوایی و کارگران امداد و نجات از افرادی هستند که به لباس‌های محافظ خاص نیاز دارند تا آن‌ها را تا جای ممکن گرم نگه دارند.

بودن در یک محیط بسیار سرد، خطر سرمازدگی، آسیب‌های دائمی به دست‌ها و پاها و یخ زدگی دست و پا را به همراه دارد. به علاوه، این خطر وجود دارد که توانایی کار تجهیزات اضطراری با سرمای شدید مختل گردد.

منابع معتبر در حال بررسی این موضوع هستند که آیا کار کردن در یک محیط دائماً سرد به شما کمک می‌کند که به آن عادت کنید و از آسیب و صدمه جلوگیری کنید یا خیر. بنابر گفته مرکز بهداشت و ایمنی کار کانادا (CCOHS)، برخی افراد می‌توانند سرما را تحمل کنند. برای مثال، ماهیگیران می‌توانند با دستان برهنه در هوای بسیار سرد کار کنند.

این مرکز خاطر نشان کرده­است که زنان در معرض خطر بیشتری از آسیب سرما خوردگی قرار دارند، زیرا دست‌ها و پاهای آن‌ها سریع­تر سرد می شود.

علل ایجاد سردی دست و پا

بسیاری از عوامل موجب سردی دست و پا می­شوند. بدن شما دارای یک پایه و واکنش طبیعی به دمای سرد است. شایع­ترین شرایط مرتبط با سلامتی که می­تواند باعث ایجاد سرما در اندام و سردی دست و پا شود، مربوط به گردش خون ضعیف یا آسیب عصبی در دست­ها یا پاها است. برخی از احتمالات درباره علت سردی دست و پا را در ادامه بررسی می­کنیم:

آنمی (کم خونی)

آنمی شرایطی است که تعداد گلبول­های قرمز خونِ سالم و دارای عملکرد مناسب نسبت به حالت طبیعی و نرمال کمتر است. این مشکل از کمبود آهن ناشی می­شود. وقتی کمبود آهن دارید، گلبول‌های قرمز شما ممکن است به اندازه کافی هموگلوبین (پروتئین پر از آهن) نداشته باشند تا اکسیژن را از ریه‌های شما به بقیه بدن منتقل کنند. در نتیجه موجب یخ زدگی دست و پا می­شود.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

یک آزمایش خون می‌تواند مشخص کند که آیا خون شما دارای سطح پایینی از آهن است یا خیر. خوردن غذاهایی که سرشار از آهن هستند (مثل سبزیجات پر برگ مانند اسفناج) و مصرف مکمل‌های حاوی آهن می‌تواند به کاهش سردی دست و پا کمک کند.

بیماری­های شریانی

وقتی سرخرگ‌ها باریک و یا ناکارآمد هستند، جریان خون را به ساق پا و پاهایتان کاهش می‌دهد. انواع مختلفی از بیماری‌های قلبی وجود دارد.

بیماری عروق محیطی (PAD) که حدود یک سوم افراد بالای ۵۰ ساله و مبتلا به دیابت را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. به طور معمول، هنگامی که انباشته شدن پلاک روی دیواره‌ای رگ‌های خونی رخ می­دهد باعث آسیب به دیواره شریانی در اندام تحتانی می شود.

فشار خون اولیه که به شریان‌های ریه‌ها آسیب می‌رساند و اغلب موجب بروز سندرم رینود می­شود.

علائم بیماری عروق محیطی علاوه بر سردی دست و پا عبارتند از:

زمانی که ورزش می‌کنید در پاهایتان احساس درد می‌کنید.

بی‌حسی و یا احساس سوزن سوزن شدن در پاها

زخم‌های روی ساق پا و پاها که بسیار کند بهبود می­یابند.

علائم فشار خون اولیه عبارتند از:

دشواری تنفس

خستگی

سرگیجه

اگر این علائم را به همراه سردی دست و پا دارید، پزشک خود مراجعه کنید. درمان هر چه زودترِ بیماری شریانی می‌تواند منجر به نتیجه بهتری شود.

