این خشت کج

«بنده از چند سال قبل - ۲ سه سال قبل - شعار تکیه بر «اقتصاد منهای نفت» را با مسئولین کشور در میان گذاشتم؛ آنها هم انصافاً استقبال کردند. البته کار آسانی نیست. این کار در طول یک سال و دو سال و پنج سال، انجام نمی گیرد؛ باید به مرور و به تدریج انجام گیرد که ما برای اداره امور کشور، برای کارهای گوناگون کشور، برای واردات و خدمات کشور، برای آموزش و پرورش و بودجه جاری کشور، مجبور نباشیم نفت را که ذخیره ماست، بفروشیم و گندم، یا شیر خشک وارد کنیم! این غلط است.

چند سال است که این مطلب را به مسئولین گفته ایم؛ مسئولین هم - چه در دولت قبل، و چه در دولت فعلی - جدّاً این قضیه را دنبال کردند و می کنند که شاید بتوانند؛ اما کار دشوار است. این خشت کجی است که در زمان رژیم پهلوی گذاشته شده است. آن جوانانی که نمی دانند رژیم گذشته با این کشور چه کرده است، بدانند یکی از دهها کار خیانت آمیزی که کردند، این است! اقتصاد این کشور را متّکی به نفت کردند که به آسانی هم نمی شود آن را تغییر داد و دگرگون کرد! این ملت اگر بتواند، باید با صادرات گوناگون - صادرات میوه، صادرات معادن گوناگونی که در این کشور هست، تولیدات صنعتی، کشاورزی و خدمات - این کشور را اداره کند.»
این جملات بخشی از سخنرانی مقام معظم رهبری در حرم رضوی در تاریخ اول فروردین سال ۱۳۷۷ بود. آنچه بدیهی است رهبر انقلاب از سال ها پیش بر اداره کشور بدون اتکا به درآمدهای نفتی همواره تأکید کرده اند.
«تفریق نفت از اقتصاد» را باید یکی از ضروروت های اقتصاد جمهوری اسلامی ایران خواند که متأسفانه با وجود تأکید مقام معظم رهبری و جمع کثیری از اقتصاددانان مطرح کشور، به آن توجهی نشده و درآمد میلیارد دلاری نفت، دولت ها را به راحت طلبی سوق داده است، در حالی که بسیاری از صاحب نظران نفت را مایه عقب ماندگی ایران در حوزه اقتصاد، می خوانند.
این ذهنیت در شرایطی مطرح می شود که نگاهی گذرا به وضعیت اقتصادی کشورهای نفتی نشان می دهد دولت های آنها به دو گروه توسعه یافته مانند نروژ و غیرتوسعه یافته مانند ایران تقسیم می شوند که این دسته بندی منبعثاز تفاوت دیدگاه های دولت های این کشورها در باره نفت است.
نفت و درآمدهای نفتی به خودی خود، پدیده ای بدیمن نیست، اما چه می توان کرد که سیاست گذاری های جزیره ای و به دور از شاخص های اصیل اقتصادی، ضربه های مهلکی را به کشورهایی مانند ایران زده است.
باید پذیرفت که عمود خیمه بودجه کشور روی نفت استوار است و کمتر دولتی به حذف درآمدهای نفتی از بودجه کشور رضایت می دهد، در حالی که اگر در دو دهه گذشته به سخنان مقام معظم رهبری در این باره توجه می شد شاید این روزها نفت را به جای «نعمت»، «نقمت» یا «بلای سیاه» تعبیر نمی کردند.
ملی شدن صنعت نفت و مشکلاتی که پس از آن رخ می دهد به خوبی از ماهیت شوم اتکای اقتصاد به نفت خبر می دهد که واکاوی و بررسی تاریخی و محتوایی آن، می تواند به خوبی ضعف امروزی کشور را هویدا کند. در این پرونده سعی خواهد شد با رعایت انصاف و واقعیت نگاری، اتفاق های رخ داده در آن برهه زمانی را بررسی کنیم تا شاید که نیم نگاهی به گذشته، سیاست گذاران را به اصلاح رویه موجود ترغیب کند.

انتهای پیام /