تضادهای اقتصاد «مقاومتی» و «ریاضتی» به بیان عادل پیغامی

به گزارش خبرنگار اقتصادیخبرگزاری تسنیم، عادل پیغامی عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد و معاون پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع) است. وی عضو انجمن علمی اقتصاد اسلامی، عضو انجمن علمی اسلام و توسعه اقتصادی، عضو انجمن علمی بین المللی مدرسان اقتصاد GATEو عضو انجمن علمی بین المللی اقتصاددانان هترودکس است و نویسنده کتابهای «مرزهای دانش در اقتصاد اسلامی»، «اقتصاد رسانه نظریه و کاربرد»، «اقتصاد هترودوکس»، «اقتصاد سیاسی جهانی» و عضو هیات امنای پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، عضو کمیسیون تخصصی اقتصاد، بازرگانی و مدیریت شورایعالی عتف، عضو اندیشکده های اقتصاد و عدالت مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، عضو کمیسیون تعلیم و تربیت شورایعالی انقلاب فرهنگی، عضو کارگروه تحول در علوم انسانی(بخش آموزش و پرورش) شورایعالی انقلاب فرهنگی، رئیس شورا و عضو گروه اقتصاد دفتر تالیف کتب درسی سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش وپرورش از سال ۱۳۸۱ تا بحال و عضوگروه اقتصاد نهاد کتابخانه های عمومی کشور است.
او معتقد است، اقتصاد مقاومتی و اقتصاد ریاضتی در دو سر طیف قرار دارد و متضاد یکدیگرند. چون یکی برای یک اقتصاد در حال پیشرفت و دیگری برای یک اقتصاد بیمار و بحران زده تجویز می شوند.
وی بر این باور است که اقتصاد مقاومتی با ریشه داشتن در ادبیات دینی ما، به لحاظ علمی نیز مورد تأیید دانشمندان اقتصادی دنیاست. در حالی که ریاضت در فرهنگ اسلامی و ایرانی جایی ندارد و داشتن ریاضت، غیر دینی بوده و در مجموعه اندیشه اسلامی شناخته نمی شود.
دیگر نظرات این اقتصاددان را در گفت وگو باخبرگزاری تسنیمدر ادامه می خوانید.