دیابت

گردش خون ضعیف: گردش خون ضعیف نشانه‌ای از دیابت است، به ویژه در اندام­های تحتانی که می‌تواند موجب سردی دست و پا شود.

بیماری‌های قلبی: دیابت همچنین ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی و باریک شدن شریان­ها (به دلیل آترواسکلروز) را افزایش می‌دهد که هر دو ممکن است منجر به سردی دست و پا شود.

آسیب عصبی: آسیب عصبی (نوروپاتی محیطی) به ویژه در پاهای شما، یکی از عوارض جانبی دیابت است. این بیماری از میزان بالای قند خون در مدت‌زمان طولانی ناشی می‌شود. یکی از نشانه‌های اولیه احساس سوزن سوزن شدن در دست و پاها است.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

مهم است که میزان قند خون خود را ثابت و تا جای ممکن نزدیک به حد نرمال نگه دارید. هم چنین اگر آسیب عصبی داشته­اید، پاهای خود را به دقت بررسی کنید تا زخم‌هایی را که ممکن است احساس نکنید، پیدا کنید، چرا که ممکن است عفونی شده باشند.

هیپوتیروئیدیسم (کم­کاری تیروئید)

کم ­کاری تیروئید شرایطی است که در آن تیروئید شما دارای فعالیت کمی است و هورمون‌های تیروئید کافی تولید نمی‌کند تا عملکرد متابولیک بدن شما به درستی انجام شود. این بیماری زنان را بیش از مردان تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و در سنین بالاتر از ۶۰ سال شایع­تر است.

احساس سرما در دست و پا، یکی از نشانه‌های کم­کاری تیروئید است. علائم دیگر عبارتند از خستگی، درد و سفتی مفاصل، خشکی پوست، ریزش مو، و افسردگی.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

پزشک با آزمایش خون می­تواند تشخیص دهد که آیا شما کم ­کاری تیروئید دارید. درمان اصلی یک مکمل هورمونی ترکیبی است که روزانه مصرف می شود.

سندرم رینود

سندروم رینود که به بیماری یا عارضه رینود نیز مشهور است، شرایطی است که موجب می­شود انگشتان یا گاهی سایر قسمت­های بدن احساس سرما یا بی­حسی کنند. این عارضه در نتیجه تنگ شدن شریان ­ها در دست یا پاها اتفاق می­افتد که باعث می شود خون از گردش خون طبیعی بازداشته شود و موجب سردی دست و پا می­شود.

سندرم رینود ممکن است باعث شود که رنگ انگشتان شما تغییر کند و سفید، آبی یا قرمز شود. زمانی که گردش خون شما به حالت عادی برگشت، دستان شما ممکن است دچار خارش، سوزن سوزن شدن، لرزش و تورم شود.

رینود در اثر دمای سرد یا استرس ایجاد می شود. دلیل معین و دقیق رینود کاملاً تشخیص داده نشده است. رینود به دو نوع اصلی تقسیم می شود. بیشتر افراد، مبتلا به رینود اولیه هستند که بیماری رینود نامیده می­شود.

هنگامی که یک شرایط پزشکی دیگر باعث بروز رینود می‌شود، به آن رینود ثانویه گفته می‌شود، که پدیده رینود نیز نامیده می‌شود.

آنچه شما می توانید انجام دهید!

درمان­ های رینود شامل داروهایی است که گردش خون را بهبود می­بخشد و رگ­های خونی شما را گسترش می­دهد و باز می­کند. اما بسیاری از افراد به هیچ درمانی احتیاج ندارند. برای برخی از افرادی که رینود شدید را تجربه می­کنند، صحبت با پزشک در مورد داروهایی مانند داروهای اختلال نعوظ و کرم موضعی نیتروگلیسیرین موضعی ممکن است مفید باشد.

