طرز تهیه حلوا برای مراسم ختم به همراه تزئین سینی حلوا
حلوا مورد علاقه اهل بیت علیهم السلام بوده و در مستحبب بودن افطار با حلوا، احادیثى نیز وارد شده است.
«حلوا»، عنوان عمومى دستهاى از خوراکهاى روزانه در جهان اسلام بوده که از ابتدا جنبه عرفى و صِحّى داشته و به تدریج جنبه آئینى و شعائرى پیدا کرده است. حلوا مورد علاقه اهل بیت علیهم السلام نیز بوده و در مستحب بودن افطار با حلوا، احادیثى نیز وارد شده است.
در این مطلب طرز تهیه انواع مختلف حلوا را به شما آموزش خواهیم داد.
حلوا چیست ؟
حلوا نوعی شیرینی معروف ایرانی است. حلوا انواع مختلفی دارد و برحسب نوع آن ممکن است برخی مواقع به عنوان شیرینی برخی مواقع به عنوان دسر یا برخی موارد نیز در پخت یک غذا یا شیرینی دیگر مورد استفاده قرار گیرد. بهطور مثال در پخت و تهیه رنگینک از حلوای آرد یا همان حلوای سیاه یا ترحلوا استفاده میشود.
از انواع مشهور حلوا میتوان به ترحلوا، حلوا شکری، حلواهویج، حلواگردویی، حلوا ارده، حلوا لوز، حلوادورنگ و غیره اشاره کرد.
با وجود اینکه حلوا انواع بسیار زیاد و مختلفی دارد ولیکن هرجا صحبت از حلوا میشود فکر افراد به سمت همان حلوای آرد میرود که برای فاتحه خواندن بر سر مزار و سنگ قبر اموات پخش میشود، میرود.
مواد اولیه تهیه حلوا برحسب نوع آن مختلف است. برای نمونه حلوای آرد گندم از مخلوط شدن آرد سفید گندم با روغن آفتابگردان و شیره انگور و هل و گلاب و مغز پسته و زعفران و به جای شیره میتوان شکر استفاده کرد بر روی آتش شدید به دست میآید.
حلوا به سبب نیروزا بودن از خوراک هاى همیشگى سفره افطار مسلمانان است. در استحباب افطار با حلوا احادیثى نیز وارد شده است. نوع خاصى از حلوا به نام کاچى معمولاً براى جبران ضعفِ قواى بدنى به مادرانِ تازهزا توصیه مىشده است.
مصرف حلوا از ابتدا جنبه عرفى و صِحّى داشته و به تدریج جنبه آیینى و شعائرى پیدا کرده است. مشخصترین وجه مصرف آیینىِ حلواها در مراسم مختلفِ ـ تولد، ازدواج و مرگ ـ مشاهده مىشود. رسم تعارف حلوا در مراسمِ خاکسپارى و مجالس ترحیم در نزد بسیارى از اقوام مسلمان رایج است، چنانکه «خوردنِ حلواى کسى» کنایه از مرگ و پایان کار اوست.
در عزاداری هاى مذهبى به ویژه در محرم و رمضان نیز، طبخ حلوا و خیرات کردن آن بسیار معمول است. حلوا از اجزاى ثابت بیشتر سفرههاى نذرى هم هست که تهیه آن گاه به صورت دسته جمعى انجام مىشود. وقف مبالغى براى اِطعامِ طلاب و مسافران و واردان به مدارس علمیه با نان و حلوا به طور دائم یا در برخى ایامِ سال در ادوار گوناگون مرسوم بوده است. از اطعام نمازگزاران و مستمعانِ وعظهاى دینى با نان و حلوا نیز گزارشهاى بسیارى هست.
