تفاوت های سینمای غرب با سینمای ارزشی

به گزارش مشرق،پس از هر انقلابی حساس ترین مسئله، موضوع تداوم و آینده انقلاب بوده است از این منظر در گزارش حاضر تلاش می کنیم تا با توجه به اهمیت آینده انقلاب اسلامی ایران و با در نظر گرفتن فشار های بین المللی علیه آن با استفاده از شیوه سناریونویسی اسلامی به عنوان یکی از شیوه های آینده پژوهی به طرح برخی از روش های سناریونویسی اسلامی بپردازیم.

فرج الله سلحشور چهره نام آشنای عرصه هنر انقلاب اسلامی است که خدمات ارزنده اش هیچگاه فراموش شدنی نیست.

سلحشور که خود متولد قزوین است، اما نه دلسوز این دیار؛ بلکه دغدغه مند تفکر ترویج و گسترش فرهنگ اسلام در مرزهای جهانی است.

به همین منظور و برای آشنایی بیشتر در این حوزه گفت وگویی ترتیب دادیم با فرج الله سلحشور نویسنده و بکارگردان سینما و رسانه ملی که در ادامه می آید.

*پیشینه داستان نویسی چیست و آیا در صدر اسلام داستان نویسی یا قصه گویی وجود داشت؟

در زمان گذشته در صدر اسلام یک گروه از یهودی ها بودند که در اطراف مدینه داستان هایی که از تورات شنیده بودند را برای مردم نقل می کردند و بعد ها به تحریک بزرگانشان داستان های قرآن را هم سعی می کردند، تغییر دهند، به این ترتیب چیزهایی را اضافه کرده و انحراف هایی را در درونش ایجاد می کردند که به اینها قصیصین می گفتند.

آنها برای مردم در بلاد مختلف نقش بازی می کردند و با گفتن قصه برای مردم قصه هایی را که خودشان آنها را هدف مندانه تغییر داده بودند، سعی در ایجاد انحراف در دین اسلام و تاریخ آن می کردند و همچنین سعی می کردند در تأیید خودشان و محکم کردن موقعیت خود این قصه ها را تنظیم کرده و این قصه ها را برای مردم بازگو کنند که بسیار هم تأثیر منفی در جوامع اسلامی گذاشتند.

*با به وجود آمدن فیلم در دوره کنونی این کار به چه صورتی ادامه پیدا کرد؟

این کار در طول تاریخ ادامه پیدا کرد تا زمانی که فیلم اختراع شد، آنها دیدند که فیلم زبانی بسیار گویاتر از قصه گویی و داستان پردازی است، به همین دلیل از این فرصت استفاده کردند و بعد از چند سال اول اختراع فیلم سازی آنها بسیار هدفمند از این ابزار استفاده کردند و قصه های خودشان را به مردم انتقال دادند.

* مبانی سناریونویسی آنها چگونه به وجود آمد؟

چون در آن تاریخ آنها تجربه کرده بودند که اگر می خواهند قصه هایی را که برای مردم نقل می کنند، واقعی باشد و اگر تغییری درونش ایجاد نشود در جهت تحکیم فرهنگ و اعتقادات و تاریخ یک ملت گام برداشته اند، به همین دلیل در ابتدا لازم بود که یک سری مبانی برای کار خود تعریف کرده و اصولی برای خودشان داشته باشند.

وقتی ما قصه ای را برای مردم بازگو کنیم، یعنی آن قصه را تأیید کرده ایم، به همین دلیل آنها از ابتدا سعی کردند در قصه گویی تغییر و انحراف ایجاد کنند و همچنین در فیلم سازی به قصه هایی می پرداختند که در قصه آن تغییر ایجاد کرده بودند و دیگر آن اثر اصالت و سندیت را نداشته باشد و به این شکل مبانی فیلم سازی دنیا را تنظیم کردند.

* مبانی سناریونویسی هالیوودی در حال حاضر چیست؟

مبانی سناریونویسی هالیوودی به پنج اصل تقسیم بندی شده است که انسان محوری یا اومانیسم، مادی گرایی یا امپریالیسم، دروغ پردازی یا خلاقیت، توهم یا درام و پرداختن به زیبایی ظاهری این پنج اصل را تشکیل می دهد.

* در خصوص انسان محوری یا اومانیسم توضیحاتی بفرمایید.

انسان محوری یا اومانسیم یعنی اینکه خدا، ایمان و ارزش های دینی در زندگی ما نقشی نداشته باشد و انسان محور زندگی باشد، به این معنا که انسان نظرات خودش را در مورد پدیده هایی که در داخل فیلم اتفاق می افتد، تعریف کرده و نظر خودش را به جامعه تعلیم داده و یا دیکته کند.