سندرم رینود ناشی از سایر وضعیت­ ها

برخی از دلایل رینود ثانویه به قرار زیر است:

اسکلرودرما: یک بیماری خود ایمنی که عموماً منجر به سخت شدن پوست می شود. این بیماری اغلب با رینود همراه است.

لوپوس (لوپوس اریتماتوز سیستمیک): یکی بیماری خود ایمنی دیگر است که می­تواند باعث ایجاد رینود شود.

سندرم تونل کارپال دست: این سندرم که به دلیل گرفتگی عصب مدیان بوجود می­آید باعث بی­حسی و ضعف در دست شما می­شود و غالباً با رینود همراه است.

کمبود ویتامین ب 12

کمبود ویتامین ب 12 می­تواند علائم نورولوژیکی از جمله احساس سردی دست و پا، بی­حسی یا سوزن سوزن شدن را به شما منتقل کند.

ویتامین ب 12 به طور طبیعی در گوشت و فرآورده های لبنی یافت می­شود و برای حفظ گلبول­های قرمز سالم بسیار حائز اهمیت است. بدن ویتامین ب 12 تولید نمی­کند، بنابراین باید آن را از غذاهایی که می­خورید دریافت کنید.

علائم دیگر کمبود ویتامین ب 12 عبارتند از:

خستگی

مشکلات حرکتی و تعادل

کم خونی

رنگ پریدگی پوست

تنگی نفس

زخم­های دهان

مشکلات شناختی

آنچه شما می توانید انجام دهید!

یک تست خون می‌تواند نشان‌دهنده کمبود ویتامین ب 12 باشد. درمان می‌تواند شامل گرفتن یک مکمل خوراکی، دریافت ویتامین ب 12 و تغییر رژیم غذایی شما باشد.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن باعث آسیب به رگ‌های خونی شما در سراسر بدن می‌شود که در نتیجه آن رگ­های خونی تنگ ­تر می­شوند و این امر می­تواند منجر به سردی دست و پا شود.

با گذشت زمان، سیگار کشیدن می‌تواند به رگ‌های خونی در قلب شما آسیب برساند و باعث می‌شود قلب شما برای پمپاژ خون از بدن دچار اختلال شود. این به خصوص روی قسمت تحتانی بدن و پاها تأثیر می­گذارد و منجر به سردی دست و پا می­شود.

کاری که شما می‌توانید انجام دهید!

برای ترک سیگار تلاش کنید. افراد متخصص حرفه‌ای، درمان‌ها و حتی برنامه‌هایی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند تا پیشرفت خود را کنترل و آنالیز کنید.

راه‌هایی برای گرم کردن پاها و دست‌ها

مهم نیست که چه چیزی باعث سرمای دست و پاهای شما شده است، این مهم است که آن‌ها را براحتی گرم کنید. در اینجا راه‌هایی برای رفع سردی دست و پا ارائه می­شود:

در انتخاب لباس­ها محتاط باشید

کلاه، دستکش، جوراب گرم و یک کت گرم در هوای سرد بپوشید. برای گرم نگه داشتن اندام­های حیاتی خود لایه لایه لباس بپوشید و لباس‌های تنگ نپوشید. برخی افراد روسری یا ژاکت­ های یقه اسکی را برای گرم نگه داشتن خود مفید می­دانند.

به بچه‌ها کمک کنید بدانند چه کاری در زمان سرما باید انجام دهند: در مورد کودکان، اطمینان حاصل کنید که آنها لباس گرمی می‌پوشند و به آنها بگویید اگر احساس سرما می‌کنند، داخل خانه ‌شوند.

جوراب و پاپوش بپوشید

اگر داخل خانه سرد است، یک ژاکت و جوراب گرم بپوشید.

هر روز ورزش کنید

برای بهبود جریان خون هر روز ورزش کنید از جمله پیاده­روی.