حلوا همواره از مهمترین خوراکهاى جشنى جهان اسلام بوده و اطعام با آن تقریباً در همه جشنها و اعیاد دینى و غیردینى در سرزمینهاى اسلامى رواج داشته است. گاه خلفا و امیران و صاحب منصبان دولتى در این اعیاد به ویژه در عید فطر و قربان، سفرههاى رنگین شامل حلواهاى گوناگون تدارک مىدیدند
تاریخچه حلوا
حلوا از مخلوط های متنوعی تهیه می شود که در مناطق مختلف جهان از جمله خاورمیانه، آسیای مرکزی،جنوبی و همچنین بالکان، قفقاز، اروپای شرقی، مالت، شمال آفریقا، شاخ آفریقا با اسامی و اشـکال متنوعـی وجــود دارد. در برخــی از فرهنگ های هندی، به عنوان یک سوپ شیرین شناخته شده است.
اولین دستور پخت آن مربوط به قرن 16 میلادی در کتاب Arabic Kitab al-Tabikh ( به لاتین The Book of Dishes) می باشد.همانطور که میدانید حلوا از آرد گندم تهیه میشود. گندم نیز از دیرباز با آیینهای سوگواری و غلبه روح بر پَلشتی مرگ در ارتباط بودهاست. در آیینهای سوگواری بینالنهرینی و زرتشتی، نان جز چیزهایی است که به مردگان تقدیم میشد. نانی که از گندم پخته میشود. وجود روغن در پخت حلوا ضمن آنکه دو جهان گیاهی و حیوانی را به هم پیوند داده، نشاندهندهی وحدت و اتحاد کیهانی نیز هست. نوعی ازآن در شهر بهبهان پخته می شود که با آردبرنج پخته می شود. در این نوع حلوا برنج خرد یا آرد شده را به همراه روغن ، شکر ، هل ، گلاب پخت می کنند و پس از دم کشیدن برنج به قسمت های مخروطی شکل تقسیم و با دارچین تزیین می کنند و در ایام محرم بین عزاداران تقسیم می کنند.
انواع حلوا
بسته به نوع مواد اولیه استفاده شده و محل جغرافیایی پخت، حلوا میتواند طعمها و شکلهای مختلفی داشته باشد و با در نظر گرفتن تأثیر لهجههای محلی در نامگذاری انواع مختلف حلوا شکل میگیرد:
- حلوا تره
- حلوا هویج
- حلوا برنجی (گندی یا حلوا تر) مخصوص بهبهان
- حلوا گل سرخ
- حلوا شکلات فندقی
- حلوا پسته ای
- حلوا هل و بادام
- حلوا لوز
- حلوا گردویی
- حلوای شیر (حلوا شیرازی، مناسب ماه رمضان)
- حلوا ارده
- حلوا دورنگ
- حلوا اوماج
- حلوا سیاه
- حلوا زعفرانی
- حلوا خرمایی
- حلوا سوهانی
- حلوا زنجبیل (زنجفیل)
- و نام گذاری بر اساس شکل تزئین
- حلوا رولی (رولتی)
- حلوا شطرنجی
خواص حلوا
- حلوا دارای طبع گرم است.
- حلوا دارای خاصیت افزایش انرژی است و از قدیم الایام مورد استفاده بوده است و رفع خستگی می کند.
- نوع خاصى از حلوا به نام کاچى معمولاً براى جبران ضعفِ قواى بدنى به مادرانِ تازهزا توصیه مىشده است.
- حلوای سیاه اردبیل در درمان برخی از بیماریها نظیرلاغری ، کمردرد ، دردهای مفصلی موثر است و به هضم غذا نیز کمک میکند.
- حلوا سیاه بدلیل ترکیبات خاص بکار رفته در آن بسیار مقوی و مغذی بوده و برای تقویت کلی بدن بسیار مناسب میباشد
- و در قدیم الایام که در برخی نقاط استان اردبیل بدلیل عدم وجود امکانات شهری زمستانهای طولانی و سردی را تجربه می نمود ،
- شهروندان از حلوا سیاه بعنوان آذوقه زمستانی ( در مواقع کمبود غلات و ….. ) بعنوان غذا استفاده می نمودند تا زمستان را سپری کنند.