در موضوعاتی مانند مشکلی از اجتماع و یا خانواده که به آن می پرداختند، نظر انسان و نظر شخص مطرح بود و شخصی می آمد نظر خودش را در قالب یک داستان به جامعه بیان می کرد و این مسئله در حقیقت همان انسان محوری یا اومانیسم بود که یک رکن از سناریو نویسی موجود در دنیا است.

* در خصوص مادی گرایی یا ماتریالیسم توضیحاتی بفرمایید.

رکن دوم در هالیوود ماتریالیسم یا مادی گرایی است، یعنی اثبات آنکه هستی را خدا خلق نکرده و جهان از ماده است؛ به دلیل آنکه وقتی خدامحور و خالق همه هستی باشد پرداختن به آن یعنی پرداختن به درستی ها، ترویج راستی ها و حقیقت ها.

به این دلیل آنها که نمی خواستند راستی ها و حقیقت ها برای مردم گفته شود و خدا محور باشد، آنها مادی گرایی را محور فیلم هایشان قرار دادن و همچنین گرایش به ماده، دنیادوستی، نسل پرستی، پول پرستی، تجمل گرایی و شهوت پرستی و همان چیز های مادی که انسان ها به خاطر آن در حال زندگی کردن هستند.

* در این مبانی سینمای هالیوود، دروغ گویی چه جایگاهی دارد؟

وقتی ما واقعیتی از یک داستان را بیان می کنیم، آن داستان ایجاد سازندگی می کند و اگر غربی ها هم می خواستند دروغ بگویند، کسی حرف آنها را قبول نمی کرد، به همین دلیل کلمه دروغ را عوض کرده و به جای آن از کلمه خلاقیت استفاده کردند.

آنها شروع کردند افکار خودشان را در بین نویسندگان رواج دادند و به آنها گفتند که شما یک داستان بنویسید که واقعی نباشد، چون طوطی وار می شود و باید درونش تغییر و نوآوری ایجاد کنید که این مسئله همان انحراف ایجاد کردن در قصه های واقعی بود.

* چهارمین رکن از مبانی فیلمنامه نویسی هالیوودی که مطرح کردید تخیل گرایی بود در این خصوص توضیح دهید.

تخیل گرایی به دو بخش تقسیم می شد، تخیل متصل به هم و تخیل منفصل از هم که غربی ها نوع دوم را هدف سازی کردند؛ یعنی خیال پردازی بدون حق که اسم آن را هم درام گذاشتند با درام یک نوع جذابیتی که زائیده تخیل بود و تخیلی که به هیچ وجه نشود حقیقت را پیدا کرد، اتفاق می افتد.

نوعی از تخیل در سینما می تواند تحقق پیدا کند یعنی سناریو موضوعی را ارائه می دهد که وقتی انسان به عقلش مراجعه کند، برایش قابل درک و وقوع است.

اما گاهی برخی از این تخیل های داستانی با هیچ منطقی قابل ارزیابی نیست و تنها برای نویسندگانش این مسئله مهم است که جذاب باشد و مخاطب را تا انتهای فیلم درگیر گره ها و پیچ هایی که در فیلم پیش می آید بکند تا بیننده تا انتهای فیلم آن را ببیند.

* در خصوص پرداختن به زیبایی های ظاهری در این عرصه توضیحاتی بفرمایید.

پنجمین مسئله و رکن در هالیوود قصه زیبا است، البته ما هم دنبال قصه زیبا هستیم، ولی دو نوع قصه زیبا وجود دارد و بین این دو تفاوت های زیادی به چشم می خورد.

یک قصه زیبایی منحصر به چیز هایی است که به چشم دیده می شود و یک نوع زیبایی هم به سمت آن چیزی که می بینیم، هدایتمان می کند؛ یعنی به زیبایی باطن و زیبایی هایی که باید به چشم دل دیده شود.

زیبایی های ظاهر مانند رابطه زن و مردی که انتخاب آنها به خاطر ظاهر بوده و چند وقت بعد زندگی آنها دچار تلخی می شود، ولی زیبایی باطنی زمانی اتفاق می افتد که آن زن و مرد نسبت به یکدیگر محبت داشته باشند که این زیبایی ظاهر هم حفظ می شود.

در این نوع زیبایی این محبت ظاهری همچنان محفوظ می ماند و آن محبت باطنی هم وجود دارد و آن زیبایی ظاهر مکمل زیبایی باطن می شود که ما بر خلاف غربی ها به زیبایی حقیقی معتقد هستیم.

زیبایی ظاهر برای ما پلی است که ما را به حقیقت زیبایی باطن می رساند، در حالی که در سینمای امروز و سینمای هالیوودی کارگردانان فقط به دنبال همان زیبایی ظاهری هستند.