یک نرمش سریع انجام دهید

سعی کنید از حرکت پروانه برای حرکت دادن خون خود استفاده کنید. در حالی که نشسته هستید انگشتان پایتان را تکان دهید و با پاهای خود دایره‌ای بکشید. اگر عضلات سفت هستند، با هر انگشت حلقه­ هایی را در هوا بکشید. برای بهبود جریان خون، حلقه­ های گسترده­ای را در هوا با دست­ های خود ایجاد کنید. این کار به بهبود سردی دست و پا کمک می­کند.

مرتب در فضای اطراف حرکت کنید

وقت بگذارید حداقل هر نیم ساعت از بلند شوید تا به حرکات کششی یا پیاده­ روی بپردازید.

از پدهای گرم­ کننده برقی استفاده کنید

پدهای حرارتی الکتریکی در اندازه‌ها و سبک‌های مختلف ارائه شده است که می‌توانید برای قسمت‌های مختلف بدنتان از آنها استفاده کنید.

برای پا، از یک پد گرمایشی در قسمت تحتانی کمر استفاده کنید

از پدهای گرمایشی در نواحی حساس بدن مانند کمر و پاهایتان در هنگام استراحتِ شب استفاده کنید. این کار می‌تواند به رگ‌های خونی شما کمک کند که باز شوند و خون بیشتری به پاهای شما وارد کنند و درنتیجه از یخ زدگی دست و پا جلوگیری می­شود.

چیز گرمی را در دستانتان نگه دارید

یک نوشیدنی گرم را در دستتان داشته باشید تا سردی دست و پا را کاهش دهید.

ماساژ سریع

دست‌ها و پاهای خود را تند و سریع ماساژ دهید.

دستگاه­ های گرمایشی را در دسترس داشته باشید

هنگامی که در سرمای بیرون هستید و سردی دست و پا دارید از وسایل گرمایشی یکبار مصرف یا دارای قابلیت استفاده مجدد برای گرم کردن دست و پاهایتان استفاده کنید. فروشگاه­ های آنلاین این لوازم را به فروش می­رسانند.

طب سنتی برای بهبود یا رفع سردی دست و پا چه راهکارهایی دارد؟

در وهله اول اگر به هر یک از بیماری های زمینه ای که در بالا به آن اشاره شد، مبتلا هستید، ابتدا در جهت درمان آن بکوشید، در غیر این صورت راهکارهای زیر می تواند تا حدودی موثر باشند و مشکل شما را رفع نمایند.

توصیه های غذایی

افرادی که به سردی دست و پا‌ دچار هستند باید از مصرف غذا‌های با طبع سرد و غذاهایی مانند غذا‌های ساندویچی، سوسیس، کالباس، کنسرو شده، شیرینی‌های قنادی، نوشابه‌های گازدار و غذا‌های حجیم و چرب به خصوص در وعده شام پرهیز کنند.

مبتلایان به سردی پا‌ها باید از غذا‌های با طبع گرم و‌ تر مانند گوشت گوسفند، بلدرچین و انجیر در رژیم غذایی خود استفاده کنند.

افزایش مصرف میوه و سبزی های تازه به مقدار کافی، غلات سبوس دار، گوشت کم چرببه ویژه در مبتلایان به کم‌خونی نقش موثری در گرم کردن بدن دارد.

اگر سردی پا‌ها ناشی از کم‌خونی باشد، افراد باید از ترکیب تره، جعفری و اسفناج خرد شده به همراه غذا استفاده کنند، همچنین آنها می‌توانند عدس را با پیاز بپزند (در صورت نداشتن غلبه سودا) و موقع مصرف مقداری گلپر و فلفل قرمز به آنها اضافه و میل کنند اما زیاده روی نکنند.

ماساژ و روغن مالی

ماساژ دادن دست و پاها یک راه ساده و درمانی برای برگرداندن گرما می‌باشد و همچنین باعث تحریک و افزایش جریان خون در اندام‌های شما می‌شود.

همچنین ماساژ با روغن‌های گرم مانند بادام تلخ، سیاه‌دانه، اسپند، سقز، دارچین، زنجبیل، بابونه و کنجد هم به برطرف شدن سردی دست و پاها کمک می‌کند.