خواص حلوا برای کودکان
- انواع حلوا به خصوص حلوا شکری کالری بالایی دارد بنابراین برای کودکان و افراد مسن مفید است زیرا انرژی مورد نیاز بدن را تامین می کند.
- کودکان برای تقویت قدرت یادگیری، حافظه و بهبود عملکرد ذهنی خود بهتر است در وعده صبحانه حلوا شکری مصرف نمایند.
- بعضی از کودکان و نوزادان به کنجد حساسیت دارند که باید توجه کنید به این موضوع که حلوا ارده انها را دچار حساسیت نکند.
- از یک سالگی به بعد کم کم می توانید حلوا ارده را وارد غذای نوزاد خود کنید.
خواص حلوا در بارداری
- یکیاز مواد معدنی حیاتی در بدن انسان به خصوص در مادران باردار که میتوان به آن اشاره کرد، کلسیم است.
- بههمین دلیل حلوا شکری و حلوا ارده به دلیل ارده فراوان با توجه به تامین کلسیم در بدن برای خانمهای باردار و یا شیرده نیز بسیار توصیه شده است.
- حلوا شکری و حلوا ارده با توجه به تامین کلسیم در بدن مادر باردار، نقش بسزایی در ضریب هوشی جنین و تقویت حافظه او میگذارد.
- درنتیجه مصرف حلوا شکری و حلوا ارده برای افراد باردار، کمک شایان توجهی به رشد فکری و مغزی جنین می کند.
- بایستی به این نکته توجه کنیم که در دوره سه ماهه آخر بارداری، مصرف کلسیم در بدن مادر و رشد جنین،
- به دلیل تکامل سیستم مغزی و عصبی جنین افزایش مییابد.
- ازسوی دیگر حلوا شکری و حلوا ارده به دلیل داشتن مقدار قابل توجهی ارده به عنوان فراوردهای غنی در تامین منگنز
- ، مس، آهن، روی، فسفر و منیزیم بر افراد باردار و همچنین در رشد جنین نقش بسیار ویژهای دارد.
- افراد بارداری که دچار کم خونی هستند و یا از فقر آهن در رنجند،
- میتوانند از حلوا شکری و حلوا ارده به عنوان یک مکمل غذایی غنی در مصرف روزانه سبد غذایی خود گنجانده و استفاده کنند.
- ناگفته نماند که حلوا شکری و حلوا ارده به دلیل خواص آنتی اکسیدان که در کنجد موجود است،
- در تقویت سیستم ایمنی خانم باردار و جنین نیز نقش عمدهای دارد.
حلوا محبوبترین غذای اسلامی
عربها سفره را بدون حلوا ناقص مىدانستند. حلوا از پربسامدترین خوراکهاى ذکر شده در متون عربىِ دوره اسلامى است. این خوراک مورد علاقه پیامبر اکرم صلى اللّه علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام نیز بوده است. ظاهراً پیامبر حلوایى به نام مَجیع را که با خرما و شیر تهیه مىشد، بسیار خوش مىداشت. و خود در جشن عروسى حضرت فاطمه سلام اللّه علیها حلواى خَبیص تهیه کرد.
حلوا روزانه و به مقدار زیاد در دستگاه خلفا طبخ مىشد، به ویژه آن که برخى خلفا از جمله مکتفى و مقتدر به آن علاقه داشتند. در آشپزخانه برخى دولتمردان دوره خلفا از جمله ابوالحسن بن فرات (متوفى ۳۱۳) نیز عدهاى پیوسته مشغول طبخ حلوا بودند.
در ادوار متأخرتر بیش از همه این سنّت در آشپزخانههاى دستگاه سلاطین عثمانى تداوم یافت و حلواجیان در حلواخانههاى مطبخهاى سلاطین عثمانى در مقیاسهاى بزرگ به طبخ انواع حلوا مىپرداختند.