• اقتصاد مقاومتی سه ضلع دارد: اسلامیت، ایرانیت و علمی بودن

تسنیم: به نظر شما اقتصاد مقاومتی چه تفاوتی با اقتصاد ریاضتی دارد؟
پیغامی:مفهوم کلمه مقاومت یکی از مفاهیمی است که در ادبیات دینی ما پایه و ریشه دارد. خداوند مسأله مال و ثروت را جزء مولفه هایی می داند که منجر به قوام زندگی انسان می شود. با نحوه استفاده درست از مال و ثروت است که که قوام حیات بشر افزوده می شود.
به نوعی مسأله داشتن زندگی مقاومتی، استوار و مستحکم و دارای قوام جزء الفاظ دینی ما است. در حالی که داشتن ریاضت، غیردینی بوده و در مجموعه اندیشه اسلامی شناخته نمی شود.
در احادیثما نیز چیزی به نام رهبانت و ریاضت نداریم. در اندیشه اسلامی آنچه مطرح است عدم اسراف است.
اساسا کلمه ریاضت در فرهنگ اسلامی و ایرانی مناسب و مطلوب نمی شناسیم. مقاومت شیعی و عقلانی در بین ایرانیان جایگاه خوبی دارد. از منظر علمی و در فضای تئوری اقتصادی چند واژه مورد تأیید دانشمندان اقتصادی دنیاست؛ ثبات و مانایی و مدیریت ریسک برای کاهش ریسک است. موسسات تحقیقاتی بزرگی گزارشات مطرحی را با عنوان کلمه(Solid) به معنای پایدار و محکم، تهیه می کنند. لذا اقتصاد مقاومتی یا به تعبیر اقتصاددانان دنیا solidarity economy یک اصطلاح علمی است.
در مباحثی که اقتصاددانان دارند ریاضت جایگاه علمی ندارد. برخی کشورها زمانی ریاضت را پیش می گیرند که در شرایط حاد و بحرانی باشند. ثبات، پایداری و انعطاف پذیری مربوط به اقتصادهایی است که در حالت رشد و شتاب هستند تا استحکام و پایداری خود را بالا ببرند. اقتصاد مقاومتی با کلید واژه هایی که دارد برای یک اقتصاد در حال رشد تجویز می شود واقتصاد ریاضتی برای اقتصاد بیمار.
اقتصاد ایران یک اقتصاد دانش بیان است و اقتصاد مقاومتی برای چنین اقتصاد در حال رشدی مطرح است تا رشد آن را افزایش دهد. گواه آن رشد اقتصاد کشور نسبت به ۱۰ سال گذشته است. در ۲ سال گذشته با یک تریلیون دلار جی دی پی هفدهمین اقتصاد جان محسوب می شود. این اقتصاد در حال رشد و شتاب با اقتصاد مقاومتی و استحکام و ثبات، رشد بیشتری خواهد داشت.
اقتصاد مقاومتی و اقتصاد ریاضتی در دو سر طیف قرار دارد و متضاد یکدیگرند. چون یکی برای یک اقتصاد در حال پیشرفت و دیگری برای یک اقتصاد بیمار و بحران زده تجویز می شود. اندیشه علمی و عقلانی نیز ریاضت را توصیه نمی کند. آنچه سبب شده پرتغال، اسپانیا و یونان و دیگر کشورهایی با شرایط آنها به اقتصاد ریاضتی روی بیاورند به دلیل شرایط بحرانی آنها به لحاظ اقتصادی است.
اقتصاد ایران با وجود شتابهایی که دارد نواقصی نیز دارد که در برای رفع آنها نیاز به اقتصاد مقاومتی و مستحکم سازی دارد تا در شتاب بالا دچار مشکل نشود.
گزارش مجمع داووس بزرگترین مجمع اقتصادی دنیا در سال ۲۰۱۳،۴ کلمه را مطرح کرده بود که ما مشابه آن را در بسته سیاستی اقتصاد مقاومتی دنبال کرده ایم.
اقتصاد مقاومتی سه ضلع دارد اسلامیت، ایرانیت و علمی بودن و تجارب دنیا را دیدن است.
اقتصاد مقاومتی پایه هایی دارد که در ابلاغیه سیاستهای اقتصاد مقاومتی مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری به آنها اشاره شده است. پایه هایی که با شرایط خاص اقتصاد ایران سازگار است و در بعد تئوریهای علمی نیز با مباحثی همچون کاهش ریسک و آسیب پذیری منطبق است. اقتصاد مقاومتی درون زا و برونگراست. متکی بر ایرانیت و اسلامیت و برپایه اندیشه های علمی.

• اقتصاد مقاومتی در چارچوب اسناد بالادستی

تسنیم: آیا اقتصاد مقاومتی در چارچوب چشم انداز بیست ساله کشور قرار دارد و امکان تحقق آن را فراهم می کند؟
پیغامی:اقتصاد مقاومتی در چارچوب اسناد بالادستی اعم از چشم انداز بیست ساله، قانون اساسی و سیاستهای توسعه ۵ساله قرار دارد و آن حلقه ها را واضحتر کرده است. تأکیدات، برخی محورها را شفاف تر کرده است.

• تلاش کشورهای مختلف برای افزایش مقاومت اقتصاد خود

تسنیم: آیا اقتصادهای دنیا نیز به دنبال مقاوم کردن اقتصادهای خود هستند؟
پیغامی:اقتصاد مقاومتی اعم از اقتصاد تدافعی است و ابعاد اقتصاد مقاومتی هم در منطق علمی اقتصاددانان و هم در منطق عقلی و عرفی، به لحاظ بعد ایجابی فراتر از اقتصاد تدافعی است. کشورهای بسیاری به دنبال آن هستند که اقتصاد خود را مقاوم کنند.