یا مقداری روغن زیتون، نارگیل یا کنجد را به مدت چند ثانیه در مایکروویو گرم کنید. سپس آن را روی دست و پاهای سرد خود اعمال کنید و به آرامی و به مدت ۱۰ دقیقه از روی پا تا انگشتان خود را ماساژ دهید.

این کار را با دست و پای دیگر نیز تکرار کنید. پس از ماساژ، دستکش نخی و جوراب پنبه‌ای بپوشید. این کار را هر شب قبل ار خوابیدن و یا در صورت لزوم یکبار دیگر در طول روز انجام دهید.

حتی می‌توانید مقداری از تکه‌های زنجبیل را در آب جوشانده و بعد از ۱۵ دقیقه پاهای خود را با آن ماساژ دهید.

استفاده از جوراب یا پاپوش

استفاده از جوراب یا پاپوش در فضای داخلی می‌تواند یکی از راه‌های گرم کردن پا و جلوگیری از هدر رفتن حرارت پا به‌ ویژه برای کسانی که در خانه خود فرش و یا سیستم گرمایش از کف ندارند باشد.

بادکش گرم پاها و استفاده از کرسی هم به گرم شدن پا‌ها بسیار کمک می‌کنند.

حمام دست و پا

نصف لیوان نمک طبیعی را در یک لگن پر از آب گرم حل کنید. سپس به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه پاهای خود را در آن گذاشته و ماساژ دهید. این کار را دو بار در هفته انجام دهید تا نتیجه‌ی آن را ببینید.

این موضوع قبل از خواب بسیار مفید خواهد بود. افرادی که آسیب عصبی دیابتی دارند باید از آب داغ در پا‌های خود خودداری نمایند.

مقداری از برگ‌های اسطوخودوس را به‌اندازه‌ی یک‌شب در آب سرد خیس کنید. سپس برگ‌ها را به یک وان آب گرم اضافه کنید و دست‌وپاهای خود را در آن بگذارید.

طب سوزنی

یکی از مشکلاتی که باعث سردی دست ‌و پاها می‌شود، کاهش جریان خون است. برای بهبود گردش خون بهتر است که طب سوزنی را امتحان کنید. طب سوزنی به باز شدن مسیر خون کمک کرده و سردی دست و پای شما را بهتر می‌کند.

البته جهت انجام این روش باید با پزشک خود مشورت نمایید.

زالودرمانی

زالو درمانی در صورت نیاز زیر نظر متخصص طب سنتی پس از اصلاح طبع هم از دیگر مواردی هستند که به رفع سردی پا‌ها کمک می‌کند.

ورزش‌هایی مؤثر برای درمان سردی انگشتان دست ‌و پا

برای جلوگیری از سردی انگشتان پا ها، ابتدا به مدت ۱ دقیقه بر روی انگشتان پای خود بایستید و سپس به پاشنه برگردید. این ورزش را به مدت ۱۰ دقیقه تکرار کنید تا گردش خون شما در پاها بهبود ببخشد.

اگر هنگام خواب و یا زمانی که نشسته‌اید، احساس سرما و سردی در دست و پا خود داشتید، ورزش زیر بین ۱۰ تا ۲۰ بار تکرار کنید.

مچ هر دو دست یا پای خود را از مفصل در جهت و خلاف عقربه‌های ساعت بچرخانید.

در صورت سرد شدن پاهای خود سعی کنید یک‌تکه پارچه و یا هر اشیای را که روی زمین است، به‌وسیله‌ی انگشتان پای خود بلند کنید. این کار باعث افزایش گردش خون در پاهای شما می‌شود.

فعالیت جسمی مانند راه رفتن، شنا، دو یا دوچرخه سواری روند گردش خون به کف پا را بهبود می‌بخشد.

تحرک و ورزش ملایم مانند پیاده‌روی هم موجب می‌شود تا گرمی بدن (طبع دَم) افزایش پیدا کند.