مصرفِ حلوا هم به صورت روزانه و هم در موقعیت هاى آئینى، تنوع بسیار چشمگیرى از این خوراک در جهان اسلام پدید آورده است. علاوه بر مصرف روزانه، طبیبان طب سنتی نیز مصرف حلواهاى گوناگون را توصیه مىکردند به ویژه براى جبران کمبود حرارتِ داخلى بدن و طبعِ سردِ افراد.
حلوا در جمع صوفیان
صوفیان علاقه وافرى به حلوا داشتند و به ویژه در خانقاهها و زاویهها، تهیه حلوا و اطعام صوفیان و نیز واردان با آن معمول بود.[۲۷] در میان اهل فتوت، حلوا غذایى مبارک و تحفهاى تلقى مىشد که جبرئیل از بهشت براى آدم علیهالسلام آورده بود. قلندران، حلوا را نماد تواضع و خلقخوش مىدانستند و در مراسم تشرفِ خود، حلوایى به نام جَفْنَه (خفیه) بر سر سفره مىنهادند که گاه از شهرى به شهر دیگر فرستاده مىشد.
ضیافت هاى حلواى صوفیان و اهل فتوت در قلمرو عثمانى به ویژه در قونیه، بسیار معروف بود. و در این میان، حلواى مقدس بکتاشیان و آیین حلواپزىِ دستهجمعى (حلوا صحبتلرى) شهرت بسیار داشت. ضیافت حلوا در عثمانى در اواسط بهار که بیشتر رسمى صوفیانه بود، در برخى دورهها باشکوه بسیار و با حمایت دربار برگزار مىگردید، چنانکه در دوره حکومت احمد سوم (۱۱۱۵ـ۱۱۴۳ ق) این ضیافت با حضور شاعران، نویسندگان، نوازندگان، خوانندگان و جز آنها بین یک هفته تا ده و گاه سى روز به طول مىانجامید. و حتى نوعى قصیده ویژه این نوع ضیافت در ادبیات ترکى عثمانى رایج بوده است. این علاقه صوفیانِ تُرک به حلوا، تا حدى بسامد زیادِ ذکر حلوا در اشعار مولوى را توجیه مىکند.
طرز تهیه حلوا برای مراسم ختم
مواد لازم:
- شکر: ۱ لیوان
- آب: ۱ و ۱/۲ لیوان
- گلاب: ۱/۳ لیوان
- زعفران آب کرده: ۵ قاشق غذاخوری
- پودر هل: ۱/۴ قاشق چایخوری
- روغن مایع: نصف مقدار آرد، یک لیوان (ابتدا داغ شده و پس از تفت دادن آرد به آن اضافه میشود)
- آرد نان سبوسدار یا آرد سنگک: ۲ لیوان
- کره: ۵۰ گرم (پس از اضافه کردن همه مواد به آرد به آن اضافه میشود)
- برای تهیه شیره حلوا باید شکر، آب، گلاب، زعفران و هل را مخلوط کنید و درون قابلمهای روی حرارت ملایم قرار دهید تا ۵ دقیقه بجوشد، روغن را نیز داخل قابلمهای بریزید تا داغ شود؛ آرد را ۲ بار الک کنید سپس داخل ظرفی بریزید و با حرارت کم شروع به تفت دادن کنید.
- آرد را آنقدر تفت دهید تا رنگ آرد کرم شود. بسیار مراقب باشید آرد شما ته نگیرد (با قاشق مرتب آرد را هم بزنید)؛ پس از آنکه رنگ آرد کرم شد روغن داغ را به آرد اضافه کنید و خوب مخلوط نمایید تا آرد سرخ شود و رنگ آرد طلایی شود.