• مردم ما در عرصه اقتصادی حماسی فکر و عمل نمی کنند

تسنیم: آیا اقتصاد مقاومتی می تواند به حماسه اقتصادی بیانجامد؟
پیغامی:حماسه اقتصادی مقوله ای است که در مراکز تصمیم سازی یا در سیاستهای دولتی خودش را نشان دهد. باید در رفتار مردم شکل گیرد. حماسی فکر کردن زیر بار دشمن نرفتن، غیرتمندی جوانان نسبت به کشور و نهادی ملی است. ملتی که حماسی فکر می کند در عمل مشکل بهره وری را حل می کند و نسبت به کالاهای خارجی از حساسیت درونی بالایی برخوردار می شود.
توجه به بعد فرهنگ اقتصادی و مردمی ترشدن اقتصاد در عرصه عزم ملی می تواند اقتصاد را نسبت به گذشته ارتقا بخشد.
در دهه ۶۰ یکی از اقتصاددانان کره جنوبی که در کتاب نیکوکاران خبیثبه آن اشاره کرده است می نویسد: وقتی ما در مقطع راهنمایی درس می خواندیم به ما می گفتند کشور ارز و دلار کم دارد. اگر در کوچه و خیابان کسی شکلات خارجی مصرف می کرد به عنوان خائن میهن معرفی می شد.
براساس عزم ملی که برای حل مشکلات اقتصادی پیش آمده بود، بچه های راهنمایی را نیز نسبت به کمبود ارز خارجی کشورشان غیرتمند کرده و آنها را تشویق به پیشبرد آرمانهای کشورشان کرده بودند.
در مسیر پیشبرد اهداف و افزایش شتاب اقتصادی وقتی بحثعزم ملی و غیرت پیش آید قطعا این اقتصاد شتاب بیشتر می گیرد.
در کشور ما نسبت به لوازم خارجی حساستی وجود ندارد. این مسأله با روح حماسی سازگار نیست. با فرهنگ سازی و گفتمان سازی باید آن را به وجود آورد.
مردم ما در عرصه اقتصادی در حال حاضر حماسی فکر و عمل نمی کنند در حالی که با آمدن آنها در اقتصاد، همان اتفاقی رخ می دهد که در عرصه سیاسی افتاده و عملا دشمن قدرت زورگویی ندارد چون متوجه حساسیتهای مردم در عرصه های مختلف سیاسی است.

• اقتصاد مقاومتی خاص دوران تحریم نیست
• هضم تحریمها و نوسانات و و شتاب بیشتر اقتصاد با اقتصاد مقاومتی

تسنیم: آیا اقتصادمقاومتی مخصوص دوران تحریم است یا پس از آن نیز کاربرد دارد؟
پیغامی:اقتصاد مقاومتی که بر پایه یک اقتصاد دانش بنیان و درون زا و برون گرا است، اینها مقوله هایی نیستند که خاص شرایط تحریمی باشند. تحریمها از عواملی هستند که باعثنوسان اقتصادی می شوند. تحریم نیز صرفا مخصوص ایران نیست. بسیاری کشورهای آفریقایی و اروپایی خود در تحریم بوده یا یکدیگر را تحریم می کنند. مثلا اروپا در حال تحریم روسیه است یا برخی کشورها آمریکا و اروپا تحریم می کنند. تحریم اقتصادی یک ابزار متداول در دنیاست. اقتصادهای پیشرفته در حال رقابت یکدیگر را تحریم می کنند.
تحریمها در کنار سایر نوسانات، شوکهایی را به اقتصاد کشورها می دهند.
با اقتصاد مقاومتی می توان ضمن شتاب بیشتر اقتصاد، تحریمها و دیگر نوسانات را در خود هضم کرد. تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد.
گفت وگو از: مریم سلیمی
انتهای پیام /