- حرارت را کم کنید و شیره داغ (مخلوط آب و شکر که از قبل آماده کردهاید) را اضافه کنید، پس از اضافه کردن همه مواد را خوب مخلوط کنید سپس کره را اضافه کنید و هم بزنید تا حلوا خودش را بگیرد و به روغن بیفتد. سپس حلوا را داغ درون ظرف بریزید و با پسته، پودر نارگیل و … تزئین کنید.
نکات طلایی برای تهیه حلوا برای مراسم ختم و ترحیم
بهترین آرد برای حلوا آرد نان و بخصوص آرد سنگک میباشد؛ میتوانید این حلوای خوشمزه را با نان شیرینی میکادو (نان بستنی) نیز سرو کنید، برای این کار به همان صورت داغ روی یک لایه نان حلوا بریزید و کامل پخش کنید سپس رویش نان دیگری قرار دهید و پس از خنک شدن بصورت شیرینی برش بزنید.
اگر در زمان درست کردن حلوا درون مخلوط آرد و روغن گلولههای ریزی مشاهده کردید با رد کردن آرد از یک صافی بزرگ این مشکل برطرف خواهد شد، میتوانید قبل از اضافه کردن آرد به روغن یک بار آرد را الک کنید تا این مشکل به وجود نیاید؛ برای دادن رنگ بیشتر به حلوا میتوانید ۲ قاشق غذاخوری پودر کاکائو در زمان اضافه کردن آرد به روغن بریزید، طعم کاکائو درون حلوا مشخص نیست.
آرد حلوا چیست ؟
آرد مورد استفاده برای تهیه حلوا، معمولا آرد گندم است. برای تهیه حلوا بهتر است از آرد نان سنگک استفاده کنید. حلوای تهیه شده از این آرد حلوای لطیفتر و خوش طعمتری خواهد بود.
علت شل شدن حلوا چیست ؟
اگر میزان شربت موجود در حلوای شما زیاد باشد، حلوا شل خواهد شد. برای رفع این مشکل کافیست مقداری بیشتر حلوا را روی گاز قرار داده تا مایع اضافه آن بخار شود. البته باید توجه داشته باشید که این کار کیفیت حلوای شما را کاهش خواهد داد. به همین دلیل توصیه میشود شربت را کمکم به حلوا اضافه کنید. همچنین اگر از روغن مایع برای تهیه حلوا استفاده کنید احتمال شل شدن حلوا زیاد خواهد بود.
علت گلوله شدن آرد حلوا چیست ؟
علت گلوهگلوله شدن حلوا این است که آرد را قبل از پختن الک نکردهاید. حتما قبل از شروع به پخت آرد را به خوبی الک کنید.
نکات پخت حلوا
- بهترین آرد مورد استفاده در تهیه حلوا آرد گندم، آرد سنگک، آردهای غنی شده و آرد سبوسدار میباشند و در صورت استفاده از این آردها، حلوای مغذیتری بدست خواهد آمد. نکته قابل توجه این است که این آردها نسبت به آرد سفید زمان بیشتری برای تفتدادن احتیاج دارند.
- برای تهیه حلوای روشنتر میتوانید زمان تفتدادن آرد را کمتر کنید و از مقدار زعفران بیشتری در تهیه حلوا استفاده کنید.
- برای اطمینان از گلوله نشدن حلوا، آرد را یک مرتبه قبل از تفت دادن آرد و یک مرتبه بعد از تفت دادن، الک کنید.
- بهتر آن است که آرد را به تنهایی تفت دهید و سپس به آن روغن را اضافه کنید، در این صورت تغییر رنگ آرد محسوستر است. همچنین به این نکته توجه داشته باشید که پس از افزودن روغن، آرد همچنان تفت داده میشود و زیاد تفت دادن آرد باعث تیره شدن رنگ حلوا میشود. برای جلوگیری از تیره شدن رنگ حلوا میبایست ابتدا یک قاشق از آرد را با کمی روغن مخلوط کنید. با این روش تشخیص رنگ حلوا آسانتر میشود. توصیه به شما این است که مدت زمان تفت دادن آرد را کاهش دهید و اگر تمایل به تیرهتر شدن حلوا داشتید بعد از افزودن روعن حلوا را با روغن بیشتری تفت دهید.
- نکته دیگر در مورد میزان شیرینی این دسر محبوب است. زمانی که حلوا هنوز داغ است شیرینی آن بیشتر به نظر میرسد. همچنین بهترین روش برای افزودن شیرینی به حلوا، درست کردن شهد است و بهتر است از اضافه کردن شکر به تنهایی بپرهیزید.
- بهترین راه برای اضافهکردن زعفران و گلاب به حلوا این است که به شهد اضافه شوند. اگر میزان شهد کم باشد، حلوا بافت منسجمی پیدا نخواهد کرد. نکته مهم در مورد شهد این است که شهد باید با دمای گرم به حلوا اضافه شود. اگر شهد سرد باشد مخلوطکردن حلوا سخت میشود و انسجام کافی میسر نمیگردد.
- برای تهیه شهد نیازی به قوام آمدن شهد نیست، حل شدن شکر در آب به تنهایی کفایت میکند.
- زعفران حلوا را باید کاملاً سایید و درشت نباشد چون در حلوا دیده میشود.
- اگر شهد را بیش از اندازه به حلوا اضافه کردید و حلوا شل شد، بهتر است حلوا را مجددا روی حرارت ملایم قرار دهید تا آب اضافی آن تبخیر شود.
- اگر شل بودن حلوا به دلیل اضافهکردن بیش از اندازه روغن بود، توصیه به شما این است که مقدار دیگری آرد اضافه کرده و آن را با حلوا تفت دهید.
- بهتر است از قاشق چوبی برای هم زدن آرد و شربت استفاده کنید.
- استفاده مناسب از میزان روغن و کره ارتباط مستقیمی با کیفیت حلوا دارد. اگر بیش از اندازه از روغن استفاده کنید، روغن میبندد و کمتر از معمول استفاده کردن از روغن موجب ترک خوردن حلوا میشود.
- روغن جامد به خوب سرخ شدن آرد و پوک شدن آن کمک میکند. کره طعم مطلوبی به حلوا میدهد و روغن مایع برای براق شدن حلوا استفاده میشود.
- برای تهیه حلوا به خصوص در فصل سرد روغن جامد به تنهایی گزینه مناسبی نمیباشد، چون استفاده از روغن جامد باعث سفت شدن حلوا و ظاهر و مزهی بد آن خواهد شد.
- برای تهیه حلوا برای صد نفر، از ۱۰ پیمانه آرد استفاده نمایید.
- مقدار داده شده برای شربت حلوا باید دقیقاً رعایت شود. شربت حلوا مانند شربت مربا، نیازی به قوام آمدن ندارد و هنگامی که شکر کاملاً ذوب شد، باید آن را از روی حرارت بردارید. نکته اساسی در افزودن شربت حلوا، زمان و چگونگی افزودن آن به آرد است. هنگامیکه رنگ آرد تفت داده شده به رنگ موردنظر تغییر کرد، تابه را از روی حرارت برداشته و شربت ولرم را طی دو تا سه مرحله به آن اضافه کرده و مرتباً هم بزنید تا کاملاً به خورد آرد برود. سرعت و کیفیت همزدن حلوا بسیار مهم است، زیرا درغیراین صورت، شربت جذبِ آرد نشده و حلوای رقیقی به دست خواهد آمد، بنابراین ناچار به حرارتدادن مجدد حلوا خواهید شد که این کار، احتمالِ سوختن حلوا و شکرک زدن آن را بیشتر میکند.
- نکته آخر این که، برای تزیین حلوا، اجازه دهید حلوا کمی خنک شود چراکه حلوای گرم به خوبی فرم نخواهد گرفت.
تزئین سینی حلوا
ارسال نظر